Год таму стартавала, магчыма, галоўная выбарчая кампанія незалежнай Беларусі. Як гэта было
8 мая 2020 года ў Беларусі стартавала выбарчая кампанія, вынікам якой стала зусім змененая краіна. І гэтая прэзідэнцкая гонка ашаламляльна адрозніваецца ад усіх папярэдніх колькасцю падзей, іх насычанасцю, а галоўнае — вынікамі.
08.05.2021 / 10:06
Tut.by успамінае галоўныя падзеі апошняй прэзідэнцкай кампаніі.
Фота: Дар'я Буракіна, TUT.BY
8 мая. Абвешчаная дата выбараў
Дэпутаты Палаты прадстаўнікоў галасуюць і выбіраюць 9 жніўня як асноўны дзень выбараў. Перад пачаткам галасавання перад дэпутатамі выступае кіраўнік ЦВК Лідзія Ярмошына. Яна прапануе правесці прэзідэнцкія выбары 9 жніўня. Паколькі, згодна з заканадаўствам, крайні дзень правядзення выбараў 30 жніўня, а выбары павінны прайсці ў нядзелю, дэпутаты павінны былі выбраць з чатырох дат: 9, 16, 23 і 30 жніўня.
Фота: Дар'я Буракіна, TUT.BY
Кампанія афіцыйна стартуе і цяпер ініцыятыўныя групы патэнцыйных кандыдатаў у прэзідэнты могуць падаваць у ЦВК дакументы на рэгістрацыю.
У гэты ж дзень экс-кіраўнік ПВТ Валерый Цапкала і блогер Сяргей Ціханоўскі, які ў той момант адбывае 15-сутачны арышт, заяўляюць, што будуць удзельнічаць у выбарах.
12 мая. Бабарыка ідзе на выбары
Аб сваім удзеле ў выбарах, заяўляе кіраўнік Белгазпрамбанка Віктар Бабарыка. У гэты ж дзень банк паведамляе, што Бабарыка выйшаў са складу праўлення і звольніўся з пасады старшыні праўлення па ўласным жаданні.
Фота: Мірон Клімовіч, TUT.BY
- Я не наіўны чалавек і выдатна разумею тыя межавыя ўмовы і правілы гульні, якія сфармаваныя на гэтым полі ў Беларусі, а самае галоўнае — фінальную частку гэтага «дзейства», якая была сфармуляваная яшчэ ў эпоху Сталіна: усё роўна, як галасуюць, важна, як лічым, — заяўляе Бабарыка, каментуючы сваё вылучэнне ў прэзідэнты.
15 мая. Ціханоўская ідзе на выбары
Апошні дзень падачы дакументаў на рэгістрацыю ініцыятыўнай групы кандыдата ў прэзідэнты. І тут прэзідэнцкая кампанія ідзе на рэкорд — дакументы падалі 55 чалавек.
Але зарэгістравана было толькі 15 ініцыятыўных груп: экс-банкіра Віктара Бабарыкі, экс-кіраўніка ПВТ Валерыя Цапкалы, кіраўніка Беларускай сацыял-дэмакратычнай Грамады (БСДГ) Сяргея Чэрачня, сустаршыні БХД Вольгі Кавальковай, кіраўніка Руху «За Свабоду» Юрася Губарэвіча, в.а. старшыні АГП Мікалая Казлова, экс-дэпутата Ганны Канапацкай, сустаршыні «Гавары праўду» Андрэя Дзмітрыева, майстра перманентнага макіяжу і татуіроўкі, музыканта Аляксандра Таболіча.
Блогеру Сяргею Ціханоўскаму ў рэгістрацыі ініцыятыўнай групы ЦВК адмаўляе «ў сувязі з парушэннем парадку падачы дакументаў».
Фота: Вольга Шукайла, TUT.BY
У адказ на гэта жонка блогера Святлана Ціханоўская заяўляе, што будзе сама ўдзельнічаць у выбарах у якасці кандыдата ў прэзідэнты. Яе ініцыятыўную групу таксама рэгіструюць.
