Vospa małpaŭ u Jeŭropie. Ci pahražaje nam čarhovaja epidemija?
Usio bolš krain fiksujuć vypadki abo majuć padazreńni vyjaŭleńnia na pakul redkaha siarod ludziej zachvorvańnia — vospy małpaŭ. Što pra jaje viadoma i čaho nam čakać ad novaj pošaści?
20.05.2022 / 18:44
Fota: AR
Pa paviedamleńniach orhanaŭ achovy zdaroŭja, u ZŠA, Kanadzie, Aŭstralii, Ispanii, Partuhalii i Vialikabrytanii rasśledujucca ŭžo niekalki vypadkaŭ zachvorvańnia na małpinuju vospu ci padazreńni na jaje. U piatnicu śpis krain, dzie źjaviłasia novaja infiekcyja, papoŭnili Francyja, Italija, Šviecyja i Aŭstralija.
Vospa małpaŭ čaściej za ŭsio sustrakajecca ŭ addalenych rajonach Centralnaj i Zachodniaj Afryki. Zachvorvańni za miežami hetaha rehijonu zvyčajna źviazanyja z pajezdkami tudy.
Pieršy vypadak zachvorvańnia ŭ Brytanii byŭ zarehistravany 7 maja. Nacyjanalnaje ahienctva pa biaśpiecy achovy zdaroŭja paviedamiła, što chvory niadaŭna jeździŭ u Nihieryju, dzie, jak miarkujuć, zaraziŭsia virusam, piša BBC.
Jakija simptomy vospy małpaŭ?
Pieršyja prykmiety ŭklučajuć lichamanku, hałaŭny bol, acioki, boli ŭ śpinie, boli ŭ myšcach i ahulnuju mlavaść.
Jak tolki lichamanka prachodzić, moža źjavicca syp u vyhladzie puchiroŭ, časta pačynajecca z tvaru. Zatym jon raspaŭsiudžvajecca na inšyja častki cieła, čaściej za ŭsio na dałoni i stupni.
Syp, jaki moža vyklikać vielmi mocny śvierb, prachodzić praz roznyja stadyi, pierš čym, narešcie, utvarajucca strupy, jakija paźniej adpadajuć, ale mohuć pakidać rubcy.
Fota: AR
Jak možna zarazicca?
Niahledziačy na toje, što virus, jaki vyklikaje zachvorvańnie, byŭ upieršyniu vyjaŭleny ŭ łabaratornych małpaŭ, čamu jon taksama abaviazany svajoj nazvaj, heta nie značyć, što jon najbolš raspaŭsiudžany ŭ hetych žyvioł. Siońnia čaściej za ŭsio virus pieranosiać hryzuny. Zaražeńnie vospaj małpaŭ čaściej źjaŭlajecca vynikam ukusaŭ abo niepasrednaha kantaktu z chvorymi žyviołami, ich kryvioju abo bijałahičnymi vadkaściami.
Pieradača virusa pamiž ludźmi ličyłasia redkaściu.
Kab zarazicca ad infikavanaha čałavieka, patrebny ciesny kantakt ź im. Virus moža patrapić u arhanizm praz paškodžanuju skuru, dychalnyja šlachi abo praź ślizistuju vačej, nosa ci rota.
Raniej małpinaja vospa nie ličyłasia infiekcyjaj, jakaja pieradajecca pałavym šlacham, ale ciapier viadoma, što virus moža pieradavacca padčas seksu.
Virus taksama moža raspaŭsiudžvacca praz zaražanyja pradmiety, naprykład, paścielnuju bializnu i adzieńnie.
Nakolki heta niebiaśpiečna?
Adziny štam virusa, jaki ciapier sustrakajecca ŭ Jeŭropie, — heta zachodnieafrykanski štam. Heta važna, tamu što jon maje bolš nizki ŭzrovień śmiarotnaści, jaki vahajecca kala 1% (niekatoryja krynicy, adnak, nazyvajuć śmiarotnaść ad zachodnieafrykanskaj vospy małpaŭ u 3-4%). Jość i inšyja, značna bolš niebiaśpiečnyja varyjanty, naprykład, rodam z rehijona Konha, śmiarotnaść ad jakoha ŭ dziesiać razoŭ vyšejšaja.
U bolšaści vypadkaŭ chvaroba praciakaje ŭ lohkaj formie, časam nahadvajučy vietranuju vospu, i prachodzić sama pa sabie na praciahu niekalkich tydniaŭ.
Adnak časam vospa małpaŭ moža praciakać u ciažkaj formie.
Jak časta adbyvajucca ŭspyški?
Davoli redka. Z 1970 hoda ŭ 10 afrykanskich krainach byli zarehistravanyja sparadyčnyja ŭspyški.
U 2003 hodzie adbyłasia ŭspyška ŭ ZŠA, heta byŭ pieršy vypadak zachvorvańnia za miežami Afryki.
Pacyjenty zarazilisia ŭ vyniku kantaktu z sabakami, jakija, u svaju čarhu, padchapili virus ad zaviezienych u krainu drobnych mlekakormiačych. Usiaho byŭ zarehistravany 81 vypadak, ale nivodnaha śmiarotnaha zychodu nie zafiksavali.
U Nihieryi ŭ 2017 hodzie, prykładna praz 40 hadoŭ paśla taho, jak u krainie byli zarehistravanyja apošnija paćvierdžanyja vypadki zachvorvańnia na vospu małpaŭ, adbyłasia najbujniejšaja zadakumientavanaja ŭspyška. Tady ŭłady naličyli 172 vypadki z padazreńniem na hety virus.
Jak lačycca?
Ad vospy małpaŭ niama śpiecyfičnaha lačeńnia, ale ŭspyški možna kantralavać z dapamohaj prafiłaktyki infiekcyi.
Dakazana, što vakcynacyja suprać zvyčajnaj vospy na 85% efiektyŭnaja dla praduchileńnia vospy małpaŭ.
Ułady Ispanii, jak paviedamlajecca, zakupili tysiačy doz vakcyny ad naturalnaj vospy, kab spravicca z uspyškaj zachvorvańnia.