Рэліктавы лес, кібердамы, аздараўленчы турызм. Прадпрымальнік з Мінска з'ехаў у вёску і заснаваў там тры новыя бізнэсы
Да 42 гадоў, маючы за плячыма досвед пабудовы бізнэсу на інтэрнэт-крамах і насычаную кар'еру фатографа, прадпрымальнік Аляксандр Жарнасек раптам вырашыў усё кінуць і з'ехаць у вёску па новую якасць жыцця. Але тут ён не згубіўся, а, наадварот, натхніўся прыродай і ўзяўся адразу за тры амбіцыйныя праекты: прыродную славутасць з экзатычных дрэў, вытворчасць футурыстычных кібердамоў і праграму аздараўленчага турызму. Што з гэтага выйшла, напісала выданне «Про бизнес».
17.09.2023 / 19:42
Аляксандр Жарнасек
«7 гадоў зарабляў на інтэрнэт-крамах, а потым кінуў усё і стаў прафесійным фатографам»
«Я вучыўся на інжынера ў вельмі хаатычны і няпросты час 1990-х, калі ўсе вакол пачыналі чымсьці займацца. І заставацца за бортам гэтай хвалі было проста немагчыма.
Спачатку разам з сябрамі па ўніверсітэце заняліся рамонтам і перапродажам прынтараў, а потым адкрылі некалькі пунктаў ксеракапіравання. Паралельна я вельмі захапляўся музыкай (у мяне была прыстойная калекцыя музычных альбомаў).
І калі з'явіўся інтэрнэт, я падумаў: а чаму б не прапанаваць людзям заказваць дыскі з любым наборам музыкі. Так нарадзілася адна з першых у Беларусі інтэрнэт-крам.
Зразумела, што кампакт-дыскі былі пірацкімі, але ў тыя часы гэтага паняцця наогул не існавала. Сэрвіс сапраўды карыстаўся папулярнасцю, таму я стаў адкрываць віртуальныя крамы з гульнямі або фільмамі. Гэтая сетка давала адносна нядрэнныя абароты на некалькі тысяч даляраў, але больш мяне захаплялі не вялікія заробкі, а сам працэс.
Усё працавала некалькі гадоў, але аднойчы я злавіў сябе на думцы, што мне ўсё надакучыла. Так, бізнэс прыносіў грошы, але было неабходна маштабавацца, а мая гісторыя не пра заробкі: я хутчэй прадпрымальнік і мастак. Мне значна цікавей нешта рабіць і ствараць, таму што менавіта новы і карысны прадукт прыносіць мне шчасце, а не колькасць грошай на рахунку.
Любыя прадукт, паслуга або прапанова павінны, па-першае, вырашаць нейкую важную праблему чалавека, па-другое, натхняць мяне самога. І калі гэтыя ўмовы выконваюцца, то рана ці позна задумка пачне прыносіць свой плён.
Мне спатрэбілася сем гадоў з моманту адкрыцця першай інтэрнэт-крамы, каб зразумець, што трэба ствараць нешта новае. Я закрыў усе філіялы і распусціў невялікую каманду, якая складалася з пары адміністратараў і каля 10 кур'ераў.
Пасля адыходу з бізнэсу я сур'ёзна захапіўся фатаграфіяй, дасягнуўшы значных вынікаў. Я ездзіў на вялікую колькасць выстаў, публікаваўся на вокладках часопісаў па ўсім свеце і быў запатрабаваны. Мае паслугі каштавалі нятанна (мінімум 500 даляраў за фотасэт), але гэтая гісторыя зноў жа не пра грошы. Мне сапраўды вельмі падабаецца займацца фатаграфіяй, гэта драйвовае захапленне, а людзям адгукаецца мая творчасць.
Як мастак я асабліва рэалізаваўся ў жанрах партрэта, ню і канцэптуальных фатаграфій. Апошнія былі бліжэй да рэкламнага фармату, які я здымаў з камандай у асабістай фотастудыі.
Праз некалькі гадоў я пакінуў камерцыйную фатаграфію з той жа прычыны, што і інтэрнэт-крамы.
Ахвотных было занадта шмат, творчасць ператварылася ў канвеер з выразнымі ролямі «замоўцы» і «выканаўцы», але мне не хацелася абслугоўваць толькі жаданні кліентаў. Я мастак, у мяне была прага ствараць, але некаторым кліентам патрэбна хуткасць, а не якасць.
