Biblija na biełaruskaj movie: ciažkaści pierakładu
Daśledčyki naličvajuć amal dva dziasiatki pierakładaŭ na biełaruskuju movu tolki Novaha Zapavietu. Niadaŭna vyjšaŭ novy pierakład usiaho tekstu Śviatoha Pisańnia, jaki 12 hadoŭ rabiŭ pratestancki pastar Antonij Bokun. Čym jon vyłučajecca?
18.03.2023 / 19:16
Stary Zapaviet Antonij Bokun pierakłaŭ ź iŭryta, a Novy Zapaviet — sa staražytnahreckaj movy.
Pieršyja sproby pierakładu Śviatoha Pisańnia na miascovuju havorku byli ździejśnieny jašče da Skaryny ŭ XIV—XV stahodździach. Paśla pieršadrukara značnym pierakładam była praca Vasila Ciapinskaha. A voś paźniej da hetaha nie viartalisia až da XX stahodździa.
U 1931 hodzie na taraškievicy pabačyŭ śviet «Novy Zapaviet i Psałmy». U jakaści pierakładčykaŭ vystupili pratestancki śviatar Łukaš Dziekuć-Malej i Anton Łuckievič. Pierakład mieŭ značnuju papularnaść. Im navat karystalisia katalickija śviatary.
U 1938 hodzie łacinkaj byŭ vydadzieny pierakład Biblii rymska-katalickaha śviatara Vincenta Hadleŭskaha. Jon nasyčany ŭłaścivaj dla polskaj movy relihijnaj terminałohijaj i tapanimikaj.
U Savieckaj Biełarusi ŭ 1968 hodzie za pierakład Śviatoha Pisańnia ŭziaŭsia Uładzisłaŭ Čarniaŭski. Jon skončyŭ pracu ŭ siaredzinie 1980-ch hadoŭ. Vydańnie pa častkach było ździejśniena tolki ŭ 1990-ch — pačatku 2000-ch. Poŭny tekst vyjšaŭ u 2012-m. U pierakładzie značna bolš biełaruskich terminaŭ, aznačeńniaŭ, kanstrukcyj u paraŭnańni ź inšymi pierakładami dla biełaruskich katalikoŭ.
U 1989 hodzie Pravasłaŭnaj carkvoj była stvorana Biełaruskaja biblijnaja kamisija. Pieršaje Jevanhielle jana vydała ŭžo ŭ 1991 hodzie, ale dalej carkoŭnyja ŭłady pracu nie padhaniali. U 2017 hodzie byŭ prezientavany pierakładzieny z aryhinalnaha staražytnahreckaha tekstu Novy Zapaviet. Jon vyznačajecca leksikaj, jakaja blizkaja da carkoŭnasłavianskaj tradycyi. Naprykład, tam prysutničajuć takija nieŭłaścivyja biełaruskaj movie słovy, jak «błaženny», «błahadać», «śviaščennasłužyciel».
U tym ža 2017 hodzie vyjšła poŭnaje vydańnie Novaha Zapavietu, ździejśnienaje siekcyjaj pa pierakładzie liturhičnych tekstaŭ i aficyjnych dakumientaŭ Katalickaha kaścioła. Kataliki tradycyjna vykarystoŭvajuć formu imieni «Jezus».
Pierakładami zajmalisia i asoby pa-za Carkvoju. Admietna, što mienavita hetyja padźvižniki zmahli ździejśnić poŭnyja pierakłady tekstaŭ Śviatoha Pisańnia. Pieršym, chto pierakłaŭ usiu Bibliju na biełaruskuju movu, byŭ historyk movy Janka Stankievič. Stary Zapaviet jon pierakładaŭ ź jaŭrejskaj, a Novy Zapaviet — z hrečaskaj movaŭ. Całkam vydańnie źjaviłasia na śviet u 1973 hodzie. Hety pierakład nasyčany dyjalektnymi słovami i tak lubymi hetamu intelektuału nieałahizmami.
U 1995 hodzie pabačyŭ śviet pierakład Novaha Zapavietu i Psałtyra Vasila Siomuchi. A poŭny pierakład Śviatoha Pisańnia vyjšaŭ u 2002 hodzie. Tekst vielmi bahaty na biełaruskuju leksiku. U toj ža čas jaho krytykujuć za volnaść u pierakładzie składanych miescaŭ, dyjalektnaje napisańnie biblejskich imionaŭ. U vinu stavicca i toje, što za asnovu pierakładu byŭ uziaty rasijski sinaidalny pierakład 1840 hoda.
Svaju pracu Vasil Siomucha pačynaŭ u składzie Biblijnaj kamisii. Pazicyja jaje siabroŭ była takaja: «kab było ŭ im tolki toje, što j pa-rusku, i ni na krok ubok». Siomucha adznačaŭ ciažkaści pierakładu: «Skažam, słova «błahodať». Jak pierakłaści? Pa-biełarusku «błaha» — heta «vielmi kiepska», pa-rusku — naadvarot, «vielmi dobra». … Ad słovazłučeńnia «łaska Božaja», jakoje ŭžyvajuć kataliki, ja admoviŭsia, bo histaryčna «łaska» ŭzychodzić da adnaho korania sa słovam «liślivaść».
Pastar Antonij Bokun raniej adznačaŭ, što dla jaho samym składanym było vyznačycca ź pierakładam imionaŭ. Raspaŭsiudžanyja imiony jon davaŭ u ahulnapryniataj formie, a voś redkija imiony i najmieńni pakidaŭ u zachodniaj tradycyi jaŭrejaŭ, tamu ŭ tekście Antonija Bokuna pobač ź Jakubam, Jazepam, Daniiłam prysutničajuć Abraham, Betlejem, Halhota.
Mienavita pravapis i roznyja varyjanty ŭłasnych nazvaŭ, u tym liku nazvaŭ hieahrafičnych, adroźnivajuć usie teksty pierakładaŭ. Kožnaja kanfiesija karystajecca svajoj terminałahičnaj tradycyjaj. Navat imia Boha va ŭsich pišacca pa-svojmu: Iisus, Jezus, Isus.
Prapanujem čytaču samomu paraŭnać pieradaču pierakładčykami viadomych miescaŭ sa Śviatoha Pisańnia
Bohu — Bohava, a kiesaru — kiesarava
Tady kaža im: «Dyk addavajcie toje, što cezara, cezaru, a što Božaje, — Bohu». I ździŭlalisia ź Jaho. — Pierakład A.Bokuna.
I, adkazvajučy, Isus skazaŭ im: addajcie kiesarava kiesaru, a Božaje Bohu. I dzivavalisia ź Jaho. — Pierakład Ł. Dziekuć-Maleja.
Jezus-ža adkazvajučy skazaŭ im: Dyk addajcie, što cezarava, cezaru, a što Božaje, Bohu. I dzivilisia z hetaha. — Pierakład V. Hadleŭskaha.
Isus skazaŭ im u adkaz: addavajcie kiesaravaje kiesaru, a Božaje Bohu. I ździŭlalisia ź Jaho. — Pierakład U. Čarniaŭskaha.
I skazaŭ im Iisus u adkaz: addavajcie kiesarava kiesaru, a Božaje Bohu. I dzivilisia Jamu. — Pierakład Biełaruskaj biblijnaj kamisii.
I, adkazujučy, Isus skazaŭ im: «Cesarava addavajcie cesaru, a Božaje Bohu». I dzivilisia ź Jaho. — Pierakład Ja. Stankieviča.
Isus skazaŭ im u adkaz: addavajcie kiesaravaje kiesaru, a Božaje Bohu. I ździŭlalisia ź Jaho. — Pierakład V. Siomuchi.
Vaładarstva majo — nie ad hetaha śvietu
Adkazaŭ Isus: «Vaładarstva Majo nie z hetaha śvietu. Kali b z hetaha śvietu było Vaładarstva Majo, pasłuhačy Maje zmahalisia b, kab Ja nie byŭ vydadzieny Judejam. Ciapier ža Vaładarstva Majo nie zhetul». — Pierakład A. Bokuna.
Isus adkazaŭ: Carstva Majo nie z hetaha śvietu; kali b z hetaha śvietu było carstva Majo, to słuhi Maje barolisia by, kab žydy nie vydali Mianie. Ale carstva Majo nie zhetul. — Pierakład Ł. Dziekuć-Maleja.
Adkazaŭ Jezus: Karaleŭstva majo nie jość z hetaha śvietu. Kali b karaleŭstva majo było z hetaha śvietu, to słuhi maje peŭnie ž bilisia b, kab ja nie byŭ vydany žydom. Ciapier ža karaleŭstva majo nie jość adhetul. — Pierakład V. Hadleŭskaha.
Adkazaŭ Isus: «Majo Vaładarstva nie z hetaha śvietu; kab Majo Vaładarstva było z hetaha śvietu, pasłuhačy Maje vajavali b, kab nie byŭ Ja vydadzieny judejam; ale Vaładarstva Majo ciapier nie adhetul». — Pierakład U. Čarniaŭskaha.
Adkazaŭ Iisus: Carstva Majo nie ad hetaha śvietu; kali b ad hetaha śvietu było Carstva Majo, to słuhi Maje zmahalisia b za toje, kab Mianie nie vydali Iudziejam. Ale ciapier Carstva Majo nie adhetul. — Pierakład Biełaruskaj biblijnaj kamisii.
Isus adkazaŭ: «Haspadarstva Majo nie z hetaha śvietu; kali b haspadarstva Maje było z hetaha śvietu, słuhi Maje vajavali b, kab Ja nie byŭ vydany Judejam; ciapier ža haspadarstva Majo nie adhetul». — Pierakład Ja. Stankieviča.
Isus adkazvaŭ: Carstva Majo nie ad śvietu hetaha; kali b ad śvietu hetaha było Carstva Majo, dyk słuhi Maje zastupilisia b za Mianie, kab Ja nie byŭ addadzieny Judejam; ale ciapier Majo Carstva nie adhetul. — Pierakład V. Siomuchi.
Prykazańnie novaje daju vam: lubicie adzin adnaho
Novaje prykazańnie daju vam, kab vy lubili adzin adnaho; jak Ja palubiŭ vas, tak i vy lubicie adzin adnaho. — Pierakład A.Bokuna.
Daju vam novaje prykazańnie: kab lubili adzin adnaho; jak Ja palubiŭ vas, tak i vy lubiecie adzin adnaho. - Pierakład Ł. Dziekuć-Maleja.
Prykazańnie novaje daju vam, kab vy lubili adzin druhoha; tak jak ja vas uźlubiŭ, kab i vy lubili adzin druhoha. — Pierakład V. Hadleŭskaha.
Prykazańnie novaje daju vam, kab vy lubili adzin adnaho; jak Ja uźlubiŭ vas, kab i vy adzin adnaho lubili. - Pierakład U. Čarniaŭskaha.
Zapaviedź novuju daju vam: kab vy lubili adzin adnaho; jak Ja ŭźlubiŭ vas, tak i vy lubicie adzin adnaho. — Pierakład Biełaruskaj biblijnaj kamisii.
Novaje raskazańnie daju vam, kab vy miłavali adzin adnaho; jak Ja miłavaŭ vas, kab i vy lubili adzin adnaho. — Pierakład Ja. Stankieviča.
Zapaviedź novuju daju vam, palubiecie adzin adnaho; jak Ja palubiŭ vas, tak i vy palubiecie adzin adnaho. — Pierakład V. Siomuchi.
Heta Kroŭ Maja novaha zapavietu
I, uziaŭšy kielich i padziakavaŭšy, daŭ im, kažučy: «Picie ź jaho ŭsie, bo heta jość Kroŭ Maja Novaha Zapavietu, jakaja pralivajecca za mnohich dziela adpuščeńnia hrachoŭ». — Pierakład A.Bokuna.
I skazaŭ im: heta jość kroŭ Maja novaha zapavietu, što za mnohich pralivajecca. - Pierakład Ł. Dziekuć-Maleja.
I skazaŭ im: Hetaja jość kroŭ maja novaha zakonu, katoraja za mnohich budzie pralita. — Pierakład V. Hadleŭskaha.
I havoryć im: «Heta jość Kroŭ Maja Novaha Zapavietu, jakaja za mnohich pralivajecca». — Pierakład U. Čarniaŭskaha.
I skazaŭ im: heta Kroŭ Maja novaha zapavietu, jakaja za mnohich pralivajecca. — — Pierakład Biełaruskaj biblijnaj kamisii.
I skazaŭ im: «Heta jo kroŭ Maja Novaha Zakonu, za šmat vylivanaja». — Pierakład Ja. Stankieviča.
I skazaŭ im: heta Kroŭ Maja novaha zapavietu, za mnohich pralivanaja. — Pierakład V. Siomuchi.
Čytajcie jašče:
Jak vybrać pamiž «łaskaj» i «błahadaćciu» i z čaho lepš pačynać Novy Zapaviet