21 мая. Збор подпісаў
Стартуе збор подпісаў за кандыдатаў у прэзідэнты. У тэрмін да 19 чэрвеня 15 ініцыятыўных груп павінны сабраць па 100 тысяч подпісаў, каб іх вылучэнца зарэгістравалі ў якасці кандыдата.
Збор подпісаў праходзіць з размахам: падпісацца за Бабарыку, Ціханаўскую і Цапкалу выстройваюцца вялізныя чэргі па ўсёй Беларусі. Пікеты За Лукашэнку пакуль вырашана не праводзіць.
Фота: Алесь Пілецкі, TUT.BY
Будучыя альтэрнатыўныя кандыдаты праводзяць сустрэчы з людзьмі. Усе, акрамя Святланы Ціханоўскай — замест яе на месцах збору подпісаў стаіць яе кардонная выява.
Фота: Вадзім Заміроўскі, TUT.BY
Сяргей Ціханоўскі ў якасці даверанай асобы сваёй жонкі і кіраўніка ініцыятыўнай групы ездзіць па краіне і размаўляе з беларусамі, якія стаяць у чэргах, каб пакінуць свой подпіс за ўчарашнюю хатнюю гаспадыню.
25 мая. 200 тысяч подпісаў за Лукашэнку
«Белая Русь» рапартуе, што ініцыятыўная група па вылучэнні Аляксандра Лукашэнкі кандыдатам у прэзідэнты ўжо сабрала 200 тысяч подпісаў пры 100 тысячах неабходных. Ніводнага пікету па зборы подпісаў за Лукашэнку на той момант не праводзілася.
Фота: Вольга Шукайла, TUT.BY
У «Белай Русі» тлумачаць, што ў арганізацыі 190 тысяч членаў, якія падпісаліся за Лукашэнку. Яшчэ 10 тысяч подпісаў сабраныя праз грамадскія прыёмныя арганізацыі.
29 мая. Лукашэнка выказваецца, Ціханоўскага затрымліваюць
Днём Аляксандр Лукашэнка першы раз выказваецца пра сваіх галоўных апанентаў: абвінавачвае Бабарыку ў хлусні, намякае, што звольніў Цапкалу з ПВТ не проста так, называе Ціханоўскага «шалудзівым».
Увечары ў Гродне, дзе ініцыятыўная група Святланы Ціханоўскай пад кіраўніцтвам яе мужа збірае подпісы за вылучэнне, адбываецца дзіўны канфлікт паміж жанчынай і Сяргеем Ціханоўскім. Блогера і яшчэ дзевяцярых з яго каманды затрымліваюць.
Фота: Анжаліка Васілеўская, TUT.BY
«Адзін з супрацоўнікаў міліцыі падвергнуўся нападу», — паведаміў пасля інцыдэнту дзяржтэлеканал «Беларусь 1».
«Гэта правакацыя», - казаў Сяргей Ціханоўскі да таго, як яго схапіў АМАП.
Да інцыдэнту шмат пытанняў і ў журналістаў, і ва ўсіх карыстальнікаў сеціва, хто бачыў відэа.
Распачынаецца крымінальная справа аб гвалце ў дачыненні да супрацоўнікаў органаў унутраных спраў. Па ёй праходзяць дзевяць чалавек: Сяргей Ціханоўскі, Яўген Разнічэнка, Дзмітрый Фурманаў, Уладзімір Навумік, Вяргілій Ушакоў, Аляксандр Арановіч, Сяргей Калмыкоў, Васіль Баброўскі і Арцём Сакаў.
Пазней Сяргею Ціханоўскаму і яшчэ сямі асобам прад'явяць абвінавачванне яшчэ па некалькіх артыкулах.
3 чэрвеня. Румас — усё
Аляксандр Лукашэнка адпраўляе ў адстаўку дзейны склад урада на чале з Сяргеем Румасам. Незадоўга да гэтага — 25 мая — Лукашэнка заяўляў аб намеры да выбараў сфармаваць новы склад урада. Пасля ён паабяцаў «у бліжэйшы час» прызначыць выканаўцу абавязкаў прэм'ер-міністра, а «пасля выбараў, калі ён будзе добра працаваць, то зацвердзіць на пасадзе».
