«У Токіа такіх прыгожых кліентаў не было». Як беларуска і японец адкрылі ў Мінску кавярню з сапраўднай японскай кухняй
Даша — беларуска, якая яшчэ ў школе вывучыла японскую мову і з'ехала ў Токіа, каб стаць вядучай кулінарнага шоу на найбуйнейшым тэлеканале Японіі. Кейта — шэф-кухар дарагога такійскага рэстарана з 20-гадовым стажам. Сустрэўшы яе, ён кінуў усё і паехаў за ёй у Мінск. Вы, безумоўна, чулі пра кафэ Дашы і Кейта Сакагучы, калі слова «рамэн» для вас не пусты гук. Іх гісторыю распавядае Onliner.
04.09.2023 / 10:17
Даша і Кейта Сакагучы. Усе фота: Onliner і архіў герояў
Гейшы, манахі і саке насупраць Нацыянальнай бібліятэкі
Мы з Дашай сядзім у «хатцы вытворцы саке». Побач знаходзяцца «хатка гейшы» і «хатка сінтаісцкага манаха». Мне хапіла б і проста століка, але проста столікаў у кафэ «Сакагучы» быццам і няма: практычна кожны з іх мае сваю канцэпцыю, бо размешчаны ў тэматычнай зоне ці проста акружаны кучай прывезеных з Японіі арыгінальных артэфактаў.
— Мы ўсё тут, лічы, сваімі рукамі зрабілі: і дызайн мой, і сцены я сама фарбавала. Ну, і Кейта дапамагаў, вядома.
Кейта — гэта, безумоўна, самы важны японскі артэфакт, які Даша прывезла з Токіа. Але пакуль ён не з намі: рыхтуе рамэн для адной з наведвальніц — ён усё-ткі тут шэф. А адрываць японскага шэфа ад гатавання рамэну — гэта смяротны грэх. Прыкладна такі ж, як класці імбір у сушы.
Кейта і Даша — муж і жонка. Пазнаёміліся яны ў Токіа прыкладна праз год пасля пераезду туды беларускі. На той момант Даша ўжо працавала рэпарцёрам на буйным японскім тэлеканале NHK.
— Я вяла кулінарную перадачу, якую паказвалі і ў Японіі, і ва ўсім свеце. Яна называлася Trails to Tsukiji — «Дарогі ў «Цукіджы» ці нешта накшталт таго, калі перакласці. «Цукіджы» — гэта самы вялікі аптовы рынак у Японіі, дзе можна знайсці і купіць наогул усё. Кожны выпуск мы прысвячалі нейкаму аднаму прадукту і вывучалі яго шлях ад прылаўкаў рынку да кухняў найлепшых японскіх устаноў. Крутая была праца.
Як мінская дзяўчынка ад няма чаго рабіць вывучыла японскую і стала тэлевядучай у Токіа
У гаворцы Дашы можна пачуць лёгкі акцэнт: азіяцкія інтанацыі, цвёрдыя зычныя. Яна карэнная мінчанка, але сем гадоў жыцця ў Японіі проста так не праходзяць. Да таго ж, калі так падумаць, на японскай мове яна размаўляе практычна паўжыцця. Вучыць яе пачала ў 15 гадоў.
— У мяне дома была вялікая энцыклапедыя з усімі дзяржавамі, і больш за ўсё там мне падабаліся азіяцкія краіны. Я проста хацела вывучыць мову, у якой ёсць іерогліфы. Спачатку шукала інфу ў інтэрнэце, глядзела анімэ з субцітрамі ў камп'ютарным клубе, перамотвала патрэбныя моманты, выпісвала фразы. Уяві: вакол усе ў стралялкі сякуцца, а я сяджу і трэнірую вымаўленне, паўтараю фразы за акцёрамі. Крыху ніякавата, але выбару не было: у гэтым месцы быў самы хуткі ў горадзе інтэрнэт.
У 16 у Дашы з'явіўся рэпетытар па японскай мове, да якога даводзілася ехаць праз паўгорада. Заняткі яна не прапускала нават зімой. Навошта ёй гэта ўсё, растлумачыць толкам і сама не магла. Але, як вядома, у самурая няма мэты, ёсць толькі шлях.
У 18 Даша на месяц з'ездзіла ў Сапара, у моўную школу. Кажа, што горад вельмі падобны да Мінска, нават лініі метро там дзве, і размешчаны яны таксама крыж-накрыж. Пасля першай паездкі ў Японію захапленне мовай толькі павялічылася.
— Нават пасля школы, паступіўшы на менеджара-эканаміста, я хадзіла ва ўнівер з трыма падручнікамі японскай мовы ў заплечніку, слухала трэнінгі і на парах малявала іерогліфы. А як толькі ўніверсітэт скончыўся, я адразу паляцела ў Токіа, нават дыплом не забрала.
У Японіі Даша паступіла ў каледж на дызайнера. Проста, як і звычайны японскі студэнт, здала ўсе патрэбныя іспыты, у тым ліку моўны. На здзіўленне нават з іерогліфамі праблем не ўзнікла.
А вось патрапіць на тэлебачанне дапамагла менавіта еўрапейская знешнасць. Японцы, як і іншыя азіяты, проста ў захапленні ад замежнікаў. Нават калі ты не вельмі прывабны на радзіме, у Японіі ты будзеш зоркай, дастаткова проста мець еўрапейскую знешнасць, каб кожны трэці мінак захацеў з табой пазнаёміцца.
— Японцаў вельмі здзіўляе тое, як мы выглядаем. Яны адразу пачынаюць адвешваць кампліменты, якія спачатку могуць здацца нам дзіўнымі. Напрыклад: «О, у цябе такі вялізны нос. А ён не перашкаджае табе хадзіць? А можна памацаць? Такі цвёрды! Па японскіх мерках гэта цалкам сабе камплімент. Іхнія насы маленькія і мяккія, амаль без храстка. А калі ты яшчэ і светлавалосы і з блакітнымі вачыма — усё, табе наогул праходу не дадуць.
А зараз уявіце, што светлавалосая і блакітнавокая замежніца яшчэ і ідэальна валодае японскай. Дашы з першага дня казалі, што яна павінна працаваць мадэллю ці вядучай на тэлебачанні. У нейкі момант жарт зайшоў далёка. Схадзіла на пробы — узялі. Аказалася, што іншаземка яшчэ і перад камерай нядрэнна трымаецца — наогул джэкпот.
— На NHK я прапрацавала шэсць гадоў, і кожны месяц мы здымалі эпізод. Толькі ў год «кароны» быў прастой. Дзякуючы гэтай працы я вельмі шмат даведалася пра японскую ежу і пабывала ў мностве месцаў — ад забягалавак да мішленаўскіх рэстаранаў. Так што я ў гэтым пытанні была падкаваная яшчэ да сустрэчы з Кейта.
Чаму беларускія сушы — гэта балюча? Адказвае шэф-кухар з Японіі
Шэф Кейта ўсміхнуўся і сеў насупраць, побач з Дашай. Вось зараз можна і пра лаўсторы, і пра ежу. Толькі вось ні англійскай, ні рускай, ні беларускай Кейта пакуль не ведае: ён у Мінску ўсяго год, яшчэ не вывучыў. Затое беларускую кухню і наш алкаголь паспрабаваць паспеў.
— Мне вельмі падабаецца беларуская ежа. Спалучэнне вашых інгрэдыентаў, запраў, спосабаў гатавання — мне здаецца, гэта ўсё падыходзіць для японцаў. І піва ў вас смачнае. Пасля пераезду я спецыяльна вырашыў пакаштаваць усе віды беларускага піва. Цяпер у мяне ёсць любімыя маркі.
Даша пералічвае, што менавіта спадабалася мужу. Назваць брэнды мы, вядома, не можам, але проста паверце, што ў гэтага японца добры густ, асабліва на нефільтраванае. Я спытаўся, ці спрабаваў ён беларускія сушы. Уціснуўся ў сядзенне і чакаў хвалі абурэння, але адказ быў вельмі стрыманым:
— Многае з таго, што ў вас называюць «сушы», — гэта цікава, сытна, есці можна, але гэта мала падобна да сапраўдных сушы. Я разумею, як гэта можна есці, і прызнаю, што гэта па-свойму смачна, але я б не змог такое гатаваць.
Даша адкідае ўбок японскую далікатнасць:
— Кейта фізічна баліць, калі ў сушы кладуць, напрыклад, маянэз. Або, не дай бог, імбір — аднойчы мы і такое бачылі. Ён вельмі здзівіўся: бо японцы выкарыстоўваюць імбір, каб абнуліць рэцэптары і перабіць смак рыбы. Калі пакласці яго ў сам рол, то ў ім нічога, акрамя смаку імбіру, і не застанецца.
У сваёй кавярні Даша і Кейта сушы, дарэчы, не падаюць. Гэта не снабізм, проста яны яшчэ «на беразе» дамовіліся гатаваць ежу, максімальна падобную да той, што падаюць у Японіі, а ў нас проста не знайсці такой жа смачнай і свежай рыбы. Затое ёсць добрае мяса, і з яго можна прыгатаваць шмат чаго іншага.
— Пасля адкрыцця нам прадказвалі, што мы альбо збяднеем праз месяц, альбо здадзімся і таксама пачнём рабіць сушы. Але не, пакуль вось трымаемся, — кажа Даша.
Як знайсці ў Токіа японца, які ведае пра Нясвіжскі замак, і закахацца ў яго
Вернемся да лаўсторы: як жа яны пазнаёміліся?
— Я сядзела ў бары, і да мяне пачаў заляцацца мясцовы бармен: «Прывітанне, адкуль ты?» — і ўсё такое іншае. Як іншаземка, я да такога ўжо прывыкла. Сказала, што з Беларусі. Ён адказаў, што ведае, дзе гэта: глядзеў з сябрам дакументалку, і яны якраз хацелі паехаць туды ўлетку. Думаю: «Ну так, канешне ж, якое супадзенне…» І тут ён пачынае пералічваць: «Чырвоны касцёл, Мірскі замак, Нясвіжскі замак» — у мяне аж сківіца адвісла. Папрасіў сфоткаць мяне, каб адправіць сябру. Ён, маўляў, працуе ў рэстаране тут недалёка.
Кейта падхоплівае:
— Вось гэты сябар — гэта і быў я! Прыходзіць мне на тэлефон фота з подпісам: «Кейта, у мяне ў бары беларуска!» Я думаю «У-у-у, якая прыгожая!» Хутка абслужыў апошніх кліентаў, зачыніў рэстаран, сеў на ровар і прыехаў. Ужывую яна аказалася яшчэ прыгажэйшай. Я сеў побач і загаварыў. Ніколі да гэтага не размаўляў з іншаземкамі.
— А потым мы з ім пілі да чатырох раніцы, — смяецца Даша. — Аказалася, што ў нас шмат агульнага. Мы абое любім більярд, «Зорныя войны», дартс і, урэшце, выпіць. Мы адразу адзначылі з ім спіс месцаў, куды адправімся на наступныя спатканні: боўлінг, більярд, кіно, храм, — і паволі пайшлі па гэтым спісе.
Кейта кажа, што спачатку думаў, быццам у яго няма шанцаў. Даша шмат расказвала пра тое, што яна прыехала ў Японію вучыцца, працаваць і рабіць кар'еру. Хлопец ужо амаль змірыўся з роляй сябра. Але, мабыць, чым далей яны прасоўваліся па спісе спатканняў, тым хутчэй раставала Дашына сэрца. Нават нягледзячы на розніцу ва ўзросце.
— Быў пацешны момант на гэтую тэму. Мы былі на спатканні ў японскім храме, там былі статуэткі жывёл з усходняга календара. Я бачу сабаку і кажу: «О, гэта мой знак, я нарадзілася ў год Сабакі!» Кейта кажа: «Ого, я таксама!» І тут я разумею, што наўрад ці мы нарадзіліся ў адзін і той жа год. А я думала, што яму максімум 29.
На момант знаёмства Дашы было 22 гады, а Кейта — 34 — паміж імі поўны цыкл па ўсходнім календары. Хоць Кейта і цяпер выглядае даволі молада, розніца ўсё ж сур'ёзная.
— Мяне гэта часам палохае. Я ведаю, што ёсць шмат пар з вялікай розніцай ва ўзросце, але я хачу з імі паразмаўляць. Хаця, з іншага боку, у нас няма разрыву пакаленняў. Праз тое, што Беларусь адставала ад Японіі ў тэхнічным плане якраз прыкладна на 12 гадоў, інтэрнэт, дыскеты і касетныя плэеры з'явіліся ў нас у адным узросце. Плюс японцы значна больш інфантыльныя, чым мы. Яны часта тусяць і весяляцца да 50 гадоў.
Цікавым быў і момант знаёмства з бацькамі. Японцы дастаткова кансерватыўныя — на месцы Дашы было б лагічна перажываць, што мама і тата Кейта могуць не прыняць замежніцу. Але ўсё аказалася весялей і прасцей. Кейта расказвае:
— Калі я сказаў сям'і, што пачаў сустракацца з іншаземкай па імені Даша, ніхто не паверыў. Потым я пачаў паказваць фота. Бацькі сказалі: «Ух ты! Дык яна ж прыгожая! Такая прыгожая іншаземка цябе адразу кіне!»
— Бацькі Кейта наогул умеюць пасцябацца — звычайна гэта не ўласціва японцам, — кажа Даша.
— А калі я пазнаёміў Дашу з сям'ёй, яны здзівіліся, што яна так добра гаворыць на японскай мове. І таму што яна такая прамалінейная — у Японіі так не прынята. Але гэта не стала вялікай праблемай: затое, кажуць, адразу зразумела, што яна думае, не трэба варажыць, падагульняе японскі шэф.
Бацькі Дашы таксама прыляталі ў Японію, каб пазнаёміцца з жаніхом. Мама адразу ж стала пытацца, ці будзе японец жаніцца з яе дачкой.
— Гэтае пытанне я тады не стала перакладаць: японца такое з непрывычкі сапраўды напалохала б. Спытала ў Кейта нешта абстрактнае, а для мамы зрабіла выгляд, што пераклала яго словы: маўляў, так, мае намеры вельмі-вельмі сур'ёзныя, не хвалюйцеся! (Смяецца. — Заўвага. Onliner.) Ужо потым, праз нейкі час я распавяла Кейта пра гэтае пытанне — пасмяяліся разам. На той момант, дарэчы, мы ўжо былі жанатыя. Так што, лічы, і не схлусілі.
Калі вы любіце Японію, прапусціце гэты кавалак тэксту: тут яе лаюць
У Токіа Даша і Кейта пражылі разам шэсць гадоў. Яна — рэпарцёр на тэлебачанні (а тэлебачанне і газеты, нягледзячы на ўсю моц тэхнічнага прагрэсу ў Японіі, усё яшчэ вельмі папулярныя), ён — уладальнік і шэф свайго рэстарана на адной з самых дарагіх вуліц Токіа (нешта накшталт мясцовай Зыбіцкай, толькі ў сотні разоў больш маштабная, зразумелая рэч). Гучыць як казка — навошта тады трэба было пераязджаць?
— Па-першае, Кейта вельмі спадабалася Беларусь, калі я ўсё ж змагла прывезці яго сюды ўпершыню на тры дні. Гэта быў яго першы адпачынак за 20 гадоў. У Японіі, калі ты дырэктар сваёй фірмы, ці шэф-кухар, ці яшчэ які важны начальнік, ты можаш забыцца на выхадныя: без цябе нічога працаваць не будзе, гэта нонсэнс. Нават на гэтыя тры дні адпачынку Кейта цалкам зачыняў установу.
Ну, а па-другое, японскі менталітэт, да якога я так і не змагла абвыкнуць за ўвесь гэты час.
Калі вы любіце стэрэатыпную Японію, дзе ўсё як у мульціках Міядзакі, усюды ходзяць школьніцы ў клятчастых спадніцах і крывяць тварыкі ахегаа, то лепш закрывайце гэты тэкст і не чытайце далей. Сур'ёзна. Таму што зараз Даша будзе выдаваць базу.
— Японцы — яны … занадта іншыя. Эмацыйна закрытыя людзі. За ўвесь час майго жыцця ў Японіі ў мяне было шмат прыяцеляў, але ўсяго пара сяброў. Сярод іх толькі адна японка, і то яна была нейкая «зламаная» — у добрым сэнсе (як і Кейта, дарэчы): яна магла часам падзяліцца чымсьці глыбокім і асабістым. Большасць жа японцаў проста сустракаюцца ў бары, ныюць пра сваю працу, але пры гэтым ім зусім непатрэбна твая рада. Калі я пачынала разбірацца, пытацца, думаць, як дапамагчы чалавеку, на мяне глядзелі як на хворую. Там так прынята: трэба казаць агульнымі фразамі, не дзяліцца нічым персанальным, згаджацца і прапускаць міма вушэй. Яны вельмі эмацыйна нясталыя, часта няшчасныя і самотныя ўсярэдзіне. Але пры гэтым хадзіць да псіхолага там да гэтага часу не прынята.
Многія японцы як быццам не ўмеюць па-сапраўднаму сябраваць. У мяне быў выпадак: я падзарабляла барменам у першы свой год жыцця ў Токіа, і да мяне прыйшлі два хлопцы, якія крычалі, што яны лепшыя сябры: налі, маўляў, майму лепшаму сябру, братану, мы заўсёды разам, мы нават працуем побач, у двух кварталах тут. Пачалі размаўляць — і выявілася, што яны не бачыліся і нават не стэлефаноўваліся чатыры гады. Такія вось сябры, якія заўсёды разам і працуюць побач. І гэта вельмі часты выпадак. Нават многія жанатыя пары жывуць разам, але практычна не маюць зносін, усё намінальна. Я вельмі баялася, што мы з Кейта таксама станем такімі.
Кажучы ўсё гэта, Даша некалькі разоў устаўляла рэмаркі пра тое, што не жадае, каб яе няправільна зразумелі, і што Японія і японская культура выдатныя, а японцы — добрыя, адданыя, неверагодна разумныя і добрыя людзі. А яшчэ яны цудоўна гатуюць, зразумела.
— Але вось проста ёсць моманты, якія я так і не змагла прыняць. І Кейта за час нашых адносін таксама вельмі памяняўся. Я вучыла яго быць адкрытым — рознымі спосабамі. Напрыклад, раз на месяц у нас быў дзень, калі мы размаўлялі пра нашы праблемы, і я спецыяльна прасіла яго лаяцца на мяне, назваць услых дзесяць рэчаў, якія яму ўва мне не спадабаліся або раззлавалі за мінулы месяц. Спачатку яму было вельмі цяжка, а потым ён навучыўся, і мы сталі лягчэй вырашаць нашы праблемы. Для большасці японцаў гэта літаральна немагчыма. З часам ён сам пачаў заўважаць, што многія рэчы ў японскім грамадстве ўладкаваныя не вельмі правільна. Так я, здаецца, зламала японца, — смяецца Даша.
«Мне вельмі спадабалася, якія ў вас прыгожыя людзі. Вельмі прыгожыя!» Крутасць беларусаў вачыма японца
Так як Кейта вельмі спадабалася ў Мінску падчас першай паездкі, Даша асцярожна спытала яго аб магчымасці пераезду. На яе здзіўленне, Кейта хутка пагадзіўся. Сказаў, што сапраўды палюбіў Беларусь і ў захапленні ад ідэі адкрыць тут сваю кавярню. Што ж ён знайшоў у нас такога, чаго няма ў Японіі? Няўжо справа ў нашым піве? Шэф адказвае так:
— Мне вельмі спадабалася, якія ў вас прыгожыя людзі. Вельмі прыгожыя! Я параўноўваю «Сакагучы» і мой рэстаран у Токіа і разумею, што там такіх прыгожых кліентаў не было. А яшчэ вы адкрытыя і прыязныя. Японцы значна больш стрыманыя. У нас не абдымаюцца пры сустрэчы і развітанні, а па твары мінака нельга зразумець, што ён адчувае. А беларусы могуць шчыра смяяцца, гучна спрачацца, лаяцца, потым адразу мірыцца і нічога з гэтага не хаваць.
Дарэчы, сваю ўстанову ў Токіа Кейта аддаў сябру бацькі, і праз год месца, на жаль, зачынілася. Мабыць, з шэфам з рэстарана адыходзіць і душа. Даша і Кейта доўга рыхтаваліся да пераезду, збіралі грошы. Патрэбна была кожная капейка — прадалі амаль усю калекцыю фігурак з «Зорных войнаў». Раней у Кейта ў кватэры пад іх быў выдзелены цэлы пакой. Потым доўга шукалі месца для арэнды ў Мінску, рабілі рамонт, прадумвалі меню. Адзін сакрэтны рэцэпт рамэну распрацоўвалі паўгода.
Калі кафэ «Сакагучы» нарэшце адчынілася, сужэнцам было складана ў гэта паверыць. Як і цяпер складана паверыць, што яны існуюць ужо цэлы год (роўна за тыдзень да нашага інтэрв'ю яны святкавалі дзень нараджэння і адкрыццё другой залы). Справы ў іх быццам ідуць добра — нават без сушы. Кейта да гэтага часу з хваляваннем распавядае, наколькі яму прыемна, калі беларусы падыходзяць і дзякуюць яму за ежу, кажуць, як смачна ім было. Адным з самых яркіх уражанняў за год стала ўсведамленне таго, што пасля святкавання дня нараджэння ўвесь рэстаран цалкам «раскупілі». Прадуктаў проста не засталося: ні гезу, ні рамэну, ні чаго-небудзь яшчэ.
Вельмі кідаецца ў вочы тое, як хлопцы спрабуюць будаваць вакол свайго месца сапраўднае кам'юніці. Яны любяць пагутарыць з наведвальнікамі ля бара, класна вядуць сацсеткі, рэгулярна ладзяць розныя мерапрыемствы, прысвечаныя японскай культуры, напрыклад, урокі арыгамі, каліграфіі і «стэндапы аб Японіі», як Даша сама жартам называе свае лекцыі.
У працэсе інтэрв'ю нас часта перарывалі фразамі «Добры дзень!» і «А мы зноў да вас!». Гэтая сямейнасць падкупляе. Хацелася б, каб у Мінску было больш месцаў, куды можна было б зайсці і крыкнуць «Прывітанне!» уладальнікам, спытаць, што ў іх чуваць.