«Usie pad kaŭpakom, śpisy jość». Čamu pierad refierendumam da biełarusaŭ prychodziać siłaviki
Biełaruskija ŭłady praciahvajuć nahadvać ludziam, što nie dapuściać anijakaj aktyŭnaści padčas refierendumu pa źmienach u Kanstytucyju. Za dva tydni da hałasavańnia pačali źjaŭlacca paviedamleńni ab masavych «prafiłaktyčnych razmovach» z aktyvistami i tymi, chto mieŭ «pratesnuju» administratyŭku pa artykule 23.34 KaAP.
16.02.2022 / 19:07
«Kali vy pierastaniecie nas taptać, vy ž pieramožcy? U adkaz — maŭčańnie»
«Hod tamu mianie sudzili pa 23.34, dali štraf. Vyklikali ŭ RAUS. Pazvanili, zaprasili pryjści, skazali, što na razmovu, rečy z saboju brać nie treba, — raskazvaje naš čytač.
— Pytalisia, što dumaju pra kiraŭnika dziaržavy, što mnie nie padabajecca. Sprabavali zaviazać razmovu pra vybary, pra ich vyniki, pra siońniašniuju situacyju ŭ krainie.
Vyhladała, jak niejki dysput, dzie ja musiŭ vielmi daskanała padbirać vyrazy. Ale ja navat spytaŭ padčas razmovy: kali vy pierastaniecie nas taptać, vy ž pieramožcy? U adkaz — maŭčańnie.
Pra refierendum, darečy, nie było ani słova.
Nie viedaju jakaja staviłasia im zadača, Ale pry kancy ja skazaŭ, što jaho punkt hledžańnia zrazumieŭ i maju nadzieju, što jon zrazumieŭ i mianie. Razmaŭlaŭ sa mnoju niejki mužčyna. Pa vyhladzie — nie dumaju, što supracoŭnik MUS».
«Na apošnich prezidenckich vybarach ja źbiraŭsia być naziralnikam»
«Da mianie pryjazdžali dadomu tydni dva tamu. Dvoje maładych milicyjantaŭ u formie. Pavodzili siabie vietliva, było vidać, što im samim heta nie ŭ radaść, — raskazvaje čytač z adnoj z abłaściej. — Na apošnich prezidenckich vybarach ja źbiraŭsia być naziralnikam, ale zachvareŭ na kavid i nie zmoh.
Niejkim čynam pra heta daviedalisia i voś pryjšli da mianie. Sami pra heta kazali, a inšaj pryčyny i nie było — raniej mianie nie zatrymlivali, u akcyjach nie ŭdzielničaŭ.
Pytalisia, ci źbirajusia ŭdzielničać u refierendumie, u jakaści kaho. Ja adkazvaŭ: u jakaści hramadzianina. Paśla mnie dali padpisać papieru, što ja nie budu prymać udzieł u niesankcyjanavanych masavych mierapryjemstvach».
«Pytajecca: «Dzie pracuješ?» Kažu: «U Administracyi prezidenta!»
Taksama ludzi paviedamlajuć, što na niekatorych pradpryjemstvach rabotnikaŭ vyklikaje načalstva i pravodzić razmovu. Padčas jaje čałavieku kažuć: maŭlaŭ, ty zaśviaciŭsia na pratestach, ale my ciabie adstajali, ale kali zaśviecišsia padčas refierendumu — dapamahčy ŭžo ničym nie zmožam.
Viadoma, što hetyja historyi my nie možam paćvierdzić albo abvierhnuć. Ale da niekatorych aktyvistaŭ nasamreč prychodzili siłaviki, jakija zabirali ludziej na «prafiłaktyčnuju hutarku» ŭ milicyju.
Ranicaj 14 lutaha milicyjanty pryjšli da Leanida Kułakova i Mai Navumavaj, aktyvistaŭ «Jeŭrapiejskaj Biełarusi».
«Pahrukali ŭ dźviery, ja padumaŭ, što heta dvorniki, jakija prybirali padjezd. Adkryvaju: stajać troje ŭ cyvilnym. Kažuć: AMAP! — raskazvaje Kułakoŭ. — Spytali, dzie Maja Navumava, ubačyli jaje, paśmichnulisia i kažuć: «My za vami, treba vas dastavić na sumoŭje ŭ adździeł».