4 чэрвеня. Новы прэм'ер, 900 тысяч за канапай
Лукашэнка прызначае новым прэм'ерам Рамана Галоўчанку, таксама прызначаюцца новыя віцэ-прэм'еры.
Раман Галоўчанка. Фота: Reuters
Яшчэ адна важная перастаноўка — новым старшынёй Камітэта дзяржаўнага кантролю прызначаны Іван Церцель — раней ён працаваў на пасадзе намесніка старшыні КДБ.
У гэты ж дзень становіцца вядома, што ў дачным доме блогера Сяргея Ціханоўскага падчас трэцяга ператрусу знайшлі 900 тысяч даляраў — частка сумы была выяўленая дзесьці за канапай, астатняе — у адкрытых месцах.
Адкуль у блогера такія грошы не ведалі ні яго жонка, ні сябры.
Цікава, што 900 тысяч даляраў «растворацца» ў працэсе расследавання «справы Ціханоўскага»: пра іх сілавікі з тых часоў не згадалі ні разу да мая гэтага года. Літаральна днямі Генпракуратура заявіла, што характар упакоўкі значнай часткі грошай, серыйнасць нумароў банкнот у пачках паказвалі на іх аднамомантавае атрыманне ў банкаўскіх або іншых фінансавых арганізацыях.
5 чэрвеня. Першы пікет за Лукашэнку
У Мінску праходзіць першы пікет па зборы подпісаў за вылучэнне Аляксандра Лукашэнкі. На ім кіраўнік ініцыятыўнай групы Лукашэнкі Міхаіл Арда заяўляе аб зборы каля 1 млн подпісаў за іх кандыдата.
Фота: Вольга Шукайла, TUT.BY
11 чэрвеня. У Белгазпрамбанк прыйшлі
У офісы Белгазпрамбанка і некалькіх прыватных кампаній прыходзяць сілавікі.
ДФР Дзяржкантролю распачынае крымінальную справу па ч. 2 арт. 243 «Ухіленне ад выплаты падаткаў і збораў у асабліва буйным памеры» і па ч. 2 арт. 235 «Легалізацыя сродкаў, атрыманых злачынным шляхам, у асабліва буйным памеры». У якасці падазраваных па крымінальнай справе праходзяць прадстаўнікі камерцыйных структур, былыя і дзеючыя работнікі банкаўскай сістэмы. Сам Віктар Бабарыка па справе пакуль не праходзіць.
Фота: Вадзім Заміроўскі, TUT.BY
У гэты ж дзень Святлана Ціханоўская заяўляе, што здымае свае пікеты па зборы подпісаў у Мінску і абласных гарадах з-за асцярогі, што там могуць адбыцца правакацыі ў дачыненні да зборшчыкаў подпісаў. Да гэтага было затрымана больш за 10 сябраў ініцыятыўнай групы Ціханоўскай.
18 чэрвеня. Прыйшлі па Бабарыку
Затрыманыя прэтэндэнт на пасаду прэзідэнта Віктар Бабарыка і яго сын Эдуард, кіраўнік яго ініцыятыўнай групы.
Кіраўнік КДК Іван Церцель паведамляе, што Віктар Бабарыка «затрыманы ў сувязі з тым, што з'яўляўся непасрэдным арганізатарам супрацьпраўнай дзейнасці, спрабаваў уздзейнічаць на сведак, схаваць сляды раней учыненых злачынстваў і літаральна на днях зняць буйную суму грошай з падкантрольных яму рахункаў».
На думку кіраўніка КДК «за дзейнасцю Бабарыка стаялі лялькаводы ў «Газпраме», а можа быць, і вышэй». Церцель заяўляе, што справы распачатыя па шасці артыкулах Крымінальнага кодэкса: арт. 243 (Ухіленне ад выплаты сум падаткаў, збораў), арт. 235 (легалізацыя («адмыванне») сродкаў, атрыманых злачынным шляхам), арт. 210 (Крадзеж шляхам злоўжывання службовымі паўнамоцтвамі), арт. 209 (махлярства), арт. 430 (Атрыманне хабару), арт. 431 (Дача хабару). Затрыманыя каля 20 чалавек.
Віктар і Эдуард Бабарыка змяшчаюцца ў СІЗА КДБ.
Увечары гэтага ж дня ў цэнтры Мінска выстройваецца ланцуг салідарнасці з Віктарам і Эдуардам Бабарыка ды іншымі затрыманымі. Акцыя доўжыцца больш за шэсць гадзін, людзі стаяць пад праліўным дажджом і разыходзяцца толькі бліжэй да гадзіны ночы. Падчас акцыі адбываюцца кропкавыя затрыманні.
Фота: Дзмітрый Брушко, TUT.BY
У «Ланцуг салідарнасці» людзі будуць выходзіць яшчэ тры дні. За гэты час будзе затрымана больш за 360 чалавек у 19 гарадах, за якія яны атрымаюць сумарна 105 сутак арышту, 50 тысяч рублёў штрафаў.
24 чэрвеня. Бабарыка і Цапкала падаюць дакументы
Экс-кіраўнік ПВТ Валерый Цапкала і каманда Віктара Бабарыкі, які знаходзіцца ў СІЗА КДБ, падаюць у ЦВК дакументы на рэгістрацыю кандыдатамі ў прэзідэнты. Цапкала за сваё вылучэнне сабраў 160 тысяч подпісаў, Бабарыка — амаль 435 тысяч подпісаў.
Фота: Вольга Шукайла, TUT.BY
Святлана Ціханоўская дакументы ў ЦВК прынясе 30 чэрвеня.
ЦВК праверыць подпісы і агучыць, што неабходны парог у 100 тысяч подпісаў пераадолелі 6 прэтэндэнтаў. У Віктара Бабарыка — 165 744, у Аляксандра Лукашэнкі — 1 939 572, у Ганны Канапацкай — 146 588, у Сяргея Чэрачня — 143 109, у Андрэя Дзмітрыева — 106 841, у Святланы Ціханоўскай — 104 757 подпісаў.
Паводле звестак ЦВК, толькі экс-кіраўнік ПВТ і дыпламат Валерый Цапкала не сабраў дастаткова подпісаў: пасля праверак у яго засталося 75 249 подпісаў.
28 чэрвеня. «Будзе цікава»
«Выбары будуць вельмі цікавымі, а пасля выбараў - будзе яшчэ цікавей. Гэта я вам абяцаю « — заяўляе Аляксандр Лукашэнка на закрытым выступе перад актывам Мінскай вобласці.
Ён таксама прызнае, што гэта ён «даў сігнал з Ціханоўскім. Я нешта не так рабіў? Я перажываў за сваю краіну, за якую я пакуль яшчэ адказваю. І буду адказваць заўсёды — у любым якасці», — заяўляе Лукашэнка.
9 ліпеня. Ужо 76%
Палітычны аглядальнік Белтэлерадыёкампаніі Андрэй Крывашэеў пасля сустрэчы з Лукашэнкам публікуе на сваёй старонцы ў Facebook «свежую сацыялогію» ад Аператыўна-аналітычнага цэнтра. Як сцвярджаецца ў дакуменце, рэйтынг Лукашэнкі на ліпень месяц складае 76%.
14 ліпеня. Бабарыку і Цапкалу не пускаюць на выбары
Цэнтрвыбаркам адмаўляе ў рэгістрацыі кандыдатамі двум самым папулярным альтэрнатыўным прэтэндэнтам-Віктару Бабарыка і Валерыю Цапкала.
Кандыдатамі ў прэзідэнты рэгіструюць Святлану Ціханоўскую, Аляксандра Лукашэнку, Ганну Канапацкую, Андрэя Дзмітрыева, Сяргея Чэрачня.
Фота: Вольга Шукайла, TUT.BY
Увечары ў гарадах Беларусі праходзяць шматлікія акцыі пратэсту супраць нерэгістрацыі Бабарыкі і Цапкалы, больш за 250 чалавек затрыманыя.
15 ліпеня. Чэргі ў ЦВК
Да ЦВК выстройваюцца чэргі ахвотных падаць скаргу на адмову ў рэгістрацыі двух прэтэндэнтаў на прэзідэнцкую пасаду. Каля пяці гадзін вечара пад апладысменты і крыкі падтрымкі падае скаргу і каманда Віктара Бабарыкі.