Да таго ж я прыйшоў да такога ўзроўню даходаў, які для камфортнага жыцця мне нават не патрэбны. Калі дакладна зразумеў, што магу займацца толькі творчасцю, то перастаў даваць рэкламу і закрыў студыю.
Праца Аляксандра ў Маямі
Паралельна з фотаздымкамі я ўпершыню ў жыцці пайшоў на працу ў яе традыцыйным разуменні і некалькі гадоў быў загадчыкам сектара дызайну ў аддзеле мультымедыйных рэсурсаў Нацыянальнай бібліятэкі Рэспублікі Беларусь.
Маёй камандзе трэба было прыгожа спакаваць і структураваць адсканаваныя кнігі і друкаваныя выданні ў бібліятэцы, гэта значыць стварыць у інтэрнэце старонкі сайта, дзе любы карыстальнік мог лёгка адсартаваць электронную картку з найменнямі ўсіх выданняў — карткавы каталог.
Нейкі час гэтая праца была мне вельмі цікавая, таму што ўсе працэсы неабходна было выбудоўваць з нуля, праяўляючы крэатыўнасць. Але як толькі сістэма была сфармаваная і мы вырашылі асноўныя задачы, праца ператварылася ў руціну, і я хутка развітаўся са сценамі бібліятэкі.
«У 42 гады пераехаў за горад і вырашыў зрабіць жывы помнік прыроды з рэдкіх рэліктавых раслін»
У мяне з'явілася больш вольнага часу, і я стаў усё часцей прыязджаць сюды, у Белую Царкву (вёска каля Барысава). Мы з мамай купілі тут участак, таму я ўвесь час стараўся нешта палепшыць або дабудаваць, а ўрэшце цалкам пераехаў.
Навошта? Па больш якаснае жыццё. Па гарадскіх мерках кватэра на 60 «квадратаў» — гэта вялікая кватэра, але катэдж з той жа плошчай ужо не ўражвае, хоць ён дакладна будзе каштаваць танней, чым тая ж кватэра на 40 «квадратаў».
Зразумела, што дамы бываюць рознымі, і закопваць туды грошы можна колькі заўгодна, але я, як інжынер, ведаю, як рабіць гэта эфектыўна.
Але куды важней за фінансавы аспект тое, што, выходзячы з кватэры, навакольная прастора табе больш не належыць. Ты не можаш выйсці ў пад'езд і сказаць: «Маё!»
А тут, у вёсцы, ты выходзіш з дому — і гэта ўсё яшчэ твой «дом». Ты паўнапраўны гаспадар прасторы вакол яго і вольны ўладкоўваць яе як заўгодна.
У маім разуменні ўсе людзі ў першую чаргу залежаць ад прасторы, што іх атачае. Яна фармуе нашу ўтульнасць. Чым яна шырэйшая вакол цябе, тым шырэйшая твая свядомасць, тым лягчэй табе тварыць.
Мой пераезд — гэта выхад на новы якасны ўзровень, да новых магчымасцяў. Чыста тэхнічна горад уяўляе сабой складаную канструкцыю з вострай канкурэнцыяй і вялікай колькасцю інфармацыйнага шуму. У горадзе карысна вучыцца, абменьвацца досведам, таварамі, але ўвесь час жыць шкодна. Там з'яўляюцца трывогі і хваробы, таму што арганізм пастаянна знаходзіцца пад уздзеяннем стрэсу.
Да такога ўсведамлення я і сам прыйшоў не адразу. Калі я пераехаў, мне было 42 гады, а жыву тут ужо восьмы год.
Першы час пасля пераезду я працягваў займацца паляпшэннем жыцця. Дабудоўваў дом і ўсе прыбудовы, афармляў сад і паступова пачаў вырошчваць рэдкія рэліктавыя расліны. Гэты занятак выклікаў у мяне жывую цікавасць да батанікі. Я стаў эксперыментаваць, вывучаць новае і адкрыў для сябе дрэва Ginkgo Biloba.
Гінкга білоба — гэта самая старажытная расліна на планеце, якая за 250 мільёнаў гадоў наогул не змянілася. Цяпер у Беларусі яна практычна не сустракаецца, хоць тысячы гадоў таму расліна была паўнапраўным гаспадаром усёй планеты.
Такія назіранні прымусілі задумацца аб відавочных праблемах сучаснай экалогіі. У свеце штогод незваротна знікаюць велізарныя плошчы лясоў, супастаўныя з памерамі сучаснай Турцыі.
