«Тут пахла такімі х*мі, ты сабе ўявіць не можаш». Cпецназавец расказаў, як уздым 2020-га ўспрымаўся з таго боку
асцярожна, шмат нецэнзурнай лексікі
ПАЗНЕЙ ВЫЯВІЛАСЯ, ШТО СПЕЦНАЗАВЕЦ ВЫДАЕ СЯБЕ НЕ ЗА ТАГО, ХТО ËН ËСЦЬ, А Ў ЯГО АПАВЯДАННІ ШМАТ ВЫДУМАК. Падчас прэзідэнцкіх выбараў 2020 года герой гэтага тэксту камандаваў спецпадраздзяленнем аператыўнага рэагавання МУС. Праз тыдзень пратэстаў, яшчэ будучы супрацоўнікам, ён стаў валанцёрам у лагеры пад ізалятарам на Акрэсціна, а ў верасні звольніўся з міністэрства. Праз год былы сілавік з’ехаў з Беларусі праз пагрозу арышту — пачаліся «чысткі» сярод супрацоўнікаў, якія звольніліся. «Медыязона» запісала маналог былога спецназаўца — успаміны пра службу, пратэсты і валанцёрства. «Была такая цялега на гэтай нарадзе, што калі гэтыя пратэсты працягнуцца яшчэ хоць бы тыдзень, прыйдзецца падняць лапкі ўгору», — так апісвае былы камандзір пасяджэнне ў МУС 13 жніўня 2020-га. «Наша Ніва» пакуль не можа самастойна праверыць, ці гэтыя заявы праўдзівыя, мы напішам пра гэта пазней.
06.09.2022 / 12:59
Мінск, Серабранка, 11 жніўня 2020
На просьбу героя публікацыі не пазначана ягонае сапраўднае імя, званне і гады службы ў МУС. Але яго дакументы ёсць у распараджэнні рэдакцыі «Медыязоны».
Чырвоны дыплом і камандаванне спецпадраздзяленнем
У сілавыя структуры трапіў вельмі забаўным чынам. Мяне ў лётчыкі не ўзялі. Я збіраўся паступаць у Расію на вайсковага лётчыка, але туды не ўзялі праз рост, і я пайшоў у беларускую Ваенную акадэмію. Падаў дакументы на факультэт ваеннай разведкі. Гэта факультэт, дзе рыхтавалі афіцэраў спецназа. Скончыў я яго з чырвоным дыпломам.
Да чацвёртага курса мяне пару разоў накіроўвалі на стажыроўку ў мінскі АМАП, які ва Уруччы. Там дамовіліся, вырашылі, і размеркаваўся я туды ва ўзвод аператыўна-баявога прызначэння. У складзе мінскага АМАПа звычайна ўсё ідзе па ротах і ёсць некалькі аддзелаў. Але ёсць і асобна ўзвод АБП. Гэта, груба кажучы, самы зараджаны ўзвод там. Там усяго 20 чалавек, але яны вельмі моцна пракачаныя. Эліта мінскага АМАПа, можна сказаць.
Потым я перавёўся ў першую аператыўную роту ў абласны АМАП. Гэта, па сутнасці, таксама эліта. У Беларусі прыкол у тым, што АМАП дэцэнтралізаваны. Гэта не адзінае падраздзяленне. Кожны АМАП падпарадкоўваецца ці ГУУС Мінска, ці УУС адпаведнай вобласці. Адзінага камандзіра па ўсёй Беларусі не існуе.
Што потым? Сядзеў я сабе ў АМАПе, нікога не чапаў. Весяліўся з наркаманамі ў Салігорску або дзе-небудзь у Вілейцы. Прыходзіць да мяне Максімовіч, ён тады яшчэ быў камандзірам АМАПа. Цяпер, па-мойму, ён ці то начальнік абласнога УУС, ці то намеснік начальніка, не памятаю. Здаровы дзядзька такі. Заходзіць і кажа тыпу: «Ваня, ёсць прапанова. Трэба зганяць да міністра». Міністрам быў вельмі вядомы ў шырокіх колах Шуневіч такі, калі памятаеш.
