«Вярнуся, калі рэжым зжарэ сябе». Гэтыя беларускія спартоўцы з’ехалі з краіны
9 лютага стала вядома, што славуты беларускі лыжнік Сяргей Далідовіч разам з дачкой выехаў за мяжу. Далідовіч — удзельнік сямі алімпіядаў, падпісант адкрытага ліста спартоўцаў за сумленныя выбары. Яго дачку Дар’ю, таксама лыжніцу, разам з калегай Святланай Андрыюк чыноўнікі адхілілі ад міжнародных спаборніцтваў — іх сем'і лічаць, што за палітыку.
13.02.2022 / 15:13
Фота: pressball.by
Сабралі звесткі пра іншых спартоўцаў, што былі вымушаныя пакінуць Радзіму праз палітычны пераслед. Усе імёны пералічыць цяжка, таму ўзгадаем самыя вядомыя.
Алена Леўчанка
Фота: pressball.by.
Леўчанка — адна з найлепшых баскетбалістак у беларускай гісторыі, уладальніца бронзы чэмпіянату Еўропы, фіналістка жаночай лігі NBA, удзельніца дзвюх Алімпіядаў. Як і іншыя спартоўцы з нашай выбаркі, яна падпісвала ліст за сумленныя выбары і ўдзельнічала ў акцыях пратэсту.
Якраз за адну з іх Алена атрымала 15 сутак арышту, якія правяла на Акрэсціна. Там яна спала без пасцелі і матрацаў, два тыдні зняволеныя не наведвалі душ і не мелі працуючага зліву ў туалеце, іх не выводзілі на прагулкі.
Пасля выхаду на волю баскетбалістка з'ехала ў Грэцыю — як паведамлялася, на планавае лячэнне и рэабілітацыю. У пачатку 2021 года Леўчанка пачала граць у складзе грэчаскага клуба «Панацінаікас», з якім паспела выйграць у маі нацыянальны чэмпіянат. Пра вяртанне на Радзіму яна публічна не выказваецца.
Аляксандра Герасіменя
Фота: reform.by / Instagram
Пасля прэзідэнцкіх выбараў Аляксандра Герасіменя, срэбраная медалістка Алімпіяды-2012 і бронзавая прызёрка Гульняў-2016, не здолела маўчаць.
Яна падтрымлівала мірныя пратэсты і сама выходзіла на вуліцы. Герасіменя разам з калегамі стаяла ля вытокаў адкрытага ліста спартоўцаў за сумленныя выбары, вызваленне палітвязняў і спыненне гвалту. Яе подпіс пад гэтым лістом таксама ёсць.
Пазней былая плыўчыха ўзначаліла Беларускі фонд спартовай салідарнасці (БФСС), што дапамагае рэпрэсаваным спартоўцам і распаўсюджвае інфармацыю пра пераслед, пад які яны трапляюць. Каманда Фонду працуе з-за мяжы, а сама Герасіменя цяпер жыве ў Вільні.
У красавіку 2021 года беларускі Следчы камітэт абвясціў Аляксандру і выканаўчага дырэктара БФСС Аляксандра Апейкіна ў вышук. На Герасіменю і Апейкіна завялі крымінальную справу па частцы 3 арт. 361 КК РБ («Заклікі да здзяйснення іншых дзеянняў, накіраваных на прычыненне шкоды нацыянальнай бяспецы Беларусі»). Мера пакарання па артыкуле складае ад 2 да 5 гадоў пазбаўлення волі.
Віталь Гуркоў
Фота: k16.by.
Шматразовы чэмпіён свету ў тайскім боксе, Гуркоў ніколі не хаваў сваёй грамадзянскай пазіцыі. Спартовец шчыра выказваўся на вострыя тэмы, выносіў БЧБ-сцяг у рынг і выступаў у складзе гурту Сяргея Міхалка BRUTTO.
За некалькі дзён да прэзідэнцкіх выбараў 2020 года Гуркоў паехаў ва Украіну. Гэта была запланаваная паездка з працоўнымі мэтамі, але ж байцу далі зразумець, што на Радзіму вяртацца яму не варта. У дадатак, напярэдадні выбараў Гуркоў бачыў, што за ім сочаць сілавікі.
Пасля выбараў-2020 і гвалту з боку сілавікоў тайбаксёр падпісаў ліст спартоўцаў за сумленныя выбары. Цяпер ён жыве ў Кіеве і заяўляе, што «не плануе вяртацца ў Мінск, нават калі ў краіне зменіцца ўлада».
Ва Украіне Гуркоў працягвае працаваць з BRUTTO, а таксама займаецца трэнерствам. Праз год працы ён трапіў у зборную Украіны (як трэнер), з якой паехаў на чэмпіянат свету па тайскім боксе. Адтуль падапечная Гуркова Марыя Берко прывезла бронзу.
Віталь працягвае гучна выказвацца ў медыя наконт сітуацыі ў Беларусі. «Будзе прыкра, што я беларус» — так спартовец адказаў на пытанне пра тое, што ён будзе адчуваць, калі з беларускага боку пачнецца агрэсія ў бок Украіны.
Крысціна Ціманоўская
Фота: Instagram / kristi_timanovskaya.
Гісторыя, што прагрымела на ўвесь свет. Спрынтарка Крысціна Ціманоўская не наведвала акцый пратэсту, не падпісвала ліста за сумленныя выбары і ўстрымоўвалася выказвацца пра палітыку.
