Хвароба Бруса Уіліса: як распазнаць сімптомы афазіі і калі звяртацца па лячэнне
На днях стала вядома, што Брус Уіліс завяршае сваю акцёрскую кар’еру праз наяўнасць у яго афазіі — разладу, што значна ўскладняе камунікацыю хворага з іншымі людзьмі. Вось што вядома пра гэтую хваробу.
01.04.2022 / 18:47
Фота: pixabay.com
Уявіце, што вы прыязджалі ў краіну, мова якой вам невядомая, вы не можаце ні з кім пагутарыць і нават не разумееце дарожныя знакі. Гэты вопыт дапаможа вам трохі ўсвядоміць, што ж такое афазія.
Гэты разлад уплывае на здольнасць чалавека разумець маўленне ці напісаны тэкст і самому прамаўляць словы або іх пісаць, але пры гэтым не закранае яго інтэлект. Хворы разумее, што з ім адбываецца, і нават здольны пры дапамозе іншых прымаць уласныя рашэнні.
Кожны год толькі ў ЗША дыягназ «афазія» ставяць 200 тысячам чалавек. Формы і ўзроўні цяжкасці афазіі бываюць рознымі, піша Wall Street Journal.
Амаль што ўніверсальны сімптом афазіі — цяжкасці са знаходжаннем патрэбнага слова для выражэння сваёй думкі, своеасаблівае скарачэнне слоўнікавага запасу.
Гэта сітуацыя, калі вы ведаеце, што хочаце сказаць, і слова нібыта круціцца на кончыку языка, але ўспомніць вы яго не можаце.
Часам такое бывае з усімі, але ж ёсць розніца паміж звычайнай забыўчывасцю і афазіяй, калі небяспечныя сімптомы сустракаюцца пастаянна.
Калі вы заўважаеце, што вы ці ваш блізкі чалавек блытае словы, выкарыстоўвае словы, якіх па сэнсе ў сказе не павінна быць, пачынае сказ і не можа яго скончыць — магчыма, варта звярнуцца да тэрапеўта ці неўролага.
Яшчэ адзін дрэнны сімптом — выкарыстанне ў маўленні занадта кароткіх ці доўгіх фраз.
Якія бываюць формы хваробы
Сярод прычын афазіі называюць траўмы мозгу, інфекцыйныя хваробы, пухліны ў галаўным мозгу і нейрадэгенератыўныя разлады, такія, як сіндром Альцгеймера.
У некаторых выпадках стан хворых на афазію пагаршаецца дужа павольна. Гэта так званая пярвічная прагрэсіруючая афазія, калі ў пацыента можа не быць іншых сімптомаў, акрамя цяжкасцей з падборам слоў. Такая афазія можа суправаджацца нейрадэгенератыўнымі хваробамі накшталт сіндрому Альцгеймера, калі назіраецца яшчэ і страта памяці. Гэта форма афазіі найчасцей назіраецца ў мужчын і ў людзей ва ўзросце ад 50 да 70 гадоў.
Але ж больш часта афазія сустракаецца пасля інсульту ці іншага пашкоджання галаўнога мозгу. У некаторых выпадках сімптомы такой афазіі могуць змяншацца з цягам часу ці нават увогуле праходзіць. Гэтая форма афазіі сустракаецца аднолькава часта і ў мужчын, і ў жанчын.
Каля 25-40% усіх людзей, хто выжывае пасля інсульту, маюць афазію. Калі яе сімптомы захоўваюцца доўгі час, малаверагодна, што хвароба пройдзе.
Акрамя пярвічнай прагрэсіруючай афазіі, эксперты выдзяляюць яшчэ і афазію Брока, калі маўленне пацыента абмяжоўваецца сказамі менш чым з чатырох словаў і з парушанай граматыкай, і афазію Верніке, калі пацыенту цяжка разумець гукавы склад словаў.
Таксама існуе анамічная афазія, калі пацыенту цяжка знаходзіць патрэбнае слова і таму ён выкарыстоўвае расплывістыя фармулёўкі, і татальная афазія — самая цяжкая, здольная цалкам спыніць камунікацыю чалавека з іншымі людзьмі і светам.
Цалкам вылечыць афазію немагчыма
Людзі, што маюць сімптомы афазіі, часта не жадаюць звяртацца да медыкаў, бо саромеюцца свайго стану. Але ж чым хутчэй яны наведаюць доктара, тым хутчэй здолеюць атрымаць лячэнне. Гэта важна яшчэ і праз тое, што ў цяжкіх выпадках афазія можа зусім пазбавіць чалавека магчымасці камуніцыраваць з навакольным светам.
Часта доктар можа западозрыць наяўнасць афазіі, калі чалавек ужо лечыцца ад нейкай хваробы галаўнога мозгу. Тады пацыента накіруюць да лагапеда, які ацэніць яго здольнасць да маўлення і да фармулявання ідэй.
Зараз немагчыма цалкам вылечыць афазію, але ж добры спецыяліст можа дапамагчы захаваць маўленне чалавека, наколькі гэта магчыма, і падрыхтаваць яго да жыцця з хваробай.
Некаторым пацыентам патрэбна хірургічнае лячэнне, напрыклад, выдаленне пухлін у мозгу ці аднаўленне праходнасці сасудаў у мозгу, якія маглі быць пашкоджаныя праз інсульт. Іншым хворым прапісваюць медыкаменты — сярод іх могуць быць антыбактэрыяльныя прэпараты ці наатропы, якія паляпшаюць кагнітыўныя здольнасці.
Некаторым пацыентам становіцца лягчэй ад простых тэхнік — напрыклад, калі з імі пачынаюць размаўляць больш павольна, падтрымліваюць зрокавы кантакт падчас размовы і пішуць ключавыя словы на паперы, каб пацыент зразумеў тэму размовы.
У больш цяжкіх выпадках можа спатрэбіцца дапамога спецыяльных прылад, якія будуць прамаўляць напісаны тэкст, ці выкарыстанне малюнкаў, якія дапамогуць выражаць эмоцыі.