Aŭstryja — apłot upłyvu Maskvy ŭ Zachodniaj Jeŭropie. Pra heta śviedčać materyjały špijonskaj spravy
Hučnaje rasśledavańnie suprać byłoha vysokapastaŭlenaha aŭstryjskaha śpiecsłužboŭca, jaki dahetul pracuje ŭnutry siłavoha błoka, pastaviła šmat pytańniaŭ pra toje, nakolki hłybokija suviazi z Maskvoj u aŭstryjskich čynoŭnikaŭ i siłavikoŭ, piša The Washington Post.
10.08.2022 / 18:57
Prezident Aŭstryi Van der Bielen razam z Pucinym na forumie ŭ Sočy, 2019 hod. Fota: Sputnik
«Polizei!» — raŭknuli aficery, jakija ŭvarvalisia ŭ kvateru na trecim paviersie ŭ aŭstryjskaj stalicy, kab pierachapić chudarlavaha mužčynu, jaki stajaŭ la kuchonnaha kutka. Pavodle spravazdačy aŭstryjskaj palicyi, padazravany, vopytny supracoŭnik aŭstryjskich śpiecsłužbaŭ, kinuŭsia da svajho mabilnaha telefona i pasprabavaŭ raźbić jaho.
Danyja sa smartfona, atrymanyja ŭ vyniku letašniaha rejdu, a taksama noŭtbuk, fłeški i ceły stos dakumientaŭ, ciapier vyrašalnyja ŭ hetaj hučnaj spravie.
Ehista Ott kiravaŭ ahientami pad prykryćciom ŭ aŭstryjskaj słužbie ŭnutranaj biaśpieki, a taksama słužyŭ u Turcyi i Italii ŭ jakaści aficera raźviedki, i jaho padazrajuć u prodažy dziaržaŭnych sakretaŭ Rasii, a taksama ŭ pradastaŭleńni infarmacyi ab mierkavanych vorahach Kramla na Zachadzie, jak śćviardžajuć jeŭrapiejskija čynoŭniki słužby biaśpieki i pakazvajuć śledčyja dakumienty.
Sprava Otta, jakaja ŭsio jašče rasśledujecca, pa słovach pradstaŭnikoŭ słužbaŭ biaśpieki, źjaŭlajecca adnoj z mnohich unutranych prablem, jakija spryjali rospusku ŭ minułym hodzie aŭstryjskaj unutranaj raźviedki i prymusili inšyja jeŭrapiejskija ahienctvy skaracić svaje suviazi ź Vienaj abo vyklučyć jaje z abmienu raźvieddadzienymi pa niekatorych pytańniach, źviazanych z Rasijaj.
60-hadovy Ott staŭ simvałam hłybokaha praniknieńnia Rasii ŭ Aŭstryju ŭ palitycy i pramysłovaści, a taksama ŭ śfiery raźviedki. Uvarvańnie Rasii va Ukrainu paskoryła razhlad ryzyk dla krain, jakija traplajuć pad upłyŭ Maskvy. Ciaham słuchańniaŭ za začynienymi dźviaryma aŭstryjskija zakanadaŭcy vyvučajuć ŭmiašańnie Rasii ŭ dziejnaść raźviedvalnych słužbaŭ i kantrakty, jakija aŭstryjski napaŭdziaržaŭny hazavy hihant OMV zaklučyŭ z Rasijaj. Zakanadaŭcy taksama vyvučajuć dziełavyja suviazi vysokapastaŭlenych aŭstryjskich palityčnych dziejačaŭ i partyj z Kramlom i rasijskimi dziaržaŭnymi kampanijami.
Aŭstryjskija i rasijskija fanaty padčas hulniaŭ u Sočy, 2014. Fota: Associated Press
«Rasijski ŭpłyŭ u Aŭstryi pavinien być staranna rasśledavany, — skazała člen apazicyjnaha parłamienta Stefani Kryśpier. — Na praciahu mnohich hadoŭ suviazi z Maskvoj pranizvali našu palityčnuju sistemu. Ciapier ekanamičnaja i palityčnaja zaležnaść ad Rasii narešcie stała vidavočnaj pahrozaj biaśpieki».
Aficyjnyja pradstaŭniki jeŭrapiejskich śpiecsłužbaŭ i dakumienty rasśledavańnia śviedčać ab tym, što Ott razam ź inšymi supracoŭnikami aŭstryjskaj raźviedki raspracoŭvaŭ płan rearhanizacyi słužby biaśpieki ŭ novy departamient u składzie Ministerstva zamiežnych spraŭ.
U toj čas Ministerstva zamiežnych spraŭ uznačalvała Karyn Knajsl, dypłamat i akademik, jakuju pryviała va ŭrad ultrapravaja Partyja svabody. Budučy partnioram va ŭradavaj kaalicyi z 2017 pa 2019 hod, Partyja svabody ŭstanaviła asabliva ciopłyja suviazi z Kramlom, adpraviŭšy svaich členaŭ u 2017 hodzie ŭ aficyjnuju pajezdku ŭ anieksavany Rasijaj Krym.
Viasielle Knajsl u 2018 hodzie stała samym prykmietnym simvałam taho, što palityčnaja elita pryniała Rasiju. U śpisie zaprošanych byli pradstaŭniki aŭstryjskaj palityki, u tym liku były kancler Siebaśćian Kurc. Adnak hałoŭnym hościem byŭ prezident Rasii Uładzimir Pucin. Padčas uračystaści Knajsl tancavała vals z Pucinym i była sfatahrafavanaja ŭ revieransie pierad rasijskim lidaram, kali jon całavaŭ jaje ruku.
Pucin tančyć z Knajsl na jejnym viasielli. Fota: Associated Press
U śledčych dakumientach niama nijakich ukazańniaŭ na toje, što Knajsl viedała pra płan rearhanizacyi, jaki nie byŭ realizavany. U tekstavych paviedamleńniach WhatsApp reparcioru Washington Post Knajsl zajaviła, što «nie daje intervju» i emihravała z Aŭstryi z-za «pahrozaŭ śmierciu». Jana skazała, što nie viedała pra płan i «nikoli nie čuła pra mistera Otta».
U minułym hodzie Ott pravioŭ u turmie try tydni, ale byŭ vyzvaleny i adchileny ad pracy ŭ čakańni dalejšaha rasśledavańnia. Jon publična adchiliŭ usie abvinavačvańni, zajaviŭšy pra zmovu suprać jaho za toje, što jon byŭ infarmataram, jaki asudžaŭ praźmiernaści departamienta i zapyty «družalubnych» zamiežnych śpiecsłužbaŭ, jakija, pavodle jaho słoŭ, byli «niezakonnymi». Jon asprečyŭ aficyjnuju viersiju pieratrusu ŭ jaho Vienskaj kvatery, śćviardžajučy, što palicyjanty nie abviaścili siabie palicyjaj i što jon spačatku supraciŭlaŭsia, bo pryniaŭ ich za rabaŭnikoŭ. Sioleta sud padtrymaŭ jahonuju zajavu ab tym, što pry aryšcie była ŭžytaja praźmiernaja siła.
«Jany abvinavačvajuć mianie ŭ tym, što ja vydaŭ Rasiei dziaržaŭnyja sakrety, ale ja hetaha nie rabiŭ», — skazaŭ Ott aŭstryjskamu sajtu ZackZack. Jon dadaŭ: «Jany zašmat hladziać televizar».
Zavialiki davier da Maskvy
Kali niekatoryja krainy Jeŭropy, asabliva Polšča i krainy Bałtyi, razhladali Rasiju pry Pucinie jak stratehičnuju pahrozu, Aŭstryja była siarod tych, chto zamiest hetaha bačyŭ u Maskvie załatuju žyłu.
Padzielenaja paśla Druhoj suśvietnaj vajny na siektary, akupavanyja Savietami, amierykancami, brytancami i francuzami, Aŭstryja ŭ siaredzinie 50-ch hadoŭ była aficyjna «niejtralnaj» krainaj. Hety niejtralitet, uklučajučy pravavyja normy, zhodna ź jakimi špijanaž ličyŭsia złačynstvam, tolki kali jon byŭ nakiravany suprać Aŭstryi, pieratvaryŭ Vienu ŭ prystanišča dla špijonaŭ, i hety status padkreślivaŭsia tym, što Aŭstryja prymała ŭ siabie mižnarodnyja arhanizacyi, uklučajučy Mižnarodnaje ahienctva pa atamnaj enierhii.
U 2000-ch hadach prychod da ŭłady Pucina byŭ uspryniaty ŭ Aŭstryi prahmatyčna. Rasija ŭvachodzić u lik najbujniejšych zamiežnych inviestaraŭ hetaj krainy. Pa stanie na kaniec 2021 hoda rasijskija kampanii vałodali ŭ krainie aktyvami na sumu 25 z pałovaj miljarda dalaraŭ, uklučajučy bujny vuzieł važnaha dla Maskvy ekspartu pryrodnaha hazu ŭ Jeŭropu. Aŭstryja stała bujnym inviestaram hazapravoda «Paŭnočny patok — 2», jaki pavinien byŭ padvoić patok rasijskaha pryrodnaha hazu ŭ Jeŭropu, ale «Paŭnočny patok-2» byŭ zhornuty paśla ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu, niahledziačy na supraciŭ aŭstryjcaŭ.
Pamiž vyšejšymi čynami aŭstryjskaha ŭrada i bujnymi rasijskimi dziaržaŭnymi kampanijami dźviery zaŭždy byli adkrytyja. Praz dva hady paśla sychodu z urada Knajsl, naprykład, zaniała vysokuju pasadu ŭ radzie dyrektaraŭ rasijskaha dziaržaŭnaha enierhietyčnaha hihanta «Rasnafta». Akramia taho, jana pisała kałonki ź mierkavańniami dla Russia Today, kramloŭskaha prapahandysckaha kanała.
Były kancler Aŭstryi Kryścijan Kiern byŭ členam praŭleńnia AAT «Rasijskija čyhunki». Volfhanh Šiuśsiel, jašče adzin były kancler Aŭstryi, uvachodziŭ u saviet dyrektaraŭ «Łukojła».
Pucin z kancleram Aŭstryi Siebaśćianam Kurcam u Sankt-Pieciarburhu, 2018 hod. Fota: Associated Press
Kiern i Šiuśsiel syšli sa svaich pasadaŭ paśla ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu 24 lutaha. Knajsl pakinuła svoj post u «Rasnafty» ŭ mai.
Niekatoryja bujnyja aŭstryjskija kampanii taksama ciesna źviazanyja z Rasijaj, asabliva ŭ enierhietyčnym siektary. U 2015 hodzie OMV, Aŭstryjskaja enierhietyčnaja kampanija, jakaja častkova naležyć uradu i jakaja źjaŭlajecca druhoj pa vieličyni kampanijaj krainy, naniała novaha hienieralnaha dyrektara, Rajniera Ziele, hramadzianina Hiermanii. Na svajoj papiaredniaj pasadzie ŭ Wintershall Holding, niamieckaj kampanii pa zdabyčy syroj nafty i pryrodnaha hazu, Ziele pracavaŭ z rasijskim hazavym hihantam «Hazprom» i byŭ viadomym łabistam hazapravoda «Paŭnočny patok — 2».
U červieni naziralny saviet OMV abviaściŭ pra praviadzieńnie ŭnutranaha rasśledavańnia dziejnaści Ziele, u pryvatnaści, ab kantraktach, dziakujučy jakim Aŭstryja ŭsio bolš zaležała ad rasijskaha pryrodnaha hazu, a taksama pra sponsarskuju ŭhodu na 20 miljonaŭ dalaraŭ ź pieciarburhskim «Zienitam». Ziele, jaki pakinuŭ OMV ŭ minułym hodzie, admaŭlaje abvinavačańni.
15 červienia, mienš čym praz dva tydni paśla abviaščeńnia pra rasśledavańnie, «Hazprom» paviedamiŭ kampanii, što abjom hazu, jaki pastaŭlajecca ŭ Aŭstryju, budzie skaročany.
«Azirajučysia nazad, my musim skazać, što inviestycyi, zroblenyja ŭ Rasiju paśla 2015 hoda, abapiralisia na zanadta vialiki davier da Rasii i rolu Rasii ŭ mižnarodnaj supolnaści», — zajaviŭ u červieni akcyjanieram Mark Haret, staršynia naziralnaj rady OMV.
Pad padazreńniem
Pa źviestkach supracoŭnikaŭ słužby biaśpieki i śledčych dakumientaŭ, z 2017 pa 2021 hod Ott nibyta supracoŭničaŭ z byłym vysokapastaŭlenym supracoŭnikam aŭstryjskaj raźviedki Marcinam Vajsam, a taksama 42-hadovym aŭstryjskim biznesmienam Janam Marsalekam, jaki znachodzicca ŭ vyšuku ŭ Hiermanii i, jak miarkujecca, chavajecca ŭ Rasii.
Vajs pryznaŭsia, što pieradavaŭ zapyty na pošuk zychodnaj infarmacyi, uklučajučy asabistyja danyja, pa imionach, jakija jon pavinien byŭ pradstavić Ottu ad imia Marsaleka. Zapyty ŭtrymlivali da 25 imionaŭ adnačasova. Da svaich ŭciokaŭ Marsalek zajmaŭ pasadu hałoŭnaha apieracyjnaha dyrektara Wirecard, sakretnaj firmy pa apracoŭcy finansavych danych. U 2019 hodzie ŭ haziecie Financial Times byli apublikavanyja materyjały ab machlarstvie i fiktyŭnych reziervach kampanii, jakaja ŭ 2020 hodzie była abvieščanaja bankrutam.
Niamieckija čynoŭniki vyvučajuć mahčymyja suviazi Marsaleka z rasijskaj raźviedkaj, uklučajučy pytańnie ab tym, ci vykarystoŭvałasia Wirecard dla admyvańnia rasijskich hrošaj, i ci moh śpis jaje klijentaŭ, u jaki ŭvachodzili ludzi, jakija vykarystoŭvali Sakretny servis dla apłaty parnahrafii, sa słoŭ jeŭrapiejskich čynoŭnikaŭ biaśpieki, być karysnym dla Maskvy.
Adzin ź jeŭrapiejskich čynoŭnikaŭ u pytańniach biaśpieki zajaviŭ, što Marsalek, jaki źnik paśla pryvatnaha pieralotu z Aŭstryi ŭ Biełaruś u červieni 2020 hoda, niekatory čas žyŭ u maskoŭskim žyłym kompleksie, kantralavanym adnoj z rasijskich śpiecsłužbaŭ. Hety čynoŭnik taksama paviedamiŭ, što Marsalek atrymaŭ rasijskija dakumienty na čužoje imia.
Ludzi sustrakajuć kartež Pucina ŭ Aŭstryi, 2018 hod. Fota: Associated Press
Advakaty Vajsa i Marsaleka nie adkazali na zapyty pra intervju.
Pradstaŭniki słužby biaśpieki zajavili, što Ott znachodziŭsia pad padazreńniem na praciahu mnohich hadoŭ da svajho aryštu ŭ minułym hodzie, ale aŭstryjskija ŭłady tak i nie zmahli raspačać kryminalnuju spravu. Jašče 22 listapada 2017 hoda jon byŭ spynieny palicyjaj u Vienskim mižnarodnym aeraporcie, kali prybyŭ na pasadku na rejs u Amsterdam. Za 10 miesiacaŭ da hetaha aŭstryjskija čynoŭniki atrymali papiaredžańnie ad CRU, što Ott padazrajecca ŭ prodažy infarmacyi ruskim. U listapadzie amierykancy paŭtaryli svajo papiaredžańnie i pryhrazili admovicca ad udziełu ŭ kanfierencyi pa biaśpiecy ŭ Niderłandach, kali Ottu budzie dazvolena prysutničać na joj, pa słovach jeŭrapiejskich čynoŭnikaŭ pa biaśpiecy.
Pra amierykanskija papiaredžańni ŭpieršyniu paviedamiła aŭstryjskaja hazieta Die Presse. CRU admoviłasia ad kamientaroŭ.
Ultymatum CRU zmusiŭ aŭstryjcaŭ atrymać ordar na pieratrus vializnaha doma Otta, jaki mieścicca na izumrudnych pahorkach aŭstryjskaha poŭdnia, na padstavie «padazreńniaŭ u vydačy dziaržaŭnaj tajamnicy».
Adnak, pa słovach aŭstryjskich čynoŭnikaŭ, padčas pieratrusu nie ŭdałosia vyjavić klučavych dokazaŭ. Tym nie mienš, raźviedvalnaje ŭpraŭleńnie pasprabavała adchilić jaho ad pracy da praviadzieńnia dalejšaha rasśledavańnia, ale administracyjny sud pa spravach dziaržaŭnych słužačych zabłakavaŭ hetaje rašeńnie. Paśla hetaha aŭstryjskija ŭłady pieraviali Otta na pracu ŭ palicejskuju akademiju, dzie jon, jak mierkavałasia, bolš nie pavinien byŭ mieć dostupu da bazaŭ źviestak zachodniaj raźviedki.
Ale aficyjnyja asoby ličać, što Ott vykarystaŭ svaju novuju pasadu, kab padklučycca da sietki raźviedvalnych kantaktaŭ ŭnutry Aŭstryi i za jaje miežami. Kažučy kaleham ź inšych viedamstvaŭ, što jon zajmajecca słužbovymi spravami ŭ miežach svajoj novaj pracy, Ott vykanaŭ sotni niezakonnych pošukaŭ u abaronienych bazach danych dla atrymańnia infarmacyi pra ludziej pa ŭsim kantyniencie, zhodna z dakumientami rasśledavańnia.
U adnym vypadku, pa słovach jeŭrapiejskich čynoŭnikaŭ, Ott nibyta zapytvaŭ u brytanskaj raźviedki infarmacyju, jakaja mahła być vykarystana dla vyznačeńnia taho, ci znachodzicca žančyna, raniej abvinavačanaja ŭ tym, što jana była rasijskaj špijonkaj, u pole zroku zachodnich śpiecsłužbaŭ.
Siarod zapytaŭ, jakija vyłučalisia, byŭ adzin, jaki jon nibyta pravioŭ u śniežni 2020 hoda ŭ dačynieńni da Chrysta Hrozieva z Bellingcat, havorycca ŭ dakumientach. Repartažy hetaj arhanizacyi raskryli sapraŭdnuju asobu Vadzima Krasikava, hramadzianina Rasii, jaki byŭ asudžany letaś za zabojstva čačenskaha apazicyjaniera ŭ Bierlinie ŭ 2019 hodzie paśla taho, jak Krasikaŭ zajechaŭ u Hiermaniju pa padroblenym pašparcie. Niamieckija ŭłady zajavili, što Krasikaŭ dziejničaŭ pa daručeńni FSB.
Na pytańnie The Post, ci viadoma jamu pra pieratrusy ŭ Otta, u tym liku pa jaho chatnim adrasie, Hrozieŭ adkazaŭ, što byŭ prainfarmavany ŭładami i pryjšoŭ da vysnovy, što ich praviali na zamovu Rasii. «Heta moža być prosta zapałochvańnie, moža być prosta sačeńnie za mnoj, chvost za mnoj abo padrychtoŭka majho zabojstva», — skazaŭ jon.
Akramia taho, na telefonie Otta byŭ znojdzieny analiz na troch staronkach, u jakim, jak akazałasia, aceńvalisia niedachopy rasijskaj apieracyi pa zabojstvie Zielimchana Chanhašvili ŭ Bierlinie i prapanoŭvalisia rekamiendacyi pra toje, jak rasijskaja raźviedka mahła b pracavać lepš u budučyni. U analizie, jaki, na dumku zachodnich čynoŭnikaŭ, byŭ napisany Ottam, davodziłasia, što «krot» abo pierabiežčyk moh dać infarmacyju, jakaja razburyła ŭsie płany, jak Krasikavu nie ŭdałosia schavacca.
«Nieadkładna spynicie ŭsie zapłanavanyja apieracyi, pakul «krot» abo pierabiežčyk nie budzie likvidavany», — papiaredžvaŭ dakumient.
Što budzie dalej pa spravie Otta, pakul niezrazumieła. Ciapierašnija i byłyja supracoŭniki słužbaŭ biaśpieki za miežami Aŭstryi skieptyčna staviacca da taho, što rasśledavańni buduć dastatkova hłybokimi.
«Heta rečy, jakija aŭstryjski ŭrad pavinien pastavić pad sumnieŭ i dakapacca da sutnaści, ale ja asabista nie viedaju, ci pojduć aŭstryjcy tak daloka», — skazała Sonia Sonhchje Lim, były načalnik adździaleńnia CRU ŭ Jeŭropie, — Ich staŭleńnie na praciahu dziesiacihodździaŭ, pačynajučy z 40-ch i 50-ch hadoŭ, zaŭsiody było takim: jany nie lubiać adkryvać niazručnuju praŭdu».