Тады ў структуры МУС стваралася асобнае падраздзяленне, абсалютна новае, туды набіралі па сутнасці толькі маладняк. Гэта падраздзяленне падпарадкоўвалася наўпрост міністру і выконвала задачы тыпу кішэннага спецназа. Такі кішэнны спецназ Шуневіча. Але сам разумееш, што Шуневіч быў толькі адным вінцікам ва ўсёй канструкцыі. Зразумела, ад каго там ішлі ўсе загады.
Афіцыйна мы лічыліся ў структуры Міністэрства. Мы ні да ГУБАЗа, ні да АМАПа — ні да чаго не прыкладаліся. У мяне гучала пасада «камандзір спецыяльнага падраздзялення аператыўнага рэагавання Міністэрства ўнутраных спраў Рэспублікі Беларусь».
Ілюстрацыя: Марыя Гранаткіна / Медыязона
У дзяжурным рэжыме займаліся той жа працай, што і САХР, «Алмаз», АМАП і гэтак далей. То-бок адрасная праца, затрыманні, кропкавая праца плюс барацьба з тэрарызмам. Калі які-небудзь там УБАЗ просіць сілавой падтрымкі і калі ў мяне ёсць свабодныя байцы, то выязджалі на адрас, аказвалі сілавую падтрымку. Вызваленне закладнікаў, затрыманне асабліва небяспечных, нарката, згвалтаванні, забойствы і іншыя радасці беларускага жыцця. Да моманту, калі звольніўся, мы правялі каля 650 баявых аперацый, пачынаючы ад элементарнага затрымання чувака з грамам марыхуаны, заканчваючы вызваленнем закладнікаў у Салігорску. Там псіхічна хворы айчым застрэліў малодшую дачку і ўзяў у закладнікі старэйшую. Мы там шэсць гадзін правялі пад вокнамі. Сумесна з «Алмазам» у ліпені 2018 года вызвалялі закладнікаў у Заслаўі ў банку.
Бывала, служба бяспекі прэзідэнта малявала нам задачу. Да прыкладу, на 3 ліпеня ствараецца зводны атрад, які пераходзіць у падпарадкаванне СБП. Гэта значыць, мы на падсосе ў СБП знаходзімся. У гэтым выпадку мае хлопцы выконвалі функцыі контрснайперских мерапрыемстваў. Сядзяць прэзідэнцкія снайперы на дахах, калі гэты вусаты стаіць і галінкай сваёй махае танкам і салдацікам, што праязджаюць і праходзяць. Ад мяне выстаўлялася адна група процідзеяння і хуткага рэагавання. Умоўна, нехта нешта заўважыў у прыцэл, байцы адразу ж на адрас выбылі даваць п*зды. Такія групы з «Алмаза» фармаваліся, «Альфы» камітэцкай, зводны атрад быў САХРа з «Алмазам». Ну, гэта значыць, з розных падраздзяленняў вылучалі атрады па дзесяць чалавек і знаходзіліся яны ў розных кропках у пэўным радыусе ад сам ведаеш каго.
Нехта вокны адкрыў у кватэры — туды адразу пабеглі. «Здравия желаю!» Працавалі ў грамадзянцы, у цывільным, само сабой. Ну, гэта стандартная практыка працы гэтых супрацоўнікаў міліцыі, любога падраздзялення.
Пратэсты, хаос, дапамога
З восьмага [жніўня 2020 года] усе сядзелі на базе цалкам па трывозе. Сто адсоткаў асабістага складу невылазна сядзелі на базе, чакалі загад зверху ў выпадку чаго. Але прыкол у тым, што мы рыхтаваліся да таго, што будзем працаваць кропкава і адрасна. Таму што беларускія сілавікі вынеслі вельмі вялікі досвед з Майдана. Вось на Майдане было вельмі шмат тыпу падбухторшчыкаў такіх своеасаблівых. І наша задача першачарговая была — працаваць па такіх вось падбухторшчыках магчымых. То-бок нават не супраць натоўпу. Супраць натоўпу, зразумела, «воўчыкі» (унутраныя войскі) і АМАП працавалі.
Мы ўсё, што адбываецца, у інтэрнэце чыталі і бачылі. Мы ўсе паставілі VPN, таму што сёмага чысла на нарадзе ў міністра пазначылі момант, што інтэрнэт будуць вырубаць. Але ніхто не чакаў, што будзе такая колькасць людзей. Усе думалі, што будуць дзяжурных 1 500 чалавек, якім за пяць хвілін дадуць, і паедуць дадому піць гарэлку. Але нешта не атрымалася, не фартанула.
Усе разлічвалі, што ўся гэтая справа паўторыць 2010 год, што людзі пойдуць на Плошчу Незалежнасці і на гэтым вырашылі. Але калі ўся гэтая справа ўспыхнула на стэле, на Нямізе, потым вырасла на «Рыгу», на «Пушкінскую», і ва ўсіх кропках Мінска былі ачагі пратэстаў…
Праблема была ў тым, што гэтым усім кіраваў тады на той момант — начальнік ГУУС Мінска, цяпер міністр унутраных спраў Кубракоў. І ў радыё тварыўся поўны п*здзец, бо ўсе ах*елі. Тыпу: «А? Чо? У сэнсе?» На якой-небудзь Каменнай Горцы было толькі паўтара мянта, і больш нікога. Усе астатнія былі на Незалежнасці. Таму прыйшлося рэзка ўсіх перакідаць з Незалежнасці на стэлу да самага вялікага ачага, і тут ужо пачаліся прыколы выканання ўсякіх практыкаванняў. Быў бардак поўны. Мы слухалі эфір, і гэта быў бардак. Ніхто не ведаў, што рабіць, ніхто не ведаў, куды ехаць, хто з кім узаемадзейнічае, таму што адпрацоўваўся сцэнар менавіта па плошчы Незалежнасці.
Выйшла так, што на Незалежнасці не было нікога, а кардоны стаялі патройныя з «воўчыкаў» і амапаўцаў. Дзесьці цішком сядзелі астатнія спяцы тыпу «Алмаза» і «Альфы». Гэта было нешта. Мы сядзелі на базе, бо яна знаходзілася ў цэнтры.
Сядзелі, слухалі, ах*валі і самі не разумелі, што дзе адбываецца. Паралельна з гэтым маніторылі гэтага Сцяпана, які Nexta. І вось мы нічога не разумелі, што адбываецца, але разумелі, што нешта будзе глабальнае. Недзе ўжо, мабыць, камандзіры разумелі, што трэба ўводзіць рэзервы ў бой, таму што… п*здзец! У 32-цы ёсць РЗСА — рота забеспячэння спецыяльных аперацый. Дык вось, была такая хрэнь, што РЗСА напалі на собраўцаў, апранутых па грамадзянцы. Проста яны не ведалі, думалі, што гэта тыпу правакатары. Дваіх з ружбайкі, па-мойму, гумай шмальнулі. Святлашум пад ногі закінулі з гранатамёта. І потым ужо пачалі высвятляць, што тыпу свае.
Гэта ўсё было да 22:00 — пасля мы атрымалі сігнал, пачалі выязджаць. Я ўжо разумеў, да чаго ўсё ідзе, і ўжо тады стаў на бок народа маральна. Мы выехалі калонай з пяці бусаў па 15 *лаў у кожным. Ехалі пад песню TOR BAND «Мы не быдло, стадо и трусы». Выехалі, а з Нямігі, з павароту каля «Макдональдса» да моста, было ўсё заблакавана людзьмі. Нам сказалі ехаць за Палац спорту, дзе аўтамабільная стаянка. Але да таго часу мы туды ўжо фізічна не маглі праехаць. З аднаго боку натоўп АМАПу і ўнутраных войскаў, з другога — натоўп людзей. Мы ні па адным, ні па другім па жывым не паедзем.
Мы прынялі рашэнне, што пяць чалавек застаюцца каля машын разам з кіроўцамі. А мы пешшу рушылі за дамамі, якія ідуць на [праспект] Пераможцаў з левага боку, з боку ГЦ Galleria. Дабраліся туды амаль без здарэнняў. Людзей ганялі тыпу: «Хлопцы, лепш звальвайце. Вас тут зараз будуць мясіць». Нам спачатку не верылі, але мы трошкі шмальнулі ў паветра, каб людзі проста сышлі. За людзей сапраўды страшна было. Там хлопцы, дзяўчаткі ў шортах, басаножках, красоўках, яны не разумелі, што адбываецца, што рабіць наогул. Двух чалавек вылучыў, карацей, для суправаджэння. Вывелі іх некуды ў бок «Макдональдса». Звязаліся па рацыі, байцы вярнуліся. Людзей выратавалі па сутнасці.
Першую ноч мы стралялі па-над людзьмі. У нас асноўная пазіцыя была паміж Палацам спорту, набярэжнай і ракой — там, дзе траўка, палянка. Там стаяў намеснік камандуючага ўнутраных войскаў. Гэты палкоўнік нярускі. Ён стаяў, крычаў нешта, але я сваім байцам выдзеліў асобны канал сувязі ў эфіры. Сваім байцам даў каманду, што калі ўжо зусім невыносна і вымушаныя страляць, то страляем па-над галовамі або гранатамі ў раку.
Давялося страляць, бо магло паўстаць вельмі шмат потым пытанняў. Там яшчэ губазаўцы потым падскочылі па грамадзянцы, але ў брані, з [Мікалаем] Карпянковым. А ён адбіты настолькі на ўсю галаву, што ты сабе не ўяўляеш. Таму часам даводзілася страляць. Але ці кулямі ў зямлю стралялі, ці, калі з гранатамётаў, якія ў нас на ўзбраенні стаялі, у ваду, у зямлю, па-над галовамі — куды заўгодна, толькі не ў людзей. Там мамы з дзецьмі былі, людзі, якія выходзілі з гандлёвага цэнтра, тыя, хто там працуюць — вось пакавалі іх проста рандомна. Выходзіла дзяўчына, якая працуе ва ўмоўным «Макдональдсе» або KFC — усіх іх пакавалі, стралялі ў ногі, ва ўпор па прыколе. Ну, проста п*здзец быў.
Хрэн зразумееш [хто страляў]. Там ужо ўсе перамяшаліся. Там ужо такая каша была, што ніхто нічога не разумеў: хто, дзе і гэтак далей. Адзінае, па чым можна было адрозніць: АМАП быў у чорным, унутраныя войскі ў «мульціку» былі (гэта такі зялёны камуфляж), а ўсе астатнія наогул не зразумей хто і што. Хто ў паўграмадзянцы, тыпу ў красоўках, джынсах, але ў броніку. Там такая поўная блытаніна была, што ніхто не ведаў, што рабіць.
Ніхто не мог і пра нас зразумець: хто мы такія і адкуль? Адны думалі, што мы камітэцкая «Альфа», іншыя думалі, што мы АСАМ памежны. Хрэн зразумееш. Хтосьці наогул думаў, што мы расейцы, якіх ні разу не было. Гэта ўсё казкі.
Мы ганялі людзей у процілеглы бок, каб іх ратаваць. Дзяўчынцы, вельмі добра запомніў, прастрэлілі нагу. Мы падлятаем адразу, мае хлопцы атачаюць, у мяне з сабой быў баявы медыцынскі заплечнік. Дзяўчынцы з горам напалову абязболілі, выклікалі «хуткую». Гэта, магчыма, праз мае дзеянні ўсе пачалі думаць, што мянты на «хуткіх» ездзяць. Але трэба было дзяўчынку вывезці ў шпіталь. У мяне ў аднаго жонка працавала ў шостай траўматалогіі. Я з ёй дамовіўся, што калі пакладу запісачку, што гэты чалавек ад мяне будзе, таму нешта парашай.
Я сваіх байцоў выдзеліў у «хуткую», каб яе суправадзілі і выпусцілі за кардон, як быццам яна пад канвоем едзе ў бальніцу. А потым байцы назад да мяне на гэтай жа «хуткай».
Ілюстрацыя: Марыя Гранаткіна / Медыязона
Так і працавалі: некага даставаць, некага ратаваць, некага прыкрыць са звычайных людзей. Толькі да чатырох раніцы прыкладна мы скончылі. Там заставаліся яшчэ губазаўцы і РЗСА з 32-кі, тыпу зачышчаць двары і ўсё астатняе. Мы атрымалі каманду адбой.
Забойства Тарайкоўскага, «Рыга», рашэнне звольніцца
Адразу мы адсыпаліся. Потым на другі дзень у нас быў асноўны замес на ўніверсаме «Рыга». Бліжэй да гадзін сямі вечара атрымалі трывогу, што рушым на «Рыгу». Калі глядзець на ўніверсам, то справа ідуць два высакаватыя будынкі ў кірунку метро «Акадэмія навук». Мы размясціліся паміж двума гэтымі будынкамі. Проста сядзелі, чакалі. Асноўную працу рабіў АМАП і «воўчыкі». Але пасля таго як там пачаліся нейкія тэмы, што нехта кактэйль Молатава стаў кідаць ці круціць нешта падобнае, калі гарэць нешта пачало і барыкады пачалі будаваць, нас туды ўжо паднялі.
Так, сапраўды, там кактэйлі Молатава былі, барыкады былі, але тут ужо стала пытанне нашай бяспекі, таму самых буйных і небяспечных мы пачалі круціць. Проста кайданкі на рукі і пешшу іх адводзілі. Клалі іх на зямлю за дрэвамі, каб ніхто не бачыў, і казалі: «Хлопцы, зваліце адсюль, калі ласка, не рабіце гэтага». Ну і адпускалі людзей. Нават тых, хто кактэйлямі кідаўся. Рабілі так, каб пра гэта ніхто не даведаўся. Таму што гэта вельмі жорстка, мяне б пастралялі на месцы свае ж калегі з іншых падраздзяленняў, калі б даведаліся. Адпусцілі так каля дзесяці чалавек. Дакладна не ведаю. Разумееш, не да ліку тады было.
На «Рызе» мы былі недзе да 21:00—22:00. Потым нас перакідваюць на Пушкары. Там, дзе замачылі гэтага, які бухі там стаяў, Тарайкоўскага. Мы якраз знаходзіліся там, літаральна за 20 метраў ад лініі альфаўцаў, якія шмальнулі. Стаялі там, яб*ам гандлявалі ўвесь вечар.
[У момант стрэлу ў Тарайкоўскага] я стаяў і глядзеў у іншы бок, але потым хутка ўбачыў. Стралялі хутчэй за ўсё альфаўцы. Зразумела, што ні ў каго не было знакаў адрозненняў, але па некаторых асаблівасцях экіпіроўкі, узбраення было зразумела, што гэта камітэцкія.
Недзе да дзвюх гадзін ночы мы проста займаліся нейкай х*нёй на Пушкарах. Хадзілі, яб*ам гандлявалі, жадання працаваць не было. Нас потым спрабавалі закінуць бліжэй да УУС абласнога, каб людзей ганяць. Але мы іх так ганялі, што адна назва. Мы на такім вялым х* былі, ты проста не ўяўляеш. Для калег рабілі выгляд, што працуем, а па факце…
На выездзе пастаянна было каля 60-70 [чалавек]. Астатнія на базе былі. І ўсе, хто на выездзе, працавалі вось так. Таму што ў падраздзяленне набіралі адэкватных, і ўсе выдатна разумелі, што, куды, да чаго і навошта ідзе. Але калі там, дапусцім, трэба было… як у адной дзяўчынкі быў адкрыты пералом нагі на Пушкарах, то мы там яе на рукі, у бус, у бальніцу. Паралельна супакоіць спрабавалі, бо не кожны дзень цябе да зубоў узброеныя спецназаўцы вязуць у бальніцу і пры гэтым нават не б'юць.
У першы дзень я як бы разумеў, але былі сумневы. Але на другі дзень пачалося ўсё па ўсёй краіне: у абласных цэнтрах, у нейкіх маленькіх мястэчках. Мне бабуля з лецішча патэлефанавала, сказала, што нават там у вёсцы выйшлі людзі. Выйшаў участковы, пачаў разганяць, і сусед гэтага ўчастковага кажа: «Міхалыч, пайшоў бы ты на х*! Таму што ты за*баў. Ты мой сусед. Я з табой усё жыццё жыву па суседстве. Не займайся х*нёй». Карацей, усе паслалі ўчастковага і працягвалі стаяць. Участковы пайшоў дадому, пераапрануўся ў грамадзянку і ўстаў разам з усімі. Класна.
У нас яшчэ трэці дзень быў. Мы таксама практыкаваліся тады, у асноўным на «Рызе». Паміж «Рыгай», «Акадэміяй навук» і плошчай Перамогі. На трэці дзень да мяне ўжо канчаткова прыйшло разуменне таго, што трэба звальваць. Проста пытанне магло стаць да ўсяго падраздзялення, а хлопцам сваім я рабіць зла не хацеў. Прыняў рашэнне, што трэба будзе браць усё на сябе, каб хлопцаў не закранула.
Я пачаў разумець ужо, да чаго яно ідзе і чым яно пахне. Сумлення ў мяне зроду не было, але тут справа была не ў сумленні, а хутчэй ідэалагічны момант. Пры паступленні ў Ваенную акадэмію на КМБ я даў прысягу, і там словы былі такія: «Урачыста клянуся абараняць беларускі народ». У мяне як бы тры вышэйшыя адукацыі, і я трошкі разумею, дзе ў жыцці х*мі пахне. І тут пахла такімі х*мі, ты сабе ўявіць не можаш. Глядзець на вось гэта ўсё, як твае калегі, якія ўчора былі нармальныя пацаны, а сёння сарваліся з ланцуга. З якімі я служыў у тым жа АМАПе і гэтак далей… як гэта сказаць мякчэй? Гэта п*здзец!
Я прыняў адказнае рашэнне пакараць удзельнікаў і заахвоціць вінаватых. Пайшоў на размову да міністра пасля трэцяга дня. 12 чысла я пішу рапарт міністру ў адпаведнай форме. Пішу, што прашу мяне звольніць, і гэтак далей. Прыношу на стол, а на мяне глядзяць, як на псіхічна хворага. Ірвуць рапарт, кажуць: «Ідзі паспі, ты стаміўся». Карацей, я яго за*бваў. Я яму прынёс дзесяць рапартаў, дзевяць з іх ён парваў. Кожны раз рваў рапарт і казаў адну і тую ж фразу: «Ты кончаны, ідзі паспі». На дзясяты рапарт ужо зразумеў, што справа сур’ёзная.
Наступны раз, калі прыйшоў да міністра, то ў кабінеце ўжо сядзелі два чалавечкі спецыяльна навучаныя, у цывільным. Ну, зразумела, хто гэта быў. Сядзелі, маўчалі, ніякіх пытанняў не задавалі, чыста слухалі. Я сваю прычыну звальнення выразна і канкрэтна растлумачыў. Потым ужо, на наступны дзень, да мяне на працу прыехалі з будынка з калонамі пагутарыць. Я разумеў, што звальненне — гэта мінімальнае, што мне свеціць. Таму я ўжо маральна быў гатовы да ўсяго. Я міністру тады заявіў, што ў выпадку далейшых пратэстаў не трэба падымаць маё падраздзяленне. Мы будзем займацца тым, чым займаліся да выбараў, прамой сваёй працай.
Я яшчэ трапіў 13 чысла, бо яшчэ быў дзейным афіцэрам, на нараду ў міністра. Там быў сакратар Савета бяспекі [Андрэй] Раўкоў, уся вярхушка сілавых структур. Была такая цялега на гэтай нарадзе, што калі гэтыя пратэсты працягнуцца яшчэ хоць бы тыдзень, прыйдзецца падняць лапкі ўгору.
І раптам сілавая частка пратэстаў затухла практычна цалкам. Тыпу, хлопцы, мы за мірны пратэст. У мяне ўзнікла куча сумневаў, бо на нарадзе была канкрэтная рыторыка ад Караева: яшчэ тыдзень, і нам канец. Бо асабісты склад унутраных войскаў і ўсяго астатняга быў дызмаралены па поўнай. Бо ўнутраныя войскі па большай частцы — тэрміновікі. Калі ты яшчэ пазаўчора з пацанамі на раёне ў пад’ездзе піва піў, а сёння цябе прымушаюць гэтых жа пацаноў біць, то пачынаюць у жыцці з’яўляцца нейкія сумневы. І самыя дызмараленыя былі ўнутраныя войскі, асабліва 32-ка. Плюс яшчэ дзікія недасыпы. Яны спалі па дзве-тры гадзіны ў суткі. Яны пастаянна на падрыве, на нейкіх практыкаваннях і гэтак далей былі. Гэта не проста, што прыехаў на базу і ўсё скінуў. Трэба абслужыць зброю, гэта ўсё скласці і гэтак далей — няпросты працэс. Таму яны і спалі так мала. Мараль была на вельмі нізкім узроўні. Алмазаўцы таксама нічога не разумелі.
Дзядзя Віця, які Зураеў, камандзір «Алмаза», таксама выказаў сваё «фі» адносна сітуацыі, тыпу: «Хлопцы, чаго вы х*нёй займаецеся? Навошта падключаюць нас, САХР ці яшчэ некага да гэтай херні? Гэта не наша праца. Мы ўжо ў дзясятым годзе вызначыліся, калі Карпянкоў быў камандзірам, тады «Алмаз» ледзь не расфармавалі». Алмазаўцы таксама былі трошкі на ўзводзе: «Якога х* нас выкарыстоўваюць? Ну гэта не тое, што мы робім і ўмеем». Быў вельмі добры шквал крытыкі з боку менавіта спецпадраздзяленняў, задача якіх — кропкавая праца. Але гэта ўсё прайшло міма вушэй зразумела каго. Калі за крэсла трасешся, то як бы ўсё адно, што там нехта спецыялізуецца на кропкавай працы, а не на масавым разгоне.
Блытаніна доўжылася цэлы тыдзень. Тактыка адсутнічала наогул. Тыпу каго бачылі, за тым і беглі, за тым і гналіся. Калі наступіў гэты перапынак, вось гэтая перадышка пайшла на карысць сілавым структурам у Беларусі, і быў праведзены аналіз, дзе больш за ўсё былі такія сілавыя мерапрыемствы, выступы. Пачала выкарыстоўвацца такая тактыка, што калі нейкая хрэнь намячаецца, то туды вылучаецца загадзя. Пачалі актыўна маніторыць усякія цялегі і гэтак далей. Ну і далей сам ведаеш, што былі прагулкі па горадзе, абдыманне мянтоў, дарэнне кветачак і іншыя дурныя практыкаванні.
Валанцёрства на Акрэсціна, звальненне, Польшча
Звольнілі мяне 11 верасня 2020 года. [У валанцёры сышоў], па-мойму, 15 або 16 жніўня. Гэта былі якраз наступныя выходныя пасля пачатку пратэстаў. У мяне затрымалі кораша, але я яго неяк з горам напалову знайшоў, прабіў і выцягнуў яго з Жодзіна. Але яго першапачаткова закінулі на Акрэсціна. Я яго забраў з Жодзіна, адвёз дадому, ён там пакімарыў і на раніцу мы паехалі забіраць яго шмоткі на Акрэсціна. Ён там пакуль стаяў у чарзе — я гляджу, бачу гэты лагер валанцёрскі. У мяне ёсць вельмі пракачаны ўзровень тактычнай медыцынскай падрыхтоўкі.
Бачу — стаіць медпалатка. Так, міма праходжу, страляю вачыма. Бачу, што там такі бардак. Я трошкі ў гэтым шару: палявая медыцына і ўсё астатняе. Падыходжу, пытаюся «Хто галоўны?» Мне на нейкую Лену паказваюць. Ну ок, кажу, «Хочаце я ўпішуся, дапамагу?» Так, так, так, вядома. Уласна, так і пачаў дапамагаць на Акрэсціна. Прывёў усё ў парадак. Калі выпускалі людзей, падымалі мяне адразу ж. Там я правёў, па-мойму, ці то тыдзень, то ці паўтара тыдня, карацей, да самага згортвання лагера.
Выходзіў [адтуль] на дзень-два. Мяне яшчэ пару разоў на службу заводзілі, бо я яшчэ на базе знаходзіўся і мяне яшчэ не звольнілі. Вельмі хутка падрывалі, і я павінен быў прыехаць адзначыцца. Калі нейкі хлопец-валанцёр мяне вёз, у мяне ў заплечніку форма была. Ён як убачыў, што я ў форму ў машыне пераапранаюся, чувак ледзь тормаз на праспекце не ўмяў. Я кажу: «Братан, супакойся, як-небудзь потым растлумачу. Цяпер едзь хутчэй. Калі тармазне ДАІ, я ўсё парашаю. Ты толькі едзь».
Будучы дзейным афіцэрам, я ўжо валанцёрыў на Акрэсціна, дзяжурыў начамі і не спаў начамі. Мяне там сілком кармілі. Я на стрэсе нават не жэр. Таму не памятаю ўжо, да якога чысла я там быў, бо ў мяне ўсё гэта змяшалася ў адзін вялікі дзень.