Фота: Дар'я Буракіна, TUT.BY
На прылеглых да ЦВК вуліцах ўвесь час дзяжурыць АМАП. Затрыманні пачынаюцца пасля закрыцця ЦВК, калі людзі разыходзяцца.
16 ліпеня. Аб'яднанне ў трыумвірат
Святлана Ціханоўская заяўляе, што аб'ядноўваецца з камандамі Бабарыка і Цапкала. Прадстаўляць аб'яднаную каманду цяпер будзе жаночы трыумвірат: кандыдат у прэзідэнты Святлана Ціханоўская, Вераніка Цапкала і Марыя Калеснікава.
Фота: Штаб Віктара Бабарыкі
19 ліпеня. «Не дачакаецеся»
У беларускіх сацыяльных сетках пачынае курсіраваць інфармацыя аб тым, што Аляксандр Лукашэнка экстрана шпіталізаваны з гіпертанічным крызам
«Не дачакаецеся», — адказвае на гэта прэс-сакратар Аляксандра Лукашэнкі Наталля Эйсмант.
Увечары гэтага ж дня ў Мінску ў парку Дружбы народаў праходзіць першы мітынг Святланы Ціханоўскай з яе паплечніцамі Калеснікавай і Цапкала. Мітынг становіцца сенсацый — на яго, па падліках праваабаронцаў, добраахвотна і без разнарадкі прыйшло больш за 7 тысяч чалавек.
Фота: Зміцер Брушко, TUT.BY
Ціханоўская, Калеснікава і Цапкала пачынаюць ездзіць па краіне, збіраючы ўсюды шматтысячныя мітынгі.
Таксама аб'яднаныя штабы прапануюць насіць да выбараў і прыходзіць на выбарчы ўчастак з павязанай белай стужачкай на руцэ, каб бачыць аднадумцаў, якія выступаюць за перамены.
21 ліпеня. «Але гэта праўда»
Кандыдаты ў прэзідэнты пачынаюць выступаць у прамым эфіры па дзяржТБ. Усе, акрамя Аляксандра Лукашэнкі.
Адна з самых моцных прамоваў — у Святланы Ціханоўскай.
- Па тэлевізары вам не пакажуць, што ў дзейнага прэзідэнта вельмі нізкі рэйтынг, што яго падтрымлівае зусім мала людзей, але гэта праўда. Па тэлевізары вам не пакажуць, што ўжо некалькі месяцаў па ўсёй краіне выстройваюцца кіламетровыя чэргі з беларусаў, якія патрабуюць, каб Сяргея Ціханоўскага, Віктара Бабарыку і іншых палітвязняў выпусцілі з турмаў, але гэта праўда. Па тэлевізары вам не пакажуць, што людзі, якіх хапае АМАП, проста мірна гулялі на вуліцы і не рабілі нічога дрэннага, але гэта праўда. Па тэлевізары вам не пакажуць, што абсалютная большасць супраць цяперашняй улады і хоча новага прэзідэнта, але гэта праўда, - заяўляе Ціханоўская.
24 ліпеня. Цапкала з'язджае
Экс-прэтэндэнт у прэзідэнты Валерый Цапкала з'язджае з Беларусі і вязе з сабой дзяцей. Прычына — сям'я атрымала інфармацыю, што Валерыя плануюць затрымаць па надуманых абставінах.
Жонка экс-прэтэндэнта Вераніка застаецца ў краіне, каб працягнуць кампанію разам са Святланай Ціханоўскай. Вераніка з'едзе з Беларусі толькі перад 9 жніўня.
28 ліпеня. «Вагнераўцы»
У ноч з 28 на 29 ліпеня пад Мінскам затрымліваюць 33 чалавек. Дзяржаўныя СМІ паведамляюць, што гэта баевікі замежнай прыватнай вайсковай кампаніі Вагнера. 32 з іх забралі з санаторыя пад Мінскам, яшчэ адзін чалавек быў знойдзены і затрыманы на поўдні краіны.
Усе затрыманыя — грамадзяне Расійскай Федэрацыі, 14 з іх згадваюцца ў базе «Міратворац» як удзельнікі ваенных дзеянняў на Данбасе. ДзяржСМІ са спасылкай на праваахоўныя органы заяўляюць, што»была атрыманая інфармацыя аб прыбыцці на нашу тэрыторыю больш за 200 баевікоў для дэстабілізацыі абстаноўкі ў перыяд выбарчай кампаніі».
Інфармацыі пра лёс астатніх 160 баевікоў, дарэчы, няма дагэтуль.
30 ліпеня. Кандыдаты ідуць у ЦВК
Пасля затрымання «вагнераўцаў» у ЦВК выклікаюць кандыдатаў у прэзідэнты. Там ім паведамляюць аб узмацненні мер бяспекі і папярэджваюць аб магчымых правакацыях.
Увечары ў парку Дружбы народаў зноў праходзіць агітацыйны пікет кандыдата ў прэзідэнты Святланы Ціханоўскай. Па дадзеных праваабаронцаў, на яго прыйшлі каля 63 тысяч чалавек.
4 жніўня. Авацыі ўслед
Аляксандр Лукашэнка выступае з пасланнем да беларускага народа і Нацыянальнага сходу. Ён дрэнна выглядае і дрэнна гаворыць - за некалькі тыдняў да гэтага ён «перанёс каранавірус на нагах» і гэта былі яго наступствы.
Але запомніцца яго выступ не столькі гэтым, колькі фіналам. Пасля паўтарагадзіннай эмацыйнай прамовы Лукашэнкі, прысутныя — а гэта каля 2,5 тысяч чалавек — праводзяць яго доўгімі і працяглымі апладысментамі. Авацыі пустой сцэне доўжацца тры хвіліны.
8 жніўня. Калеснікава з кімсьці блытаюць
Увечары 8 жніўня штаб Ціханоўскай заяўляе, што сілавікі затрымалі сябра аб'яднанага штаба Марыю Калеснікаву.
- Калі селі ў машыну і пачалі выязджаць з паркоўкі, дарогу заблакаваў серабрысты мікрааўтобус. Адтуль выйшлі прадстаўнікі міліцыі. Марыю сілай адвялі ў бус і з'ехалі, — паведаміў у штабе Ціханоўскай.
Менш чым праз гадзіну стала вядома, што Марыю Калеснікаву адпусцілі. Сілавікі сказалі Марыі, што «яе пераблыталі з іншым чалавекам». Калеснікаву падвезлі да месца вячэры, куды яна планавала ісці, і папрасілі прабачэння.
9 жніўня. Галасаванне, стральба, выбухі
У Беларусі — асноўны дзень выбараў. Да выбарчых участкаў выстройваюцца кіламетровыя чэргі — такога ў Беларусі не назіралася ні на адных выбарах. Людзі стаяць у чэргах нават пасля афіцыйнага закрыцця ўчасткаў у 20.00. Працу некаторых участкаў з-за гэтага вырашана працягнуць.
Але пасля завяршэння галасавання чэргі не разыходзяцца — людзі чакаюць пачатку падліку галасоў і вынікаў, якія камісіі павінны аб'явіць. На многіх участках камісіі гэтага не робяць, а старшыняў выводзяць з будынкаў пад аховай сілавікоў.
Прыхільнікі Святланы Ціханоўскай галасуюць з белымі стужкамі на руках, а пасля галасавання фатаграфуюць свой бюлетэнь і адпраўляюць фота платформе «Голас», якая вядзе альтэрнатыўны падлік галасоў. Многія да таго ж складаюць бюлетэні гармонікам — каб іх было відаць у скрыні.
Цягам усяго дня пакуль ідзе галасаванне, у Мінску назіраюцца праблемы з мабільным інтэрнэтам. Стацыянарны таксама пачынае «падаць».
Яўка на 18.00 на выбарах прэзідэнта складае 79,01 адсотка. Цэнтр Мінска паступова перакрываецца сілавікамі.
Пасля закрыцця участкаў публікуюцца вынікі нацыянальнага exit poll. Паводле іх звестак, Аляксандр Лукашэнка набірае 79,7%, Святлана Ціханоўская-6,8%, Ганна Канапацкая-2,3%, Андрэй Дзмітрыеў-1,1%, Сяргей Чарачэнь-0,9%. Супраць усіх-9,2%.