Летам 2021 года спартоўка прыехала ў Токіа ў складзе беларускай алімпійскай зборнай. Праз адхіленне іншых айчынных легкаатлетак ад спаборніцтваў Ціманоўскай прапанавалі ўдзельнічаць у эстафеце на нетыповую для яе дыстанцыю. Крысціна раскрытыкавала гэтае рашэнне ў сацсетках, пасля чаго яе спрабавалі гвалтоўна вывезці з Алімпіяды ў Беларусь.
Некалькі еўрапейскіх дзяржаў прапанавалі Крысціне дапамогу. Спартсменка абрала Польшчу, дзе і атрымала палітычны прытулак. Там Ціманоўская трэніруецца з спартовай камандай канцэрна Orlen.
Як сведчыць спрынтарка, праз бацькоў ёй прапаноўвалі вярнуцца на Радзіму і абяцалі, што ніякіх рэпрэсій за гісторыю з Токіа не будзе. Але Крысціна не верыць беларускім уладам і спрабуе наладзіць жыццё ў новай краіне.
Андрэй Краўчанка і Яня Максімава
Фота: tv8.md.
Легкаатлеты Андрэй Краўчанка і Яня Максімава з'ехалі з краіны ў ліпені 2021 года. Тлумачылі гэта тым, што, як адчувалі спартсмены, заставацца на Радзіме ім небяспечна.
За час са жніўня 2020 года і да ад'езду Краўчанка і Максімава неаднаразова праяўлялі сваю грамадзянскую пазіцыю. Яны падпісалі ліст за сумленныя выбары, выказваліся ў медыя і сацсетках і наведвалі мірныя пратэсты (за ўдзел у адным з іх Краўчанка правёў 10 сутак за кратамі). Краўчанка нават зладзіў (у хатніх умовах) 10-дзённую галадоўку ў знак салідарнасці з палітвязнямі.
Цяпер легкаатлеты жывуць у Германіі. Яны вярнуліся да спорту — Максімава трэніруецца і рыхтуецца да Алімпіяды-2024, Краўчанка ж падтрымлівае форму ў спартовым клубе і займаецца падрыхтоўкай маладых фехтавальшчыкаў. Сям'я атрымала ў Германіі палітычны прытулак.
Кацярына Сныціна
Фота: zerkalo.io.
Яшчэ адна зорная баскетбалістка, якой забаронены шлях дахаты. У жніўні 2020-га, яшчэ да прэзідэнцкіх выбараў, Кацярына Сныціна з'ехала працаваць па кантракце ў Турцыю ў клуб «Нэсібэ Айдын».
Экс-капітан нацыянальнай зборнай, удзельніца дзвюх Алімпіяд і бронзавая прызёрка чэмпіянату Еўропы-2007, Сныціна актыўна падтрымлівала пратэсты. Праз гэта, як яна лічыць, вяртацца ёй на Радзіму небяспечна.
Кацярына дагэтуль гуляе ў «Нэсібэ Айдын», клубе, з якім у мінулым сезоне яна дайшла да паўфіналу чэмпіянату Турцыі. А таксама займаецца бізнэс-праектам — анлайн-крамай адзення TRSK, як яны самі сабе называюць, «адзенне з беларускім настроем». Першая калекцыя праекта прысвечана рэлакацыі.
Сямён Букін
Фота: з асабістага архіва Сямёна Букіна.
Букін — экс-член нацыянальнай зборнай па спартовай гімнастыцы, артыст «Цырка дзю Салей». Хлопец наведваў пратэсты, і на адным з маршаў быў затрыманы. Па артыкуле 23.34 Атрымаў 15 сутак арышту. Падчас затрымання Букіна збілі і аблілі пякучай вадкасцю, у турме некалькі дзён не кармілі.
Хутка пасля вызвалення гімнаст атрымаў «сігнал», што ім цікавяцца сілавікі і справа можа скончыцца новым арыштам. Букін палічыў за лепшае для сябе з'ехаць з краіны. Спачатку апынуўся ў Польшчы, а пазней пераехаў у Швецыю, дзе працаваў у клубе гімнастыкі. Цяпер рыхтуецца да новага турнэ з дзю Салеем.
Падчас жыцця ў Швецыі Букін удзельнічаў у платформе «Сход» (створанай як альтэрнатыва УНС), мерапрыемствах Фонду спартовай салідарнасці і акцыях беларускай дыяспары, накіраваных на падтрымку Беларусі, расказваў пра Радзіму ў медыя (у тым ліку ў шведскіх). На беларускі адрас Букіна тым часам прыходзілі позвы ў пракуратуру.
Ці гатовы спартовец вярнуцца на Радзіму? Толькі пры змене рэжыму і ў выпадку, калі новая ўлада будзе сапраўды беларускай.
Канстанцін Якаўлеў
Былы галоўны трэнер гандбольнага клуба «Віцязь» Якаўлеў пацярпеў за сваю пазіцыю яшчэ ў першыя месяцы пасля выбараў. Яго клуб знялі з чэмпіянату Беларусі за тое, што каманда выказала салідарнасць з затрыманай Аленай Леўчанка.
Якаўлеў і сам актыўна ўдзельнічаў у пратэстах, падпісаў ліст спартоўцаў за сумленныя выбары. Летам 2021 года за анонс адкрытай трэніроўкі ў Новай Баравой Канстанцін трапіў за краты па артыкуле 24.23 (былы 23.34).
Праз месяц пасля вызвалення, 1 жніўня 2021-га, Якаўлеў з'ехаў ва Украіну. Сярод прычын пераезду называе пагрозы крыміналкі і абяцае вярнуцца — тады, калі «рэжым зжарэ сябе сам».