U Kazachstanie rassakrecili 2,4 miljona spraŭ represavanych, u tym liku ź Biełarusi
Ułady Kazachstana abviaścili, što rassakrecili dakumienty 2,4 miljona spraŭ represavanych savieckimi ŭładami ŭ 1929—1956 hadach pavodle palityčna matyvavanych abvinavačańniaŭ, piša «Svaboda».
20.09.2023 / 09:26
Aktyvisty ŭšanoŭvajuć pamiać achviar palityčnych represij. Šymkient, Kazachstan, maj 2020 hoda
Jak paviedamiła 18 vieraśnia Hienieralnaja prakuratura krainy, u rassakrečanych spravach znachodziacca dakumienty na 516 tysiač čałaviek, departavanych ź inšych rehijonaŭ Savieckaha Sajuza ŭ 1940-ja hady, ź jakich 311 tysiač užo reabilitavanyja. Heta datyčyć taksama departavanych ź biełaruskich ziamiel.
U 2020 hodzie ŭłady Kazachstana pryniali ŭkaz ab stvareńni dziaržaŭnaj kamisii reabilitacyi achviar palityčnych represij.
Na pieršym pasiadžeńni dziaržaŭnaj kamisii 3 śniežnia 2020 hoda były dziaržaŭny sakratar Krymbiek Kušerbajeŭ, jaki tady ŭznačalvaŭ kamisiju, zajaviŭ, što jaje zadača — «adnaŭleńnie histaryčnaj spraviadlivaści dla ŭsich katehoryj achviar palityčnych represij u saviecki pieryjad».
Kazachstanskija aktyvisty i pravaabaroncy kažuć, što ŭ sučasnym Kazachstanie praciahvajecca pieraśled z palityčnych matyvaŭ: ułady zatrymlivajuć i sadžajuć krytykaŭ ich palityki, ale admaŭlajuć najaŭnaść u krainie represij i palitviaźniaŭ.
Pačynajučy z 1937 hoda na terytoryi Kazachstana byli samyja bujnyja łahiery struktury HUŁAHa — AŁŽIR («Akmolinskij łahieŕ žion iźmieńnikov Rodiny»), Stiepłah (Osobłah № 4, łahier dla palityčnych źniavolenych u pasiołku Kienhir Karahandzinskaj vobłaści Kazachstana), Karłah (Karahandzinski papraŭča-pracoŭny łahier).
Respublika praktyčna pieratvaryłasia ŭ adnu vialikuju turmu. Za hady represij u łahiery Kazachstana tolki aficyjna sasłana bolš za 5 młn čałaviek. Ale nieaficyjnyja źviestki značna pieravyšajuć hetuju ličbu.
U Kazachstanie ŭšanavańnie pamiaci represavanych adbyvałasia i ŭ časy prezidenctva Nursułtana Nazarbajeva. U 2017 hodzie Maja Klaštornaja, dačka rasstralanaha biełaruskaha paeta Todara Klaštornaha, uziała ŭdzieł u pamiatnych zachadach u miemaryjalnym kompleksie na miescy byłoha «Akmolinskaha łahiera žonak zdradnikaŭ Radzimy», dzie była ŭ dziacinstvie razam z maci. U toj dzień jana pahutaryła z tahačasnym prezidentam Nazarbajevym, jaki naviedaŭ akcyju.
Maja Klaštornaja, byłaja zaniavolenaja HUŁAHa, i tahačasny prezident Kazachstana Nursułtan Nazarbajeŭ, 2017 hod
U Biełarusi, niahledziačy na dziejnaść u 1990—1995 hh. Časovaj kamisii Viarchoŭnaha Savieta ŭ spravach achviar palityčnych represij 1930—1950 hh. i pryniaćcie Zakona ab pravach represavanych i ichnich siemjaŭ, masavaha rassakrečvańnia dakumientaŭ, datyčnych represij, nie było. U pačatku 1990-ch hadoŭ asobnym daślednikam i blizkim represavanych byŭ dadzieny abmiežavany dostup da niekatorych spraŭ, adnak z prychodam da ŭłady Alaksandra Łukašenki hetaja praktyka spyniłasia.