Pasadzili nas u bus, advieźli ŭ Pieršamajskaje RUUS, adviali ŭ adździeł prafiłaktyki. Tam małady lejtenant. Pytajecca: «Viedajecie, za što?» Adkazvaju: «Nie maju paniaćcia». Jon kaža: «Refierendum!»
Paśla Maju vyvieli ŭ inšy kabiniet, a na mianie lejtenant pačaŭ składać pratakoł, što ja nibyta «razmachvaŭ rukami, łajaŭsia».
Pytajecca: «Dzie pracuješ?»
Kažu: «U Administracyi prezidenta!»
Pytajecca: «A kim?»
Kažu: «Pravidziec!»
Jon pačaŭ aburacca: «Što ty fihniu niasieš?»
Ja adkazvaju: «Ty na mianie fabrykuješ spravu, a sam chočaš, kab ja z taboju narmalna havaryŭ? Chočaš tvoj los pradkažu, što ciabie dalej čakaje?»
Jon kaža: «Ja ciabie pasadžu, atrymaješ 15 sutak, a paśla pratakoły znoŭ i znoŭ, vyjdzieš praz hod!»
U takim duchu razmova praciahvałasia niejki čas, kaža Kułakoŭ. Paśla jaho zaviali ŭ adzinočnuju kamieru, paabiacali, što ŭviečary paviazuć na Akreścina. U kamiery Kułakoŭ prasiadzieŭ kala šaści hadzin.
«Zatym adviali znoŭ u toj ža kabiniet. Tam inšyja milicyjanty, načalstva, mianie paabiacali vyzvalić. Dali padpisać papieru, papiaredzili, kab na refierendum my navat nie chadzili. Paabiacali, što budzie pikiet ci mitynh — budzie kryminałka, — kaža Leanid Kułakoŭ. — Paśla nas usio ž adpuścili. Što z pratakołam — ja nie viedaju».
«Chutčej namiakali: «Vy razumiejecie, čamu vy tut?»
«Heta było ŭsio dziela postrachu, bo samoj hutarki možna skazać, što i nie było, — raskazvaje Maja Navumava. — Małady starlej havaryŭ na «ty», było ŭražańnie, što chacieŭ spravakavać, kab ja niešta skazała i možna było pryšyć chulihanstva ci abrazu, tamu ja starałasia asabliva nie adkryvać rot lišni raz.
Ale pratakoł byŭ i na mianie, praŭda, ja admoviłasia jaho čytać i aznajomicca ź im. Zatym taksama pilny ahlad, kamiera.
Paśla mnie dali padpisać papieru, što hutarka adbyłasia, padčas jaje vusna papiaredzili, što kali my niedzie zaśviecimsia, to budzie kryminalny artykuł.
Ci kazali adkryta pra refierendum, ja nie pamiataju. Chutčej namiakali: «Vy razumiejecie, čamu vy tut?»
Kułakoŭ i Navumava padkreślivajuć: apošni raz jany prajaŭlali aktyŭnaść jašče da vybaraŭ 2020 hoda. U červieni 2020 hoda ich sudzili za majskija pikiety na Kamaroŭcy, Kułakoŭ atrymaŭ sutki, Navumava — štraf. Paśla ŭ ich nie było ani zatrymańniaŭ, ani pratakołaŭ pa «narodnym 23.34». Čamu pryjšli mienavita da ich, jany nie viedajuć.
«Kazali, kab na refierendumie nie było nijakaj aktyŭnaści»
Jašče adzin aktyvist (imia i proźvišča viadomyja redakcyi «Našaj Nivy») raskazvaje, što jaho ranicaj zabrali z doma milicyjanty, advieźli ŭ RAUS na razmovu. Tam jon pravioŭ niekalki hadzin u kamiery. Paśla ź im narešcie «pahutaryli»:
«U RAUSie mianie pałochali tym, što mahu trapić na Akreścina. Sama razmova była karotkaja, chvilin siem. Kazali, kab na refierendumie nie było nijakaj aktyŭnaści.
U mianie za apošnija hady nie było zatrymańniaŭ ci sudzimaściaŭ. Ale ja moh zaśviacicca raniej, udzielničaŭ u maršach suprać intehracyi z Rasijaj, naprykład. I ŭ milicyi mnie kazali, što ŭsie, chto kaliści byŭ niedzie zaŭvažany, u ich «pad kaŭpakom», śpisy ŭ ich jość».