Viktar Marcinovič: U ludziach nazapašvajecca zmročny nastroj, jaki moža niečakana prajavić siabie

11.03.2020 / 09:12

Fota z Marša «darmajedaŭ» u Minsku 15 sakavika 2017 hoda, Siarhiej Hudzilin

Viktar Marcinovič na budzma.by piša pra toje, jak chutka my hublajem razumieńnie taho, što adbyvajecca navokał — u našaj krainie i śviecie.

Nie treba padmanvacca adnosnym zaciškam paśla padziej «čornaha paniadziełka».

«Naftavaja vajna» Biełarusi z Rasijaj, na jakuju chacia b hipatetyčna možna było ŭpłyvać ź Minska, źmianiłasia našmat bolš razburalnaj «naftavaj vajnoj» Rasii z usim śvietam. I ŭ ahladnaj budučyni ceny na były ŭzrovień nie adskočać, treba rychtavacca da praciahłaha pieryjadu tannaj nafty, słabaha RUR i jak vynik — asłableńnia biełaruskaj valuty na fonie dalejšaj recesii ŭ ekanomicy.

U Rasii, darečy, užo rychtujucca: ahučanyja ŭ aŭtorak ŭ Dumie inicyjatyvy ab rospusku parłamienta, daterminovych vybarach i pieradačy prava pryznačeńnia prezidenta Dziaržsavietu — dobry scenar dla adviazvańnia vybarnaści elit ad voli naroda. A najpryhažej budzie, kali ŭ dadatak da «abnuleńnia» terminaŭ Pucina, adlik znachodžańnia va ŭładzie budzie vieścisia ad momantu pryniacca źmien u Kanstytucyju, jak heta było ŭ Biełarusi ŭ 1996 (tady «prablemy 2024» prosta nie budzie, jak nie było i vybaraŭ u 1999 — cudoŭny šlach zastacca ŭ kreśle biez anijakaha hałasavańnia).

Biełaruś ža praciahvaje rospačna kacicca ŭ krasavik, kali chočaš — nie chočaš, a daviadziecca pryznačać vybary, bo apošni termin dla ich — 31 žniŭnia, a na padrychtoŭku patrebnyja 3,5-4 miesiacy (vybary ŭ 2015-m byli pryznačanyja 30 červienia na 11 kastryčnika).

Kab vy razumieli: raniej asnoŭnaj prablemaj było toje, što nie ŭsim biudžetnikam stała chapać na zarobki minułaha hoda. Bo prybytkaŭ pamienieła. I treba inicyjavać «reformy», jakija pry hetaj «raźmierkavalnaj» sistemie mohuć palahać tolki ŭ tym, kab niedapłačvać niavažnym biudžetnikam (nie zadziejničanym prosta ŭ pracy vybarčych kamisij i razhonie mitynhaŭ paśla) i dadavać kryšačku «važnym».

Ciapier na voz padkinuła hnoju.

Ciapier da źmianšeńnia sum u raźlikovych listkach dadałosia asłableńnie pakupnickaj zdolnaści. Na ceny na Kamaroŭcy asłableńnie biełaruskaj valuty pakul nie paŭpłyvała, ale ciaham 3-4 miesiacaŭ (akurat pad kaniec žniŭnia) — paŭpłyvaje.

Arciom Šrajbman pradkazvaje, što «biudžetniki ŭ vybarkamach naŭrad ci paśpiejuć dajści da toj fazy adčaju, kab pravieści łahičnuju suviaź pamiž tym, jak jany ličać hałasy, i tym, jakija ŭ ich zarobki».

Ja b da hetaha dadaŭ, što sutnaść reformy zarobkaŭ jakraz u tym i była, kab hrošy ź biudžetaŭ raźmiarkoŭvała načalstva pracoŭnych kalektyvaŭ zychodziačy ź ich asabistaha ŭdziełu ŭ važnych dla sistemy padziejaŭ (najaŭnaści ŭ vybarkamach). To tut sapraŭdy nie pra ich razmova.

Razmova — pra vulicu.

Źbiadnieńnie nasielnictva — ciapier užo nie jakich-niebudź pradprymalnikaŭ, abkładzienych padatkami, ale «svajho», biudžetnaha, nasielnictva — łaskava zaprašaje hetaje nasielnictva zadumacca.

Situacyja lacić prosta ŭ dzievianostyja.

Vy nie dapuskali, što ŭ 1996-m mitynhi Paźniaka byli nastolki masavymi nie tamu, što hramadzianie byli našmat bolš śviadomym, čym ciapier? A prosta nafta brent kaštavała $23. I ŭsie ludzi, zaležnyja ad dabrabytu sistemy, usie piensijaniery i słužboŭcy musili palityzavacca, bo nie razumieli, što adbyvajecca, jak pałučki mohuć być nastolki małymi, a ceny — vialikimi.

Dadajcie da taho, što za apošnija 25 hadoŭ sistema paśladoŭna vyciskała ludziej z pryvatnaj inicyjatyvy i rekrutavała, rekrutavała voś hetych «svaich», zaležnych ad biudžetnaj renty.

Paśla pazaŭčorašnich padziej brent kaštuje $37, ale z ulikam płanaŭ arabaŭ pavialičvać zdabyču, z ulikam jašče adnoj niespadziavanki dla suśvietnaj ekanomiki — karanavirusa, jaki błakuje vandroŭki i jak vynik — patrebu čałaviectva ŭ palivie, prahnozy pra padzieńnie da $20 nie vyhladajuć tak užo ałarmična.

To mienavita niesistemnaja palityka moža pačać ujaŭlać najbolšuju niebiaśpieku dla «krasaty» vybaraŭ. U ludziach nazapašvajecca zmročny nastroj, jaki moža niečakana prajavić siabie, jak tolki pačnucca pieršyja praryvy. Navat kali prosta nie zarehistrujuć kaho z tych, što raniej nie źbirali vialikich hurtoŭ.

Karanavirus adkryŭ situacyju, kali čałaviectva straciła bazavaje razumieńnie taho, što adbyvajecca navokał. Kali ŭsie papiarednija madeli racyjanalnaści bolš nie pracujuć. Ja tolki što atrymaŭ list pra toje, što moj vizit na Lajpcyhski knižny kirmaš admianiajecca. Praz admienu samoha Lajpcyhskaha knižnaha kirmašu… Jak i Łondanskaha, darečy.

My byccam znoŭ u 1348 hodzie, kali da Jeŭropy padstupiła čuma, što pachisnuła ślapuju vieru va ŭsiomahutnaść i miłasernaść Boha.

Tady asnoŭnaj viersijaj «ekśpiertaŭ» było, što «čornaja śmierć» zrabiłasia Jahonaj pomstaj za modu na zanadta doŭhija tufli z zahnutymi myskami. Byccam Boha mohuć raźjušyć apranachi.

Da karanavirusa ziamlanie vieryli ŭ miedycynu i antybijotyki.

Havaryli pra humanizm.

Piaščotu i ciarpimaść da inšaha.

Situacyja z kruiznymi łajnierami ź niekalkimi chvorymi, łajnierami, što vymušanyja byli kružyć pamiž krainami, bo nichto nie navažvaŭsia pryniać ich pasažyraŭ, — novaja ilustracyja taho, jak chutka stračvajecca naš chvalony humanizm.

Budziem spadziavacca, my nie pryjdziem da niečakanych vysnoŭ adnosna miežaŭ doŭhaciarpimaści biełaruskaha naroda praz raspačaty «karanavirus rubla».