Vučonyja zdoleli atrymać hienietyčnyja adbitki palcaŭ čałavieka kamiennaha vieku
Navukoŭcy z dapamohaj mietadaŭ kryminalistyki zdoleli z pradmietaŭ kamiennaha vieku atrymać hienietyčny materyjał ich staražytnych haspadaroŭ.
05.05.2023 / 13:17
Vid na prakołaty zub staražytnaha alenia ź Dzianisavaj piačory da i paśla apracoŭki. Fota: nature.com
Pra heta kamanda vučonych ź instytuta Maksa Płanka ŭ Lajpcyhu paviedamiła ŭ svaim artykule ŭ časopisie Nature.
Da hetaha dla atrymańnia hienietyčnaha materyjału paleahienietykam nieabchodny byli čałaviečyja pareštki, adkul možna atrymać staruju DNK. Novaja technałohija adkryvaje novyja mahčymaści.
Kiraŭnik navukovaj kamandy Alena Esiel (Elena Essel) paraŭnoŭvaje jaje z pralnaj mašynaj i myjnym srodkam na fasfatnaj asnovie. Pa słovach daśledčycy, DNK moža być adździelena pry myćci artefaktaŭ pry tempieratury da 90 hradusaŭ pa Celsiju.
Esel i jaje kalehi pahruzili zub žyvioły, znojdzieny ŭ Dzianisavaj piačory ŭ Sibiry, jaki słužyŭ u staražytnaści kułonam, u fosfarna-natryjevy rastvor. Zatym pastupova pavyšali tempieraturu. Jak adznačajuć vučonyja, najbolšuju kolkaść frahmientaŭ DNK čałavieka było atrymana pry tempieratury 90 hradusaŭ pa Celsiju. U vyniku, nie parušyŭšy sam artefakt, udałosia vyzvalić nievialikuju kolkaść hienietyčnaha materyjału. Jaho paraŭnali ź inšymi naborami staražytnaj DNK.
Takim čynam vučonyja pa mitachandralnaj DNK, jakaja pieradajecca ad maci da jaje patomstva, zdoleli vyznačyć, što zub naležaŭ kanadskamu aleniu (Cervus canadensis), jaki žyŭ 19-25 tysiač hadoŭ tamu nazad. Pad čas noski zub uciahnuŭ u siabie pot uładalnicy ŭpryhožańnia.
Analiz jadziernaj DNK pakazaŭ, što žančyna, jakaja nasiła kułon, naležyć da Homo sapiens. Hienietyčna jana ciesna źviazanaja sa staražytnymi ludźmi Dalokaha Uschodu, tak zvanymi «staražytnymi paŭnočnymi jeŭrazijcami».
Vučonyja adznačajuć, što pieršapačatkova nie atrymałasia pravieści dakładny analiz. Hetamu pieraškadžała zabrudžanaść najaŭnych artefaktaŭ hienietyčnym materyjałam archieołahaŭ. Tamu vučonyja sabrali artefakty z raskopak na dvuch palealityčnych stajankach, dzie praciahvajucca raskopki.
Heta piačora Bačo Kira ŭ Bałharyi (tam zdabyli try vierchniepalealityčnyja padvieski z zubami) i Dzianisava piačora ŭ Rasii (padvieska z zubam). Vučonyja pracavali ŭ palčatkach i maskach. Sami znachodki adrazu zapakoŭvalisia ŭ polietylenavyja pakiety.
Sama mietodyka, jak tłumačać vučonyja, raspracavana śpiecyjalna dla kostak i zuboŭ. Taki vybar tłumačycca nie tolki tym, što kostki i zuby porystyja i, takim čynam, spryjajuć praniknieńniu cialesnych vadkaściej (naprykład, potu, kryvi ci śliny), ale i tamu, što jany ŭtrymlivajuć hidraksiłapatyt, jaki, jak viadoma, adsarbuje DNK i źnižaje jaje dehradacyju šlacham hidrolizu i aktyŭnaści nukleazy. Heta dazvalaje hienietyčnamu materyjału sa skury i potu i inšych cialesnych vadkaściej tryvała zamacavacca na pavierchni.
Takim čynam, adznačajuć vučonyja, staražytnyja kości i zuby mohuć funkcyjanavać jak pastka nie tolki dla DNK, jakaja vyzvalajecca ŭnutry arhanizma padčas jaho žyćcia i nastupnaha raskładańnia, ale i dla ekzahiennaj DNK, jakaja traplaje ŭ matrycu paśmiarotna ŭ vyniku mikrobnaj kałanizacyi abo pry apracoŭcy čałaviekam.
Jak adznačajuć vučonyja, novaja mietodyka, niahledziačy na vialikija zatraty, moža adkryć šmat mahčymaściaŭ dla dalejšaha daśledavańnia žyćcia našych prodkaŭ. Jana demanstruje, što artefakty, zroblenyja z kostak abo zuboŭ, zjaŭlajucca raniej niaźviedanaj krynicaj DNK staražytnaha čałavieka, jakaja moža dać infarmacyju ab pachodžańni i bijałahičnym połu ludziej, jakija apracoŭvali, pieranosili abo nasili hetyja pradmiety ŭ hłybokim minułym.
Jany taksama zaklikali archieołahaŭ prymianiać pratakoły pracaŭ, jakija dazvolać pracavać z artefaktami tak, kab minimizavać zabrudžańnie ich pavierchni novym DNK.
Čytajcie jašče:
Novy fieniks: navukoŭcy blizkija da taho, kab uvaskresić vymierły vid ptušak
Analiz staražytnaj DNK vyjaviŭ, što vikinh — prafiesija, a nie etnas