Большасць беларусаў спачуваюць Украіне, а не Расіі — сацдаследаванне
Беларусы лічаць сябе дасведчанымі ў падзеях ва Украіне, спачуваюць украінскаму боку, але не адчуваюць сябе адказнымі за вайну і катэгарычна супраць уцягвання Беларусі ў ваенны канфлікт. Такія вынікі даследавання, якое правяла Беларуская аналітычная майстэрня (Варшава) 15-26 сакавіка 2022 года.
27.04.2022 / 11:49
Прафесар Вардамацкі. Скрын з відэа
Аб'ём выбаркі склаў 1000 рэспандэнтаў. Апытанне праводзілася па тэлефоне. Вынікі прадстаўленыя да так званага ўзважвання і пасля (з улікам сацыяльна-дэмаграфічных паказчыкаў), распавядае reform.by.
Удзел у вайне
Прафесар Вардамацкі звярнуў увагу на істотныя адрозненні ў стаўленні беларусаў да прысутнасці расійскіх войскаў на нашай тэрыторыі, расійскай агрэсіі супраць Украіны і ўдзелу ў агрэсіі ўзброеных сіл Беларусі.
Менш за палову беларусаў станоўча ставіцца да таго, што беларуская ўлада дазволіла расійскім войскам прысутнасць на тэрыторыі краіны. Пры гэтым 2/3 адмоўна паставіліся да выкарыстання тэрыторыі і вайсковай інфраструктуры Беларусі для нападу на Украіну. І ўжо пераважная большасць (85%) выступае супраць удзелу беларускага войска ў вайне з Украінай.
Даследчык вылучыў цікавы момант. Аказваецца, этнічныя беларусы (людзі, якія сябе аднеслі да этнічных беларусаў) менш схільныя падтрымліваць удзел беларускіх войскаў у агрэсіі супраць Украіны. Ён назваў гэта рэдкім выпадкам, калі параметр «нацыянальнасць» праяўляецца ў вывучэнні грамадскай думкі.
У даследаваннях на іншыя тэмы па Беларусі нацыянальны фактар раней практычна не ўплываў на адказы рэспандэнтаў.
Пры гэтым чакана людзі з больш высокім узроўнем адукацыі былі настроеныя больш антываенна і выступалі катэгарычна супраць удзелу Беларусі ў вайне.
Беларусы працягваюць заставацца прыхільнікамі нейтралітэту і выступаюць за пазаблокавы статус краіны.
Гэтая тэндэнцыя захоўваецца на працягу дзясяткаў гадоў, як і нежаданне ўступаць у склад Расіі, зазначыў прафесар.
Хто вінаваты ў вайне?
Адным з самых неадназначных вынікаў прадстаўленага даследавання стала ўяўленне беларусаў аб тым, хто вінаваты ў развязванні вайны ва Ўкраіне.
Менш за 25% рэспандэнтаў віну ўскладаюць на Расію. Аднак, калі паглядзець на іншыя адказы, то выходзіць, што больш за 50% беларусаў бачаць вінаватымі краіны Захаду ці нават саму Украіну. І толькі 3,5% лічаць, што вінаватыя абодва бакі.
Прафесар лічыць, што сваю ролю ва ўспрыманні гэтай вайны адыгрывае медыяканструкт, які паступае беларусам.
Ва ўмовах поўнага дамінавання расійскай прапаганды і беларускай дзяржпрапаганды, якая змыкаецца з ёю, адказы рэспандэнтаў не здаюцца супярэчлівымі.
Пры гэтым ён звяртае ўвагу, што віна ЗША інтэрпрэтуецца па-рознаму, у тым ліку і як недастатковая актыўнасць, якая дазволіла Расіі развязаць вайну.
Яшчэ адным паказальным вынікам Вардамацкі лічыць узровень неўхвалення дзеянняў Расіі, які ў два разы вышэйшы за ўзровень віны. Нагадаем, гэтыя даныя атрыманыя яшчэ да абнародавання фактаў масавых забойстваў, марадзёрства і згвалтаванняў у акупаваных раёнах Украіны, адкуль сышлі расійскія войскі (пра трагедыю ў Бучы стала вядома на пачатку красавіка).
Пры гэтым беларусы ў большасці сваёй (62,9%) не лічаць сябе ўдзельнікамі канфлікту і не гатовыя браць на сябе віну за агрэсію ў дачыненні да Украіны.
Больш за тое, беларусы ў гэтым канфлікце хутчэй спачуваюць Украіне, як пацярпеламу боку. Або спачуваюць абодвум бакам. Толькі 20,6% спачуваюць толькі Расіі.
Прызнанне «ДНР» і «ЛНР»
Яшчэ адзін паказальны вынік — гэта прызнанне незалежнасці так званых «ДНР» і «ЛНР». Больш за палову рэспандэнтаў станоўча паставілася да прызнання Расіяй гэтых сепаратысцкіх утварэнняў. Але пры гэтым толькі 39,1% адобрылі б такое прызнанне ўладамі Беларусі.
Парадокс медыясуб'ектыўнасці
Самі сябе беларусы лічаць добра інфармаванымі па сітуацыі ва Украіне. Андрэй Вардамацкі вельмі сумняваецца, што гэта так, аднак прапануе звярнуць увагу на атрыманыя вынікі.
Каб зразумець, адкуль менавіта беларусы даведваюцца пра сітуацыю ва Украіне і агрэсію Расіі, даследчык прапанаваў азнаёміцца з крыніцамі, з якіх грамадзяне нашай краіны чэрпаюць інфармацыю пра грамадска-палітычную сітуацыю ў самой Беларусі ў апошні час.
На першых месцах тэлеграм-каналы, Youtube і дзяржаўнае беларускае і расійскае тэлебачанне.
Вардамацкі лічыць медыяўздзеянне тэлебачання недаацэненым. А ў сітуацыі асвятлення падзей ва Украіне яго роля, магчыма, яшчэ большая.
Базавы геапалітычны выбар
Пачатак вайны Расіі і Украіны прывёў да крышталізацыі базавага геапалітычнага выбару, лічыць прафесар Вардамацкі. Усё менш застаецца людзей, якія не вызначыліся. І тут ён адзначае не толькі сам факт вайны, а тое медыяўздзеянне, якое аказваецца на рэспандэнта.
Эфект крышталізацыі заўважны пры ацэнцы даных, атрыманых у выніку ўзважвання з улікам сацыяльна-дэмаграфічных паказчыкаў. Колькасць прыхільнікаў саюза з Расіяй узрасла амаль на 3 працэнты да 46 працэнтаў у параўнанні з канцом мінулага года. Пры гэтым і колькасць прыхільнікаў інтэграцыі з ЕС таксама ўзрасла з 25,2 да 29,6 працэнта.
«Развілка — базавы тэрмін геапалітычнага выбару беларусаў», — лічыць даследчык. Гэта значыць, што да гэтага часу беларусы канчатковага выбару не зрабілі.
У якасці выніку «на падумаць» Андрэй Вардамацкі прапанаваў ацаніць адчуванні беларусаў наконт уласнага дабрабыту. Вынікі даследавання паказваюць, што людзі адчулі рэзкае пагаршэнне ўласнага становішча.
За два гады колькасць тых, хто лічыць, што дабрабыт іх сем'яў пацярпеў, узрасла з 38,1 да 47 працэнтаў.