Хімік патлумачыў, чаму ніякая аварыя на Запарожскай АЭС не будзе мець маштабных наступстваў
У апошні час ідуць паведамленні пра магчымы падрыў Запарожскай АЭС. Аднак у рэчаіснасці ніякі падрыў спыненай станцыі не будзе мець вялікіх наступстваў, а асушэнне Кахоўскага вадасховішча зняло і пагрозу парагазавага выбуху, як тлумачыць беларускі хімік Сяргей Бесараб.
05.07.2023 / 12:41
Расійскі вайсковец нясе варту ў раёне Запарожскай АЭС. 1 мая 2022 года. Фота: AP Photo
Беларускі хімік Сяргей Бесараб, аўтар тэлеграм-канала @lab66, мяркуе, што падрыў дамбы Кахоўскай ГЭС і, як наступства, абмяленне ракі Дняпро, можа быць элементам ланцуга падзей, звязаных з мінімізацыяй шкоды ў выпадку інцыдэнту на Запарожскай атамнай электрастанцыі.
Спецыяліст нагадвае, што цяпер усе рэактары Запарожскай АЭС спыненыя. Усярэдзіне карпусоў няма ні тэмператур, ні ціску, а значыць і фізічнай сілы, якая здольная спачатку разбурыць уранавае паліва ў цеплавыдзяляльных элементах (ЦВЭЛ), а потым яго яшчэ і падняць у атмасферу на дастатковую вышыню.
На думку эксперта, усе гісторыі пра мініраванне спыненых блокаў — гэта страшылкі для сучасных дзяцей.
Для таго, каб прабіць ахоўнае збудаванне (канфаймент) і сталёвую абалонку рэактара, патрэбныя сур'ёзныя спецыялісты-падрыўнікі, а таксама не менш сур'ёзныя кумулятыўныя зарады, якія здольныя ўсю сілу выбуху скіроўваць у вузкі кумулятыўны струмень, які праб'е ў бетоне дзіры.
Калі такім выбухам прабіць рэактар наскрозь, то пачне сыходзіць цепланосьбіт з трытыем і фрагментамі паліва.
Эксперт параўноўвае гэта з выпадкам на АЭС «Мантычэла» (Monticello) у ЗША, дзе праз пашкоджанне трубаправода ў лістападзе 2022 года адбылася ўцечка каля 1,5 млн літраў вады з трытыем. Але вада не трапіла ў акіян, а засталася ўнутры станцыі.
Тое самае нават пры найгоршым сцэнары адбудзецца і ў выпадку выбуху на Запарожскай АЭС, як кажа навуковец. Асноўная прычына — багацце розных ахоўных прыстасаванняў, здольных затрымаць такі струмень вадкіх радыеактыўных адкідаў.
Нават калі ракетны ўдар праб'е бетонную абалонку таўшчынёй 70 см кантэйнера сухога сховішча адпрацаванага ядзернага паліва (ССАЯП), заражэнне абмяжуецца тэрыторыяй самой АЭС.
Непасрэднае пападанне можа разбурыць адзін ці некалькі кантэйнераў. На шчасце, усярэдзіне кантэйнераў з адпрацаваным палівам няма ні гаручых матэрыялаў, ні высокага ціску, ні кароткажывучых лятучых элементаў тыпу ёду-131, які распаўся падчас папярэдняй вытрымкі адпрацаваных элементаў, што выдзяляюць цяпло, яшчэ на АЭС.
Так што, хутчэй за ўсё, як выказвае меркаванне эксперт, справа абмяжуецца раскідваннем цвёрдых фрагментаў адпрацаванага паліва і лакальным забруджваннем пляцоўкі АЭС.
У гэтым выпадку актыўнаму пераносу цяжкіх ізатопаў будзе садзейнічаць не вецер, а вада.
Напрыклад, ападкі будуць транспартаваць цяжкія ізатопы ў грунтавыя воды (злучэнні ўрану / плутонію / актыноідаў дастаткова добра растваральныя). А тэрыторыя пад электрастанцыяй знаходзіцца, у асноўным, на пясчаных і пясчана-жвіровых глебах, якія добра пранікальныя для ўсіх тыпаў радыенуклідаў. Паверхневыя воды да выбуху Кахоўскай ГЭС залягалі на ўзроўні 0-10 м.
Яшчэ адзін сцэнар звязаны з парушэннем астуджэння рэактара (напрыклад, у выпадку абясточвання АЭС і адмовы дызель-генератараў).
У гэтым выпадку адбудзецца разгерметызацыя абалонак элементаў, што выдзяляюць цяпло, і наступнае плаўленне дна корпуса рэактара, а затым і бетоннага дна шахты. Трапленне расплаву з радыеактыўнымі кампанентамі адпрацаванага ядзернага паліва пры тэмпературы ў некалькі тысяч градусаў у паверхневыя воды прывядзе да парагазавага выбуху.
Але гэты сцэнар быў магчымы да падрыву Кахоўскай ГЭС. Цяпер паверхневыя воды пайшлі ўглыб і тым самым значна знізілі імавернасць узнікнення «парагазавага» Чарнобыля.
Таму, на думку эксперта, другога Чарнобыля тут не будзе. У найгоршым раскладзе з рэкультывацыяй тэрыторый на ліквідацыю наступстваў спатрэбяцца нават не мільярды, а сотні мільёнаў даляраў.
Але сапраўды насцярожыцца і прыгатаваць ёдыды трэба будзе, калі з'явяцца навіны, што на даўно адрэзанай ад энергасістэмы Запарожскай АЭС расіяне вырашылі падняць магутнасць на нейкім з энергаблокаў. У такім разе з'явяцца і ціск, і тэмпература. А гэта ўжо іншыя сцэнары развіцця падзей.
Чытайце яшчэ: