«Доўга не ведаў, як рэалізаваць гэту ідэю, але зоркі супалі». Беларускія народныя песні прагучалі ў самым цэнтры Беластока
«Бяседныя песні» — так называецца спеўнік застольных беларускіх песень, выдадзены сёлета культурніцкай кампаніяй «Традыцыя». Першым горадам, дзе прайшла яго прэзентацыя, стаў Беласток. Змест спеўніка прадэманстраваў палескі фальклорны гурт «Каляжанкі» ў Беластоку, піша радыё «Унэт».
14.08.2023 / 17:03
Месца для прэзентацыі зборніка народных песень арганізатары мерапрыемства, а гэта культурніцкая кампанія «Традыцыя», выбралі, на першы погляд, даволі незвычайнае — кавярню Cofix. Аднак дзякуючы менавіта такому выбару мноства жыхароў і гасцей Беластока змаглі пачуць беларускія песні ў самым цэнтры горада — на Рынку Касцюшкі, дзе месціцца кавярня. Якраз там гурт з беларускай Століншчыны разам з ініцыятарам стварэння спеўніка Сержуком Доўгушавым, які граў на дудзе, пачалі імпрэзу, перамясціўшыся затым у саму кавярню.
Як распавялі стваральнікі, «Бяседныя песні» — працяг серыі спеўнікаў, якія выдае «Традыцыя». Да супрацы ініцыятар выдання кніжкі запрасіў Насту Някрасаву, праца якой палягала ў пошуку запісаў, устанаўленні іх крыніц — адкуль паходзяць песні, хто іх спяваў — запісу са слыху нот, а потым укладанні спеваў у вызначанай паслядоўнасці.
У кніжку аб’ёмам 80 старонак увайшлі 34 песні, якія ў Беларусі спявалі пры святочным стале з самых розных нагодаў: вяселлі, хрэсьбіны, кірмаш альбо проста суседскія ці сямейныя ўрачыстасці. У выданні можна знайсці песні, добра вядомыя аматарам беларускай традыцыйнай музыкі.
Ёсць таксама вядомыя і шырокай грамадскасці, такія як «Бывайце здаровы». Дарэчы, яе запісалі яшчэ ў 1939 годзе на студыі ў Маскве. Аўтар тэксту Адам Русак, а музыкі — Ісаак Любан. Цікава, што гэта песня ў спеўніку падаецца не толькі на беларускай мове, але і на ідышы лацінскімі літарамі.
Дарэчы, акрамя кірылічнай версіі, усе тэксты песень падаюцца і на беларускай лацінцы. У зборніку песні з беларускага Палесся, з Панямоння, Паазер’я, Цэнтральнай Беларусі, а таксама з польскага Падляшша — то бок геаграфічны арэал вельмі вялікі. І гэта бачна па тэкстах, якія захоўваюць асаблівасці рэгіянальнага вымаўлення.
Каб знайсці песні, укладальніцы трэба было шмат працаваць у архівах, напрыклад, архіве Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, архіве Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі, архівах этнамузыколагаў, штосьці запісалі раней самі стваральнікі спеўніка, калі ездзілі ў этнаграфічныя экспедыцыі.
Гісторыя стварэння гэтай кніжкі, якую, дарэчы, можна было купіць на прэзентацыі, пачынаецца з таго, што быў выдадзены дыск з бяседнымі песнямі, распавёў радыё «Унэт» Сяржук Доўгушаў.
— Спачатку была гісторыя, што з «Традыцыяй» мы выдалі дыск бяседных песень. Гэта быў 2018 год. Там былі пададзеныя яскравыя прыклады бяседных беларускіх песень. Людзі слухалі, але ў мяне была ідэя, каб гэта і спявалася, каб гэта быў спеўнік, дзе тэксты ёсць і ноты. Я доўга не ведаў, як рэалізаваць гэту ідэю, але зоркі супалі.
Мы паразмаўлялі з Настай Някрасавай, а яна з’яўляецца галоўнай укладальніцай, таму што менавіта яна рабіла расшыфроўкі тэкстаў, нот. У нас гэта зацягнулася на паўгода. Большую частку песень мы знаходзілі ў архівах. Хацелася прадставіць самыя яскравыя прыклады беларускіх бяседных песень.
— Колькі ад моманту ўзнікнення ідэі да моманту яе рэалізацыі прайшло часу?
— У нас быў апошні спеўнік калядных песень, які выходзіў у 2020 годзе. Была думка адразу: «А які будзе наступны спеўнік?». І вось з таго моманту гэта ўсё цягнулася, планавалася, я думаў, якія песні. Амаль два ці тры гады. Зараз спеўнік выйшаў, мы актыўна яго прэзентуем. Будзем у Познані, у Варшаве, і не толькі ў Польшчы.
І адразу наступная думка: «А які будзе наступны спеўнік?». І я ўжо магу адказаць, што ў наступным спеўніку будуць мужчынскія песні. Мы аднойчы таксама выдавалі гэтыя песні як зборнік, альбом і можна пачуць, як спявалі беларускія мужчыны. Але добра, каб было і з тэкстамі, і з нотамі, каб працягвалася мужчынская спеўная традыцыя.
І варта адзначыць, што дзякуючы менавіта гурту «Каляжанкі», які складаецца з некалькіх жанчын з розных вёсак Столінскага раёна, прэзентацыя мела надзвычайны каларыт. Арганізатары зрабілі так, што спяваў не толькі гэты калектыў, якому падпяваў ці падыгрываў Сяржук Доўгушаў, але і госці кавярні, для якіх былі адмыслова падрыхтаваныя тэксты песень кірыліцай і лацінкай.
Што ж тычыцца ўласна дзейнасці калектыва, які ўзнік у 2015 годзе, то пра яго распавяла ініцыятарка стварэння гурта Ірына Ляшкевіч.
— Неяк спантанна атрымалася. Мне пазванілі і спыталі: «Можа ты б сабрала якіх-небудзь жанчын для таго, каб паехаць у Польшчу. Дарэчы, першы выступ наш быў таксама ў Польшчы, у Седльцах. Трэба было паспяваць там на кірмашы. А я да гэтага была кіраўніком дзіцячага гурта і ўвесь час збірала гэтыя песні мясцовыя. Сапраўды, не ўсе песні можна даць спяваць дзецям.
І ў мяне столькі назапашвалася гэтага матэрыялу, што я прапанавала сваёй адной калезе, потым да нас далучылася другая. Практычна да 2019 года гурт троху мяняў свой склад. Толькі два чалавекі заставаліся нязменнымі. Ну і цяпер нас чатыры дзяўчыны, якія спяваюць.
— Вы не часта сустракаецеся цяпер, чаму?
— Я з’ехала. Я пераехала год таму. І я жыву вельмі далёка нават ад Варшавы і ад Беластока. Год мы не бачыліся і спаткаліся ў чэрвені першы раз пасля гадавога такога перапынку на фестывалі Soncahraj. Зараз другі раз дзяўчаты да мяне прыехалі і я вельмі шчаслівая ўбачыцца з імі і паспяваць разам».
А скончылася прэзентацыя гэтак жа сама, як і пачалася — на галоўнай плошчы Беластока, дзе «Каляжанкі» спявалі, танцавалі і да іх далучаліся ўсе ахвотныя.
Чытайце таксама:
У Вільні прайшоў «пляжны» канцэрт J:Морс. Паглядзіце, як гэта было ШМАТ ФОТА
У Мінкульце пачалі распрацоўваць канцэпцыю культурнага імпартазамяшчэння
Выйшла кніга пра фалькларыста, які падарожнічаў з Драздовічам і Купалам