Так як я пачаў захапляцца батанікай, гэтае пытанне стала для мяне важным. Хацелася нешта зрабіць.
Тады і знайшлася амбіцыйная ідэя: высадзіць дзесяць тысяч такіх рэліктавых дрэў каля дома такім чынам, каб праз 10 гадоў тут вырас сапраўдны лясны лабірынт у выглядзе сімвала бясконцага вузла. Гэта вельмі старажытны сімвал, які ўвасабляе ўзаемасувязь усіх з'яў і ўсяго жывога ў Сусвеце.
Дрэвы растуць ужо 3 гады — дзесьці хутчэй, дзесьці павольней, але ключавая асаблівасць у тым, што гэты від можа развівацца практычна ў любых умовах, таму ён нездарма лічыцца сімвалам выжывальнасці. Напрыклад, у Хірасіме ўжо на наступны год пасля бамбардзіроўкі шэсць гінкга аднавіліся і сталі ўвасабленнем жыцця.
Я бачу ў гэтым лабірынце магчымасць пакінуць спадчыну, якая будзе жыць як мінімум яшчэ 3000 гадоў — менавіта столькі жывуць дрэвы гінкга білоба. Гэта будзе жывы помнік імкнення да экалагічнага жыцця, які дакладна прыцягне да сябе ўвагу і, магчыма, заматывуе каго-небудзь зрабіць нешта карыснае для экалогіі.
За 3 гады намаганняў атрымаўся паўнавартасны праект парку з саліднай колькасцю рэдкіх дрэў (каля 3000 гінкга) і яшчэ столькі ж саджанцаў на падсадку і продаж.
Зразумела, каб прыцягнуць увагу людзей і зрабіць праект сацыяльна значным, мне трэба было прасоўваць ідэю ў сацыяльных сетках. Нейкі час я займаўся гэтым, але, на жаль, у адзін момант страціў свой стары акаўнт у Facebook з-за мімалётнага знаёмства з нейкім Мікалаем Холперам. Кампанія Meta ўзяла і забаніла без разбору ўсе акаўнты, якія маюць хоць нейкае дачыненне да яго сяброў і знаёмых.
Не так важна, што менавіта зрабіў гэты хлопец (здаецца, там было нешта пра сэрвіс іншай рэкламы, якая замінае Facebook), але ў выніку пацярпеў не толькі наш праект.
Так я пазбавіўся крыху больш за 100 тысяч падпісчыкаў з усяго свету ў чатырох акаўнтах Instagram і Facebook. Аказалася, што мы ўсяго адзін раз перасякаліся з Мікалаем на вечарыне ў фотастудыі.
Цяпер сацыяльная актыўнасць «гінкга-лабірынта» пакідае жадаць лепшага, але нават калі мы нічога не будзем рабіць, то дрэвы ўсё адно застануцца і працягнуць расці.
У мяне, як інжынера, ёсць імкненне рабіць тое, што будзе працаваць і прыносіць карысць, як той казаў, стагоддзямі.
Вельмі хутка сярод прыроды мне адкрылася новая прафесія — трэнер па комплексных методыках аздараўлення арганізма. Я больш за 10 гадоў актыўна карыстаюся рознымі ментальнымі і псіхафізічнымі практыкамі.
У мяне няма рэлігійнай асновы, і я не лячу хвароб людзей. У кантэксце маіх заняткаў гаворка ідзе пра адсутнасць энергіі, апатыю або трывожнасць чалавека. Пакуль мы маладыя, у нас ёсць «гарантыйнае абслугоўванне», але з узростам энергія сыходзіць і цела ўжо не працуе на ўсе 100%. І, вядома, з гэтым трэба нешта рабіць.
Але каб зрабіць рывок, у любым выпадку неабходныя асабістыя высілкі і матывацыя. Мая задача — дапамагчы іх знайсці і пачаць рух у правільным кірунку. У мяне ёсць некаторае кола падапечных, з якімі я дзялюся сваім досведам і дапамагаю ім паляпшаць якасць жыцця.
«Сваімі сіламі ўвасобіў у жыццё ідэю CYBERDOME»
Каб працягнуць развіццё прыроднай экасістэмы вакол сябе, я выкупіў зямельныя ўчасткі па суседстве, але заканадаўства абавязвала пабудаваць дамы.
Улічваючы мой добры досвед перароблівання дамоў і будаўніцтва цяпліцы ў форме геадэзічнага купала, я падумаў: а чаму б не зрабіць надзейны сферычны модульны дом для жыцця ва ўсе сезоны, які па жаданні можна будзе нават хутка разабраць?
Уклаў у гэтую справу ўсе свае веды інжынерыі і пабудаваў незвычайнае збудаванне — CYBERDOME. Назва такая, таму што сам дом выглядае досыць футурыстычна, а прыстаўка «кібер» асацыюецца з будучыняй.
Мая інжынерная творчасць аказалася цікавай людзям, да мяне пачалі прыязджаць журналісты і тыя, хто марыў пра нешта падобнае. На фоне такой увагі маё збудаванне ператварылася ў камерцыйную гісторыю, і я разам з бізнэс-партнёрам адкрыў юрыдычную асобу.
Першы час ледзь не кожны дзень да нас прыходзіла мінімум сем заявак. Людзі ўвесь час прыязджалі, цікавіліся і глядзелі, але ў апошні момант іх нешта спыняла. А потым пачаліся баявыя дзеянні ва Украіне, і ніхто ўжо не думаў нешта будаваць. Усе хацелі ведаць, што будзе потым.
Да таго ж я разумею, што, як ні круці, CYBERDOME — гэта экзатычны аб'ект, на пабудову якога не кожны зможа наважыцца.
Адсутнасць попыту ў B2C падштурхнула мяне пайсці ў бок B2B. У Беларусі амаль 3 тысячы аграсядзіб, якія патэнцыйна маглі атрымаць ад такога рашэння суцэльныя плюсы: дамы вельмі хутка збіраюцца, у любы момант іх можна разабраць і перапрадаць, г. зн. няма рызыкі проста так выкінуць грошы. Экзотыка будзе добра працаваць як іміджавая гісторыя.
На этапе даследавання здавалася, што мы прапануем суцэльныя плюсы, але калі рэальна зайшлі ў сегмент, то фідбэк быў прыкладна такі: «Нам нічога не трэба. Мы самі ледзь выжываем, таму што бізнэс сезонны, і нават тыя дамы, што ёсць, большую частку сезона стаяць пустымі».
Праз тры сотні кантактаў я зрабіў выснову, што цяпер мала хто хоча ўкладацца ў сваё развіццё, нават калі фінансавае становішча дазваляе. Зразумела, што гэта нейкае балота.
Я лічу, што калі людзі самі не прыходзяць па твой прадукт, то ён альбо непатрэбны, альбо не трапляе ў запатрабаванні часу.
Мы паставілі вытворчасць на паўзу, хоць працягваем браць перадзамовы на пачатак 2024 года. Я стварыў дом як вынаходніцтва і ўсё яшчэ яго паляпшаю, але мая новая задача — стварыць маштабную вытворчасць, стварыць увесь канструктар для аднаго кібердома ўсяго за адзін дзень.
На гэты момант мне не хочацца выдаткоўваць шмат рэсурсаў для адзінкавых замоў або працы на склад.
За час існавання праекта мне ўдалося пабудаваць каля 10 дамоў. Камплект базавага канструктара ўключае аснову, усе неабходныя модулі і канструкцыі для герметычнага дома, драўляную падлогу, унутранае і вонкавае аздабленне, уцяпленне, якаснае шкленне, а таксама вялікую тэрасу з лістоўніцы.
Гэта значыць, я даю ўсе элементы для стварэння камфортнай прасторы, якую можна далей прыстасаваць пад свае запыты. На этапе зборкі я магу падключыць знаёмых спецыялістаў на аўтсорсе, таму што людзі звычайна хочуць гатовых рашэнняў, але пры жаданні чалавек можа ўсё зрабіць па інструкцыі.
Ёсць дзве мадэлі канструктара: першая — маленькі дом з дыяметрам 6 метраў і вышынёй 3,6 м — 33 кв. м, а другая — дом крыху большы за 9 м у дыяметры і 5,6 м у вышыню з магчымасцю пабудаваць другі паверх — 56 або 90 кв. м. Першы канструктар пакуль каштуе каля 15 тысяч даляраў, а другі — 22 тысячы.
Упэўнены, што ў нашых рэаліях гэта няшмат, таму што ў Расіі падобныя праекты дамоў каштуюць ад 30 тысяч даляраў. У будучыні па цэнаўтварэнні мы, безумоўна, будзем арыентавацца на знешнія рынкі, бо для Беларусі такія дамы — гэта ўсё яшчэ нешта новае і экзатычнае.