Пры гэтым у штабе Ціханоўскай заяўляюць: у Мінску і па ўсёй краіне ёсць некалькі ўчасткаў, дзе Ціханоўская перамагла. Пазней такіх участкаў становіцца ўсё больш.
Тым часам каля ўчасткаў для галасавання з'яўляецца АМАП, які разганяе і затрымлівае людзей, якія чакаюць абвяшчэння вынікаў галасавання. У гэты ж час на цэнтральных вуліцах і плошчах гарадоў Беларусі пачынаецца сілавы разгон дэманстрантаў, якія сабраліся выказацца супраць папярэдніх вынікаў выбараў.
На пратэстоўцаў накіроўваюць тэхніку, уключаюць вадамёты, выбухаюць святлошумавыя гранаты.
Паводле звестак МУС, у ноч з 9 на 10 жніўня ў 33 гарадах краіны затрыманыя 3000 чалавек, з іх блізу тысячы ў Мінску «»у выніку сутыкненняў «пацярпелі 50 грамадзян і 39 супрацоўнікаў міліцыі, некаторыя шпіталізаваныя».
- Неабходна адзначыць, што ў дачыненні да парушальнікаў баявая зброя не ўжывалася. Загінулых няма — заявіла МУС.
Следчы камітэт па падзеях з ночы 9 на 10 жніўня распачынае крымінальныя справы па фактах масавых беспарадкаў (арт. 293 Крымінальнага кодэкса) і гвалту ў дачыненні да супрацоўнікаў органаў унутраных спраў (арт.
10 жніўня. Ціханоўская з'язджае
ЦВК абвяшчае папярэднія вынікі выбараў: Аляксандр Лукашэнка набраў 80,23% галасоў выбаршчыкаў, яго асноўная суперніца Святлана Ціханоўская-9,90%.
Штаб Святланы Ціханоўскай заяўляе, што не прызнае афіцыйныя вынікі, і што па падліках незалежных назіральнікаў Ціханоўская выйграла выбары.
Увечары гэтага ж дня Святлана Ціханоўская ўваходзіць у будынак ЦВК, каб падаць скаргу па выніках выбараў. З ёй у будынак заходзяць прадстаўнікі штаба Марыя Калеснікава, Вольга Кавалькова і адвакат Максім Знак.
Ціханоўскую і Знака праводзяць у прыёмную кіраўніка ЦВК. Праз 2,5 гадзіны Знак выходзіць адтуль адзін і заяўляе, што Ціханоўская пакінула будынак праз іншы выхад.
Дзе Святлана — ніхто не ведае суткі. 11 жніўня ў сваім Twitter кіраўнік літоўскага МЗС Лінас Лінкявічус піша, што Ціханоўская знаходзіцца ў Літве. Пазней яна выпускае відэазварот, у якім спрабуе скамечана растлумачыць, чаму з'ехала з Беларусі.
«Але ведаеце, не дай бог апынуцца перад такім выбарам, перад якім апынулася я», — кажа Ціханоўская.
Толькі праз некалькі месяцаў яна раскажа, што ў кабінеце кіраўніка ЦВК з ёй пагаварылі «высокапастаўленыя чыноўнікі», якія прапанавалі ёй пакінуць краіну, каб пазбегнуць наступстваў.
І далей, і далей…
Сілавое падаўленне пратэстаў доўжылася тры дні — да 12 жніўня. Пасля гэтага адбываецца шэраг падзей, якія паказалі, што краіна ніколі не будзе ранейшай.
Становіцца вядома, што падчас пратэстаў у Мінску загінуў мужчына — Аляксандр Тарайкоўскі. Паводле афіцыйнай версіі МУС, агучанай 10 жніўня, ён спрабаваў кінуць нявысветленую выбуховую прыладу ў бок праваахоўнікаў. Яно выбухнула ў руцэ, мужчына атрымаў смяротныя траўмы. Пазней высветлілася, што Тарайкоўскі загінуў ад агнястрэльнага ранення.
У далейшым становіцца вядома, што на пратэстах загінулі яшчэ два чалавекі — берасцеец Генадзь Шутаў і гамяльчанін Аляксандр Віхор.
