Vyśvietliłasia, što za ludskija pareštki vykapali padčas budaŭnictva kacielni ŭ Dziaržynsku
Hetym letam padčas budaŭnictva novaj kacielni dla Dziaržynskaj balnicy rabočyja vyjavili čałaviečyja kości i čarapy. A jašče amal praź miesiac — nadmahilny pomnik XIX stahodździa. Adkul u hetaha ŭsiaho rastuć nohi? Viersij było šmat. Usie kropki nad «i» dapamahli rasstavić supracoŭniki adździeła archieałohii Instytuta historyi Nacyjanalnaj akademii navuk, piša rehijanalny partał Dzr.by.
14.09.2023 / 00:24
Sa žniŭnia, jak tolki pastupiła infarmacyja ab niečakanaj znachodcy na budplacoŭcy, śpiecyjalisty pieryjadyčna naviedvalisia ŭ Dziaržynsk.
«Zamoŭca — Upraŭleńnie kapitalnaha budaŭnictva Minabłvykankama — źviarnuŭsia da nas adnosna archieałahičnaha supravadžeńnia abjekta. Z taho momantu my vyjazdžajem na miesca dla fiksacyi i zboru antrapałahičnaha materyjału, — raskazaŭ viadučy navukovy supracoŭnik adździeła archieałohii Siarednich viakoŭ i Novaha času Vadzim Košman. — Paśla pieradamo jaho antrapołaham dla vyznačeńnia połaŭzrostavych charaktarystyk».
Siońnia ŭžo praviedziena pieršapačatkovaje navukovaje vyvučeńnie tych pachavańniaŭ, jakija byli zakranutyja pry ziemlanych rabotach. Śpiecyjalisty ŭpeŭnienyja: tut raźmiaščalisia chryścijanskija mohiłki, jakija možna ŭbačyć na kartach Dziaržynska pačatku XIX stahodździa.
«Miarkujučy z usiaho, budaŭniki vyjavili jak rehularnaje pachavańnie, tak i skid kaścianych pareštkaŭ, jaki moh utvarycca, u tym liku, u pracesie budaŭnictva niejkaha abjekta. Mahčyma, 60-70 hadoŭ tamu rabočyja zakranuli hetyja pachavańni. Paśla čaho pareštki skinuli ŭ adnym miescy i zakapali. Adsiul i nienaturalnyja pastavy, viertykalnaje raźmiaščeńnie niekatorych škiletaŭ».
Što cikava, na hetych mohiłkach mahli być pachavanyja parafijanie i kalvinskaha zboru (pratestanckija mohiłki), i kaścioła Śviatoj Hanny (katalicki pahost).
«U asnoŭnym usie pachavańni, jakija my tut bačyli, skažam tak, standartnyja. Ludzi lažać na śpinie, hałavoj raźmieščanyja na zachad, ruki składzienyja na žyvacie. Usiudy majucca ślady trunaŭ, abiŭki ad trunaŭ, minimalnaha pachavalnaha invientaru, što ŭkładajecca ŭ chryścijanskija tradycyi i pratestanckaj kultury, i katalickaj».
Kazać, što hetyja pachavańni źviazanyja ź pieryjadam Pieršaj ci Druhoj suśvietnych vojnaŭ, pakul niama nijakich padstaŭ. Apošni fakt paćviardžajuć i ŭsie znojdzienyja na miescy pachavańnia pradmiety.
«Lubaja chryścijanskaja tradycyja, jak pratestanckaja, tak i katalickaja, — heta ścipłyja pachavańni, askietyčnaść, minimum upryhožvańniaŭ. Tamu i z rečaŭ byli znojdzienyja tolki frahmienty huzikaŭ, adzieńnia, abutku, trunnyja ćviki i inšyja materyjały. Ničoha lišniaha».
Siońnia padčas raskopak archieołahi taksama znajšli nadmahilny kryž i kutniuju piačnuju kaflu ź zialonaj hłazuraj XVII-XVIII stahodździaŭ.
Akramia kaścianych pareštkaŭ, na budplacoŭcy znajšli taksama nadmahilny pomnik XIX stahodździa. Jaho adkapali ŭ pieršyja dni pracy, ale pad płastom hruntu budaŭniki zaŭvažyli jaho nie adrazu. Z-pad nasypu pomnik vyniali na minułym tydni.
Pa słovach śpiecyjalistaŭ, usie pachavańni znachodziacca na adlehłaści 1,5-2 mietraŭ adzin ad adnaho. Vierahodna, viernikaŭ u Kojdanava było niašmat, a tamu mahiły raźmiaščalisia davoli svabodna.
Nie vyklučana, što na hetym miescy pachavanyja byli i naščadki rodu Radziviłaŭ. Pa histaryčnych źviestkach, ich chavali jakraz pobač z kalvinskim zboram. Kalvinski zbor byŭ jašče i pachavalniaj. Heta ŭnikalnaja pa biełaruskich mierkach pratestanckaja hrabnica, anałahičnaja toj, što zładzili niaśvižskija Radziviły ŭ kaściole Śviatoha Božaha Cieła.
A pakul supracoŭniki Akademii navuk płanujuć nakiravać list u Dziaržynski rajvykankam, kab znojdzieny na miescy raskopak nadmahilny pomnik (darečy, vydatna zachavaŭsia) pakinuć va ŭłasnaści rajona. Jość prapanova ŭstalavać jaho ci pobač z kaściołam, ci ŭ Dziaržynskim rajonnym historyka-krajaznaŭčym muziei.
Čytajcie taksama:
U Polščy znojdzieny pachavańni «vampiraŭ» XVII stahodździa
U race Biesiadź znajšli pareštki mamanta — MNS
U Łondanie znajšli zabytuju mahiłu viadomaha biełaruskaha mastaka