«Даверыўся чалавеку, пабудаваў некалькі дамоў у доўг, а потым год даставаў грошы праз суд»
Пакуль я актыўна займаўся будаўніцтвам купалаў на сваіх участках, на мяне выйшла адна прадпрымальніца і папрасіла дапамагчы зрабіць некалькі дамоў. Мяркуючы па яе сацсетках, раней яна займалася арганізацыяй загарадных выездаў, куды ўсе з'язджаліся, каб ладзіць святы на прыродзе.
На той момант я сам займаўся арганізацыяй загарадных сустрэч у невялікіх групах, але без алкаголю і ў атмасферы душэўнага спакою. Цяпер гэта прынята называць рэтрыт-сесіямі. Гэтая жанчына пабывала на маіх івэнтах і папрасіла дапамагчы ёй з арганізацыяй такіх мерапрыемстваў, бо зразумела, што гэта карыстаецца попытам.
Недалёка ад мяне яна знайшла зямельны ўчастак і вельмі настойліва прасіла пабудаваць дамкі для рэтрыт-сесій. Яна нават знайшла інвестараў: яны пазнаёміліся са мной і вырашылі выдзеліць на ідэю рэтрыт-кэмпа больш за 60 тысяч даляраў.
Першапачаткова мы дамовіліся, што я проста аддам ёй канструктар для дамоў і знайду людзей для зборкі, але кожны раз прыходзілі ўсе новыя просьбы: то каналізацыя, то сцяжынка, то прычал і далей па спісе. А мяне з самага дзяцінства зарадзілі дапамагаць людзям, таму нейкі час я згаджаўся.
Праца ішла, але падтрымліваць сувязь рабілася ўсё складаней, а ў нейкі момант я пачаў плаціць рабочым са сваёй кішэні. Свае даўгі яна аддавала з цяжкасцю, хоць прывезла першых кліентаў задоўга да заканчэння будоўлі.
Аднойчы яна мне кажа: «Саша, трэба тэрмінова рабіць сцяжынку, таму што адна дзяўчына ўпала тварам проста ў гразь». Увогуле, да яе прыязджалі людзі, пыталіся, дзе абяцаныя ўмовы, а яна казала, што рэтрыт — гэта значыць выхад з зоны камфорту, таму цярпіце.
Праз некалькі месяцаў такога хаосу я зразумеў, што супрацоўніцтва пара заканчваць, але пагадзіўся дапамагчы пабудаваць яшчэ адзін дом, матэрыялы на які яна пасля паспрабавала прысвоіць сабе.
Да гэтага моманту я даведаўся шмат падобных гісторый з яе ўдзелам і зразумеў, што спадзявацца на сумленнасць не даводзіцца, таму пайшоў у суд забіраць сваё. Пасля года судовых разглядаў і яшчэ года працы супрацоўнікаў АПВ я дамогся свайго, а яшчэ назаўжды запомніў, што калі вядзеш з кімсьці фінансавыя справы, нават з суседзямі, то заўсёды павінен быць падпісаны нейкі дакумент або хоць якія-небудзь доказы дамоўленасці, інакш вы рызыкуеце проста падарыць свой тавар ці паслугу, паспадзяваўшыся на чэснае слова.
Зона вольнай творчасці
Пакуль што я засяродзіўся на развіцці аздараўленчага турызму. У гэтым праекце я развіваю кірунак выездаў на прыроду на базе маёй сядзібы. Так, я прапаную людзям магчымасць якасных зносін у вузкім коле. Па сутнасці, гэта фармат карыснага ўік-энду з пражываннем у маіх катэджах, дзе людзі з розным выкладчыцкім досведам могуць падзяліцца сваімі ведамі і дапамагчы адно аднаму стаць лепшымі.
Мне хочацца ўбачыць тут зону вольнай творчасці і экалагічнага ўзаемадзеяння ўдалечыні ад горада. Я перакананы, што сапраўды развіваць зносіны магчыма толькі ў малой групе, таму на адну сесію я запрашаю не больш за 5 чалавек і 1 выкладчыка.
Тут варыянтаў вольнага часу можа быць маса: ад простай ранішняй зарадкі да добрай ёгі для падрыхтаваных людзей. Ёсць таксама маса варыянтаў сацыяльнага і творчага ўзаемадзеяння, але ў кожным разе праграма можа мяняцца, адштурхваючыся ад інтарэсаў тых людзей, якія сабраліся.
Чытайце таксама: