Piedahoh: «A ŭsio adno nas bolš»
«Pamyłkova tłumačyć usie dziejańni biełarusaŭ stracham. Biełarusy pačynajuć dziejničać tolki tady, kali zrabili vybar, jaki harantuje stanoŭčy dla ich vynik», — ličyć piedahoh sa šmathadovym stažam Jania Piatroŭskaja. Jana razvažaje pra toje, što ciapier pieražyvajuć suajčyńniki.
11.12.2022 / 00:02
Jania Piatroŭskaja — z kamandy fiłosafa i mietadołaha Uładzimira Mackieviča, asudžanaha da piaci hadoŭ kałonii za nibyta «stvareńnie ekstremisckaha farmavańnia».
Jana miarkuje, što toje, z čym biełarusy ciapier žyvuć, nie strach, a mocny stres i vyklikanyja im prablemy. Biełarusy, jak i inšyja jeŭrapiejskija narody, niečaha bajacca, ale adnačasova zdolnyja dumać i aceńvać racyjanalna situacyju, u jakoj znachodziacca.
«Biełarusy moŭčki razvažajuć, dumajuć, cierpiać i pačynajuć dziejničać tolki tady, kali zrabili vybar, jaki harantuje stanoŭčy dla ich vynik. Jany nie kidajucca adrazu na ambrazuru. Biełarusy — razumnaja i strymanaja nacyja, zdolnaja prahnazavać ryzyki, bačyć nie tolki siabie, ale i akružeńnie, inšych», — davodzić svoj pohlad surazmoŭnica.
U 2020 hodzie biełarusy sutyknulisia i praciahvajuć sutykacca z ahresijaj, usiodazvolenaściu asobnaj hrupy ludziej. U situacyi biaspraŭja adzinym ź isnujučych sposabaŭ abarony stanoviacca ŭcioki ad hvałtu, kaža Jania Piatroŭskaja.
«Tamu my majem vialiki napłyŭ mihracyi.
Ale ludzi biahuć nie praz strach, — ličyć piedahoh. — Biełarusy biahuć tamu, što mohuć zrabić prahnoz. Kali nie pracuje prava, zakon, to luby čałaviek moža zaznać hvałt. Niama instrumientaŭ abarony. Ni sud, ni tyja chto vakoł, nie mohuć abaranić. Na ŭzroŭni zdarovaha sensu, prahnazujučy nastupstvy, kožny robić vybar piersanalna dla siabie».
«Biełarusy nie mohuć damovicca, jak razam pieramahčy»
Jania Piatroŭskaja ličyć, što ciapier u kamunikacyjach miž biełarusami pieravažajuć emacyjnyja ŭsploski i pačućciovaje staŭleńnie da rečaisnaści. Jany nie navučanyja narmalna havaryć i abmiarkoŭvać prablemy.
«Tamu biełarusy nie mohuć damovicca, jak razam pieramahčy ŭ składanaj situacyi. Niama ahulnaj stratehii pieramohi. My musim šukać ciapier klučavyja rečy, jakija nas abjadnajuć, i ad hetaha adšturchoŭvacca», — razvažaje piedahoh.
Biełarusy chvalacca, što jany haścinnyja i talerantnyja. Ale, na dumku Piatroŭskaj, kali biełarusy sutykajucca, naprykład, z razvahami pra vajnu, to chutčej vyjaŭlajuć nieciarplivaść da inšadumstva i niazdolnaść razumieć vysnovy i łohiku apanientaŭ.
Pavodle jaje, zadača intelektuałaŭ, lidaraŭ dumak, analitykaŭ — abmiarkoŭvać składanyja pytańni i prapanoŭvać šlachi vyrašeńnia, kab emocyi nie daminavali.
«Sacyjalnyja prablemy nie vyrašajucca pracaju z kožnym čałaviekam paasobku. Nieabchodna raspracoŭvać novyja normy kalektyŭnych dziejańniaŭ, jakija dapamohuć adkazać na pytańnie, što možam supraćpastavić situacyi, jakaja jość».
Jana ličyć, što stres možna pieraadoleć, kali nie bajacca šukać praŭdu, razmaŭlać adno z adnym, spračacca, u tym liku i z vorahami. Jašče vučycca i pazbaŭlacca starych štampaŭ, nie bajacca žyć i lubić.
«Palitźniavolenyja — prykład stojkaści»
Varta adychodzić ad kultyvavańnia strachaŭ i čakańnia, što niechta za nas pavinien usio zrabić, ličyć Piatroŭskaja.
«Naprykład, Ukraina nas vyratuje ad režymu abo nie vyratuje. Ofis Cichanoŭskaj vyrašyć situacyju z uładaju abo nie vyrašyć. Ale dzie Ja asabista i My razam u hetym usim — tak maje hučać pytańnie».
«Palitźniavolenyja — prykład asabistaj stojkaści i mužnaści. Mahčyma, jany zakładniki ŭ raskładzie palityčnaj hulni, ale ŭ płanie hramadzianskaj pazicyi jany demanstrujuć nie strach, a prychilnaść kaštoŭnaściam svabody i demakratyi. Jany zaklikajuć hramadstva, biełarusaŭ, kab ich vyzvalili. Jany ciapier — centr hramadzianskaj supolnaści», — zajaŭlaje piedahoh.
Palitviazień Uładzimir Mackievič
Tamu, kaža Piatroŭskaja, naša zadača pierajści ad achviarnaści da ŭpeŭnienaści: nas bolej, i za nami praŭda.
«My musim znachodzić punkty sudakranańnia ŭ myśleńni i pierachodzić ad emacyjnaj kanfliktnaści da vyrašeńnia prablem, dasiahnieńnia metaŭ dla kiravańnia svajoj dziaržavaj».
«Łukašenka ekspłuatuje temu strachu»
Režym Łukašenki, biezumoŭna, ekspłuatuje temu strachu ŭ infarmacyjnaj vajnie, manipulujučy našaj śviadomaściu, adznačaje Jania Piatroŭskaja. Jon raźličvaje, što jaho buduć bajacca, tamu zapałochvaje i čakaje adpaviednaj psichičnaj reakcyi. Kali budzie spałoch, miarkuje Łukašenka, to čałaviek nikoli nie budzie supraciŭlacca. «Padzialaj i panuj!» — asnoŭny mietad režymu.
«Usio heta raźličana na žyviolny strach. Ale na tyja ž milicejskija videa biełarusy całkam adekvatna reahujuć. Jany ich nie pałochajuć».
My bačym u hetych videa, što čałavieka prymusili havaryć toje, čaho jon nie choča. Ale vidać, što jon nie baicca, — miarkuje surazmoŭnica. — Čałaviek zaznaje pakuty, jaho katujuć, ale pry hetym jon demanstruje siłu duchu. A siła duchu zychodzić nie ad psichiki, a ad pierakanańniaŭ, śvietapohladu, myśleńnia, ad hramadzianskaj pazicyi čałavieka».
Pavodle piedahoha, Łukašenka taksama nie baicca, bo strach zvyčajna błakuje dziejańnie, a jon dziejničaje ŭpeŭniena, šukaje vyjście sa składanych dla siabie situacyj i znachodzić ich. Jon zrabiŭ daŭno svoj maralny vybar i raźličvać na toje, što jon sam sydzie, było pamyłkaj.
Siłaviki hetak ža nie bajacca taho, što čyniać, i razumiejuć, što robiać kiepskaje. Jany ŭciahnutyja ŭ sistemu i nie viedajuć, jak ź jaje vyrvacca, nie bačać mocnaj alternatyvy, miarkuje piedahoh.
«Chiba jany nie razumiejuć, chto taki Łukašenka? Jany zrabili vybar, ale čałaviek zaŭsiody svabodny ŭ svaim vybary. Pajści šlacham iłžy ci praŭdy».