12 жніўня — як адказ на гвалт, які доўжылася тры дні, у цэнтр Мінска выходзяць жанчыны ў белым і з кветкамі — яны стануць адным з сімвалам мірнага беларускага пратэсту.
Упершыню ў гісторыі Беларусі прадпрыемствы заяўляюць пра страйкі, рабочыя выходзяць на вуліцы, у тым ліку супрацоўнікі прамысловых гігантаў — «Беларуськалій»,»Нафтан», МЗКЦ, МТЗ, МАЗ, БМЗ, БЕЛАЗ, Полацк-Шкловалакно, Палімір. Сярод патрабаванняў — спыніць гвалт з боку сілавікоў і прыцягнуць да адказнасці вінаватых, складанне паўнамоцтваў Аляксандра Лукашэнкі, прызнанне выбараў нелегітымнымі і прызначэнне новых, вызваленне палітвязняў.
Праваабаронцы паведамляюць аб катаваннях на Акрэсціна і ў іншых ізалятарах па ўсёй краіне. Паводле іх звестак, людзей збівалі, катавалі адсутнасцю ежы і вады, трымалі дзясяткі чалавек у камерах на чацвярых.
У нядзелю, 16 жніўня ў Мінску з раніцы збіраецца мітынг за Лукашэнку, якіх не было падчас выбарчай кампаніі. На наступны дзень Лукашэнка на верталёце прылятае на МЗКЦ і выходзіць да рабочых. Яго сустракаюць крыкамі «Сыходзь!».
16 жніўня пасля мітынгу за Лукашэнку ў Мінску збіраецца самы шматлікі мітынг — блізу 300 тысяч чалавек выходзяць з бел-чырвона-белымі сцягамі і патрабуюць новых выбараў. Іх ніхто не разганяе, сілавікоў на вуліцах, запоўненых людзьмі, няма. На пратэсты выходзяць, здаецца, усе: і оперныя дзівы — Маргарыта Ляўчук стала голасам пратэсту, і спартсмены — Алена Леўчанка ўзначаліла пратэст спартсменаў, і купалаўцы, і нават супрацоўнікі дзяржТБ, якія звольніліся пасля выбараў. Мітынгі паўтараюцца кожную нядзелю аж да сярэдзіны восені, калі сілавікі сталі жорстка разганяць пратэсты і масава затрымліваць людзей. Штрафы давалі рэдка, часцей за ўсё людзі атрымлівалі «суткі», а пазней і крымінальныя справы. Аднак беларусы працягваюць выходзіць на акцыі пратэсту — ужо не такія шматлікія, але не здаюцца.
Яшчэ ў канцы жніўня Марыя Калеснікава і штаб Бабарыкі заяўляюць аб стварэнні каардынацыйнай рады, якая будзе заклікаць Лукашэнку сесці за стол перамоваў. У выніку ўсе члены прэзідыума КР будуць альбо арыштаваныя, альбо з'едуць за мяжу, каб пазбегнуць турмы.
Святлана Ціханоўская становіцца лідарам незалежнай Беларусі за мяжой. Яна сустракаецца з еўрапейскімі кіраўнікамі дзяржаў, дыпламатамі і чыноўнікамі, просіць іх прымусіць Лукашэнку сесці за стол перамоваў і падтрымаць беларусаў у іх жаданні перамен і ў правядзенні новых выбараў. А ў гэты час у Беларусі на яе заводзяць крымінальныя справы і абвяшчаюць у міжнародны вышук.
2021 год
Адміністрацыйныя і крымінальныя справы цяпер заводзяцца на кожнага і з любой нагоды (шкарпэткі і шторы не той расфарбоўкі, чытанне кніг у электрычцы, спевы на вуліцы, надпісы на асфальце, абраза міліцыянтаў і прадстаўнікоў улады ў сацсетках). Законы «прыводзяцца ў адпаведнасць» ужо постфактум. Але беларусы працягваюць супраціўляцца: выходзіць на дваровыя маршы пратэсту, заяўляць аб несправядлівасці ў адносінах да мірных грамадзян і беспакаранасці ў дачыненні да тых, хто павінен быць пакараны.