Там быў прыкол, што калі натоўп ішоў на Акрэсціна, то на суседнія дамы і на само Акрэсціна пасадзілі снайперскія пары. На ўсялякі выпадак. Потым пайшоў кіпіш, што зараз сюды прыйдзе натоўп, будзе ўсім канец, лагеру канец і ўсё астатняе. Людзі пачалі звальваць. Лагер апусцеў умомант. За пяць хвілін усе рассмакталіся некуды. Там засталіся нейкія святары, па-мойму, каталіцкі, праваслаўны, былі пару адвакатаў, юрыстаў, і я яшчэ застаўся. Выходзім да натоўпу. Натоўп, можа, чалавек 1000—1500 наўскідку. Ідуць штурмаваць, бачыце, Акрэсціна, байцы хрэнавы. Малайцы, героі, блін. Ты ж разумееш, чым бы гэта скончылася. Расстралялі б, як на Майдане. Але вось таму мы ўсталі на шляху. Там з мегафонам стаяла нейкае ўшчэнт п’янае быдла, усіх клікала на барыкады. Я трохі памяў гэтаму быдлу бакі на вачах у тысячы чалавек. Сказаў, што ім там рабіць няма чаго. І там большасць намётаў ПВА «Ангел» даваў. Яны там пару дзён падумалі, і лагер проста вырашылі згарнуць па той прычыне, што там ужо небяспечна. Пасля гэтага Акрэсціна маё скончылася.
Я вярнуўся на працу ў дзяжурны рэжым. То-бок да моманту звальнення працаваў чыста ў дзяжурным рэжыме. Гэта затрыманні менавіта па крымінальных пытаннях, якія не маюць нічога агульнага з палітыкай. 11-га чысла мне ўсе дакументы падпісалі. Вось такая гісторыя.
Цяпер я ў Польшчы, бо ў 20-х чыслах ліпеня 2021 года мне патэлефанавалі мае вельмі добрыя знаёмыя з КДБ, якім я жыццём абавязаны. Яны сказалі, што, Ваня, давядзецца валіць. Мы можам даць табе тыдня паўтара, максімум два, інакш нам цябе прыйдзецца затрымаць, бо каманда пайшла з самага верху, ужо пачаліся тады чысткі. Год не маглі дабрацца, бо за гэты год спрабавалі разгрэбці ўвесь бардак. Па справах, па затрыманых, па ўсім-усім.
Па тых, хто звольніўся з сілавых структур па палітычных матывах, таксама пачалі працаваць. З мінскага АМАПа тады (у 2020 годзе — МЗ) 50 чалавек сышло. З 120-ай брыгады ва Уруччы 40 чалавек звольнілася. З абласнога АМАПа 15 чалавек звольнілася. Каб ты разумеў, у абласным і так было 78 чалавек. Звальненні былі масавыя, але ўсе вельмі баяліся, усе вельмі ціхарыліся. Як бы сам разумееш, ад усёвідушчага вока не так проста схавацца.
Мне кажуць хлопцы: звальвай. Я іду ў польскае пасольства да ахоўніка, кажу, што мне патрэбен чалавек, спецыяльна навучаны па палітычных пытаннях. Прыйшоў мужык, запісалі мяне на наступны дзень па-за чаргой да консула. Праз тры дні атрымаў візу — адразу і з’ехаў.
У суботу я прыехаў у Польшчу, а ў нядзелю тэлефануе маці і кажа, што па цябе «Альфа» прыходзіла ўначы. Ну і ўсё. Потым мне тэлефанавала сястра. Казала, што там нейкія людзі ў пінжачках, кашулях хацелі з ёй пагаварыць. Я кажу: «Нічога не кажы, нічога не ведаю, з ім не кантактую». Я так разумею, што спрабавалі трошкі на сястру ўздзейнічаць. Але гэтае пытанне закрылася. Цяпер усё спакойна.
Я пашкадаваў 50 на 50. Пашкадаваў, што паспадзяваўся на беларусаў і дапамагаў ім як мог, каб у краіне нешта змяніць у лепшы бок. А яны як звычайна. Але з іншага боку я атрымаў магчымасць жыць інакш і зрабіць, магчыма, больш, чым мог бы ў жыцці.