«Usio ŭsiudy i adrazu»: u čym mahija filma, jaki atrymaŭ siem «Oskaraŭ»?
Fantastyčny kamiedyjny bajavik «Usio ŭsiudy i adrazu» atrymaŭ siem «Oskaraŭ» z adzinaccaci, na jakija byŭ naminavany. Na sajcie Rotten Tomatoes krytyki acanili film u 97% i napisali na jaho amal 400 recenzij, aŭdytoryja dała stužcy 89%. U čym pryciahalnaść hetaha kino i ci napraŭdu jano całkam źmianiaje ŭjaŭleńnie pra kiniematohraf, jak adznačajuć prychilniki?
18.03.2023 / 13:26
Fota: A24
Multyžanravy film pra multysuśviety źniaŭ režysiorski duet Daniels (Den Šajniert i Denieł Kvan). Ich samaja viadomaja praca — «Čałaviek — šviejcarski nož» — vyjšła na ekrany ŭ 2016 hodzie. Hetaja karcina takaja ž absurdysckaja, jak i askaranosny «Usio ŭsiudy i adrazu»; mnohija z tych idej, jakija duet sprabavaŭ realizavać u bolš rańnim prajekcie, znajšli ŭvasableńnie i ŭ novym filmie, tolki ź jašče bolšym varjactvam i razmacham. «Usio ŭsiudy i adrazu» pakazvaje ŭsie samyja niejmaviernyja varyjanty raźvićcia padziej, kab možna było zadacca pytańniem: kali ŭsio mahčyma, što sapraŭdy maje značeńnie?
Hałoŭnaja zorka filma — kitajskaja aktrysa małajzijskaha pachodžańnia Mišel Ëŭ, jakaja, miž inšym, užo adznačyła 60-hodździe. Dla jaje rola stała mahčymaściu raskryć usie hrani svajho talentu, pryčym mahčymaść hetu jana atrymała volaj losu, bo spačatku scenar byŭ napisany z raźlikam, što hałoŭnuju rolu vykanaje Džeki Čan. Kali damovicca z akcioram nie ŭdałosia, poł hałoŭnaha hieroja i jaho žonki pamianiali z raźlikam na Mišel Ëŭ.
U centry filma — Evielin, žančyna, jakaja niekali źjechała z Kitaja ŭ Amieryku i ciapier kiruje pralniaj razam sa svaim mužam Uejmandam. Jaje žyćcio — sucelnyja stres i rasčaravańni. Žančyna zahłyblenaja ŭ pracu, bo sprabuje raspłacicca z zapazyčanaściu pierad padatkovaj — inakš u siamji voś-voś zabiaruć biznes. Jaje stary i chvory baćka kaliści amal zroksia Evielin, bo byŭ suprać jaje šlubu z Uejmandam. A sam Uejmand padaje na razvod, bo heta, pavodle jaho słoŭ, adziny sposab pryciahnuć uvahu žonki. Taksama ŭ Evielin napružanyja adnosiny z homaseksualnaj dačkoj, u jakoj jość siabroŭka.
Fota: Allyson Riggs / A24
Ale adnojčy žyćcio hałoŭnaj hieraini niezvarotna źmianiajecca, kali jaje muž — dahetul niervovy i niaśmieły — raptam akazvajecca ahientam ź inšaj realnaści, jaki vykarystoŭvaje pajasnuju sumku jak śmiarotnuju zbroju i naohuł robić roznyja niejmaviernyja rečy. Jon śpiešna tłumačyć Evielin, što stabilnaści multysuśvietu pahražaje apantany ŭładaj złydzień Džobu Tupaki i što Evielin pavinna navučycca skakać pamiž suśvietami, kab pieramahčy suśvietnaje zło.
Tramplinam dla skačka ŭ inšaśviet stanovicca jakoje-niebudź dziŭnaje i niedarečnaje dziejańnie, naprykład, źjeści pamadu, padźmuć čałavieku ŭ nozdry, paniuchać čaravik ci parezać palcy papieraj. Nu a dalej čałaviek atrymlivaje niejkuju niejmaviernuju supierzdolnaść: skakać jak himnast, bicca jak majstar kunh-fu ci… kiravać palcami ŭ vyhladzie sasisak.
U roznych multysuśvietach žyvuć roznyja viersii Evielin — usie jany lepšyja za tuju, jakuju hledačy sustreli ŭ samym pačatku filma: heta Evielin jak zorka bajavych mastactvaŭ, kitajskaja opiernaja śpiavačka, prafiesijnaja kucharka dy inšyja. Film pierakonvaje hledača ŭ tym, što, choć vybraŭšy zamužža i pralniu, Evielin nie stała viadomaj śpiavačkaj (jakoj mahła b stać, kali b zastałasia ŭ Kitai) — rola ŭładalnicy pralni nie takaja i drennaja, bo tolki hetaja viersija Evielin akazałasia zdolnaj uratavać śviet. I naohuł — siamja i kachańnie pieramohuć usio.
Fota: David Bornfriend / A24
Film uklučaje masu adsyłak: daśviedčany hladač ubačyć parodyi na «Matrycu», «Zabić Biła» i navat na multfilm «Ratatuj». Što da apošniaha, to ŭ hetych scenach hałoŭnaja hierainia spaborničaje z kucharam, u jakoha pad kaŭpakom chavajecca janot.
Roznyja suśviety ŭ filmie adroźnivajucca pa kalarovaj hamie i navat suadnosinach bakoŭ ekrana. «Usio ŭsiudy i adrazu» pierajmaje to staryja kunh-fu-bajeviki, to amierykanskija indzi-dramy, to ramantyčnyja karciny Vonha Kar-Vaja. Takaja eklektyka dobra adpaviadaje siužetu ab paralelnych suśvietach, dzie čałaviek moža stać usim, kim zachoča. Heta tema, biezumoŭna, blizkaja sučasnamu hledaču, jaki ŭvieś čas pačuvajecca frustravanym z-za biaskoncaj kolkaści mahčymaściaŭ, što prapanoŭvaje śviet, u tym liku virtualny.
E. O. Skot z The New York Times apisaŭ stužku jak «vir žanravaj anarchii». Pa słušnaj zaŭvazie ahladalnika, «tady jak lichamankavaja źmiena dziejańnia i sceny navukova-fantastyčnaj łuchty składajuć vialikuju zabaŭlalnuju (i markietynhavuju) častku, sens stužki — nie ŭ hetym… Heta horka-sałodkaja siamiejnaja drama, šlubnaja kamiedyja, historyja zmahańnia imihrantaŭ i napoŭnienaja bolem bałada pra luboŭ maci i dački». Maralnyja vysnovy filma sčytvajucca adnaznačna: nihilizm, uvasobleny ŭ časovym padletkavym buncie dački, vyklikany składanaściami jaje pierachodnaha ŭzrostu, i zadača maci — nie tyranić svajo dzicia, a paspačuvać jaje ciažkamu pieryjadu i praciahnuć ruku dapamohi. Adnak padčas usiaho bolš jak dvuchhadzinnaha filma hetaja «siamiejnaja drama» pryciahvaje ŭvahu tolki miescami, tady jak «zabaŭlalna-markietynhavaja» častka — asnoŭnaja. Stychija filma — heta nabor absurdnych, a časam i davoli dzikich aniekdotaŭ, u jakich režysiory nie curajucca ni čornaha, ni fizijałahičnaha humaru.
Stužka spadabałasia nie ŭsim: šmat dla kaho jaje fantasmahoryja vyhladaje biazhłuzdaj i nieapraŭdanaj, a humar — prymityŭnym. U toj čas jak inšyja krytyki adznačajuć, što film «nie padobny ni da čoha» i «viarnuŭ im vieru ŭ kiniematohraf», krytyk Piter Bredšou z The Guardian nazvaŭ svaju recenziju na «Usio ŭsiudy i adrazu» — «Ništo nidzie, pryčym doŭha». «Varjackaja čarada padziej biez nastupstvaŭ aznačaje, što nasamreč ništo nie maje sensu, i film pieratvarajecca ŭ biasformiennaje raspyrskvańnie Ničoha Nidzie Na Praciahu Doŭhaha Času. Adnak hety film šmat kamu padabajecca, i jon azdobleny zachoplenymi krytyčnymi zaŭvahami… Chacieŭ by ja, kab jon padabaŭsia mnie bolš», — reziumuje Bredšou.
Fota: Jordan Strauss / Invision / AP
U fantasmahoryi Deniełsaŭ usio ž jość častka, jakaja nie pakinie abyjakavymi navat tych, kamu film zdasca pazbaŭlenym usialakaha sensu, — heta kadry sa zdymak, što tranślujucca padčas finalnych citraŭ. Hety mikrafilm u filmie toić u sabie sapraŭdnuju abajalnaść — ź jaho bačna, ź jakim zapałam i addačaj kamanda pracavała padčas zdymak i jak heta praca ich abjadnała. U adnym ź intervju Mišel Joŭ raskazała, što na zdymačnaj placoŭcy ŭ ich byŭ rytuał źbiracca i ciaham piatnaccaci chvilin hladzieć adno adnamu ŭ vočy, padbadziorvać i abiacać, što jany zrobiać usio, kab ukłaści ŭ film serca i dušu. Pa jaje słovach, usia zdymačnaja hrupa, u tym liku tyja, chto zaniaty stvareńniem rekvizitu, — usie byli na roŭnych, byli siamjoj i «ŭlivali svaju luboŭ u hety maleńki kaštoŭny kamień», jakim dla ich staŭ hety film.
Čytajcie jašče: