«Zrabiła b toje ž samaje». Jak žyvie spartsmienka, što syšła z pjedestała, kali zajhraŭ nie jaje himn
Stadyjon u Italii, 2017 hod: ścipłaja biełaruskaja dziaŭčyna z koskami i miedalom na šyi sychodzić z pjedestała, kali čuje čužy himn. Tady lehkaatletka Vijaleta Skvarcova praz svoj učynak nabyła mižnarodnuju viadomaść. Jak dziaŭčyna praviała piać hadoŭ, što minuli z toj historyi?
04.08.2022 / 11:30
Fota: noc.by
Tady, u lipieni 2017-ha, 19-hadovaja Vijaleta Skvarcova pradstaŭlała Biełaruś na junijorskim čempijanacie Jeŭropy pa lohkaj atletycy ŭ italjanskim Hraseta. Biełaruska spaborničała ŭ trajnym skačku i pakazała vynik 14 mietraŭ 21 santymietr, čaho chapiła, kab atrymać zołata siarod dziaŭčat.
Skandał razyhraŭsia padčas cyrymonii ŭznaharodžańnia. Kali Vijaleta ŭžo atrymała svoj miedal i rychtavałasia słuchać na pjedestale himn Biełarusi, arhanizatary čempijanata čamuści ŭklučyli zusim inšuju, nieznajomuju miełodyju (jak vyśvietliłasia paźniej, heta byŭ himn Bośnii i Hiercahaviny). Na videa z toj samaj cyrymonii (zaraz jano maje bolš za 34 miljony prahladaŭ) Vijaleta spačatku vyhladaje razhublenaj, ale potym usio-taki sychodzić z pjedestała i, užo stojačy na hazonie la jaho, čakaje zakančeńnia nieviadomaha joj himna.
Paśla tłumačeńniaŭ z boku lehkaatletki arhanizatary vybačylisia pierad biełaruskaj zbornaj i praviali cyrymoniju ŭznaharodžańnia paŭtorna — u hety raz pamyłak z himnam nie było. Sama ž Vijaleta raspaviadała paśla, što ŭ momant, kali nad stadyjonam zahučaŭ čužy himn, jana adčuła vialikuju kryŭdu:
«U pieršyja doli siekundy ja spačatku nie zrazumieła, [što heta nie biełaruski himn,] tam išło ŭstupleńnie. Ja padumała, musić, inšaja viersija himna. A potym stała vielmi kryŭdna za krainu, za siabie. Z boku arhanizataraŭ — heta byŭ vialiki niedahlad. Ja pačakała, pakul padnimiecca naš ściah, paśla ja syšła z pjedestała. Tam i stajała da kanca himna niejkaj krainy. Ja razumieła, što parušaju praceduru cyrymonii ŭznaharodžańnia i mohuć adbycca sankcyi, až da pazbaŭleńnia miedala. Ale ŭ toj momant mnie było vielmi niepryjemna, što hučyć himn nie majoj krainy, nie majoj Radzimy, za jakuju ja vystupaju».
Što było ź Vijaletaj potym?
Premija ad Łukašenki, šlub z ukraincam i 18 miesca na Alimpijadzie
Učynak Skvarcovaj zaŭvažyli va ŭsim śviecie, a ŭ Biełarusi skakucha stała ledźvie nie nacyjanalnaj hierainiaj.
«Nie liču, što heta byŭ niejki hierojski ŭčynak. Heta prosta taki paryŭ, ja nie zmahła stajać na pjedestale pad čužy himn. Nie mahu rastłumačyć i praanalizavać svoj učynak. Mnie vielmi pryjemna, ale prosta paprašu vas, kab hetaja tema siabie vyčarpała, nie viedaju, što skazać jašče», — kamientavała jana sama praź niekalki dzion paśla incydentu, kali junijorskaja zbornaja viartałasia ź Italii.
Akramia viadomaści, dziaŭčyna atrymała hadavy siertyfikat na biaspłatnuju picu ad sietki piceryj, a paźniej i premiju ad Łukašenki. Adznaku «Biełaruski spartovy Alimp» dziaŭčynie ŭručyli za «paśpiachovaje vystupleńnie na mižnarodnych spabornictvach, aktyŭnuju hramadzianskuju pazicyju i pavažlivaje staŭleńnie da dziaržaŭnych simvałaŭ Respubliki Biełaruś».
Što da karjery, to paśla Hraseta vyniki biełaruski pačali źnižacca, i da svaich vynikaŭ z taho turnira Vijaleta doŭha nie mahła nablizicca. Na moładzievym čempijanacie Jeŭropy — 2019 ŭ Jeŭle Skvarcova zdoleła skoknuć na 13,79 mietra i atrymała bronzavy miedal. Praź niekalki miesiacaŭ, u žniŭni 2019 hoda, lehkaatletka ŭziała bronzu ŭ skačkach u daŭžyniu na čempijanacie krainy.
Kali ŭ 2020 hodzie sfalsifikavanyja vybary, pratesty i hvałt siłavikoŭ padzialili biełaruski sport, Vijaleta ŭstrymlivałasia ad publičnych vykazvańniaŭ. Dziaŭčyna nie padpisała list spartsmienaŭ za sumlennyja vybary, ale jaje podpisu niama i pad praŭładnym listom spartsmienaŭ.
U lutym 2021 hoda Skvarcova vyjšła zamuž. Jaje abrańnik — ukrainski skakun u daŭžyniu Uładzisłaŭ Mazur. U tym ža 2017 hodzie, kali Vijaleta ŭziała zołata ŭ Hraseta, Mazur zdabyŭ svaju hałoŭnuju na siońnia ŭznaharodu — zołata ŭ skačkach u daŭžyniu na moładzievym čempijanacie Jeŭropy.
2021 hod narešcie prynios Vijalecie i dobryja spartovyja vyniki. U lutym 2021 hoda biełaruska vystupała na turniry ŭ polskaj Toruni, dzie skoknuła na 14,39 mietra — asabisty rekord dla dziaŭčyny. Hetych ličbaŭ chapiła dla taho, kab vykanać kvalifikacyjny narmatyŭ na Alimpijadu ŭ Tokia. Ale na samich Hulniach fiejeryi nie atrymałasia: lepšy vynik Skvarcovaj u Tokia — 14,05 mietra, što dazvoliła lehkaatletcy zaniać tolki 18 miesca.
Padčas takijskich Hulniaŭ Vijaletu zhadvali ŭ suviazi z hałoŭnym tahačasnym skandałam — historyjaj, kali biahucha Kryścina Cimanoŭskaja nie pahadziłasia biehčy na Alimpijadzie nie svaju dystancyju i paśla hetaha admoviłasia ad viartańnia ŭ Biełaruś, da jakoha jaje prymušali. Eks-hałoŭny trenier nacyjanałki pa lohkaj atletycy Juryj Maisievič, jaki ŭdzielničaŭ u sprobie hvałtoŭnaha vyvazu Cimanoŭskaj, raskazvaŭ, što Skvarcova nibyta sprabavała ŭrehulavać kanflikt mirnym šlacham:
«Voś u nas skakucha, Skvarcova Vijaleta. Jana, kali pamiatajecie, učynak taki zrabiła, kali na juniorskim čempijanacie Jeŭropy ŭznaharodžvali i zajhraŭ nie toj himn, jana syšła z pjedestała. Voś heta ŭčynak. Dyk voś, viedajecie, što jana zaraz skazała? Kali ja cichieńka prahavorvaŭ, prasiŭ, kaho pastavić, Skvarcova skazała: dyk ja mahu prabiehčy. Heta čałaviek, jaki skača trajnyja. Ale, naturalna, trajnyja skača — heta skakucha. Možna pastavić, jana i prabiažyć».
Z pačatkam vajny va Ukrainie Vijaleta, jak i inšyja biełaruskija lehkaatlety (i nie tolki), straciła dostup da mižnarodnych spabornictvaŭ. Zastalisia tolki ajčynnyja starty. U lipieni na Kubku Biełarusi ŭ Breście dziaŭčyna pakazała najlepšy vynik u trajnym skačku i pierahnała, što cikava, Nastaśsiu Mirončyk-Ivanovu.
Historyju z himnam Skvarcova zvyčajna ŭžo nie zhadvaje publična. Ale ž u lutym 2020 hoda dziaŭčyna ŭsio-taki vykazałasia ŭ intervju pra toj vypadak, a taksama pra toje, jak zaraz stavicca da niečakanaj viadomaści, što na jaje abrynułasia:
«Nie toje, kab ja hetyja dva hady była pakryŭdžanaja. Heta častka majho žyćcia, z hetym ničoha nie zrobiš, ničoha nie vypraviš. Tym bolš kali b mianie viarnuli tudy i pastavili na pjedestał, ja zrabiła b toje ž samaje. Niešta ŭžo pačało zabyvacca, niejkija momanty pamiataju pa videa. Dahetul ludzi pra heta nahadvajuć, byvaje, pišuć — pahladzieŭ videa, ty takaja małajčyna. Staŭlusia da hetaha absalutna spakojna i nie padpuskaju ŭsio blizka da siabie. Dla mianie ŭsio heta było tady maksimalna stresava, i ciažejšaj była, moža, nie sama situacyja, a ažyjataž vakoł jaje. Potym u mianie i vynik krychu na spad pajšoŭ. Adskakała na darosłym ČIE ŭ Bierlinie, pakazała narmalny vynik dla svajho ŭzrostu, ale ŭ asnoŭnyja spabornictvy nie prabiłasia. A potym niešta pajšło nie tak, i vyniki stali paharšacca.
Zaraz narmalna staŭlusia da publičnaści, tych ža intervju, a na toj momant heta było niby katavańnie. Byccam mianie zakavali ŭ kajdany i viaduć na hetaje intervju, a ja idu, paviesiŭšy hałavu. Jość miedyjnyja ludzi, jakim takoje padabajecca, a jość ja. Ciapier užo razumieju, što heta častka majho žyćcia. Kali ty znachodzišsia ŭ vialikim sporcie i pakazvaješ niejkija vyniki, biez hetaha nijak».