«Ekanamična niemetazhodna»: hamielčuku admaŭlajuć u pravie vučyć dzicia pa-biełarusku pobač z domam
26.08.2018 / 10:40
Hamialčuk Siarhiej Makrenka damahajecca, kab jaho dačka zmahła vučycca na biełaruskaj movie. Ale čynoŭniki ad adukacyi vypraŭlajuć dzicia vučycca za siem kiłamietraŭ ad chaty.
Isnujučyja zakony dajuć prava kožnamu abirać movu adukacyi i vychavańnia. Ale, jak jašče raz śviedčyć realny stan spraŭ, hetym razam u Homieli, dalej za pryhožyja słovy sprava nie idzie.
Da biełaruskaj movy Siarhiej Makrenka pryjšoŭ nie adrazu — dvoje starejšych dziaciej vučacca pa-rusku, ale pastupova ŭśviadomiŭ siabie biełarusam, pačaŭ karystacca rodnaj movaj u siamji dy damahajecca, kab jahonaja małodšaja dačka Saša i ŭ škole na ŭsich urokach čuła biełaruskuju, a nie ruskuju movu. Mienavita tamu jašče ŭ listapadzie minułaha hoda jon źviarnuŭsia ŭ homielskuju škołu №5, za jakoj zamacavany mikrarajon, dzie žyvie siamja Siarhieja, kab Sašu tam vučyli pa-biełarusku. Ale ažyćciavić svajo kanstytucyjnaje prava jamu nie ŭdajecca i dahetul.
Praciahłaje listavańnie pamiž Siarhiejem i čynoŭnikami roznych uzroŭniaŭ zvodzicca da adnaho: vučyć adno biełaruskaje dzicia nie na toj movie, jak astatniuju masu škalaroŭ, ekanamična nie vyhadna i tamu niemetazhodna.
U lipieni na pryjomie va ŭpraŭleńni adukacyi Homielskaha harvykankama Siarhieju paabiacali adkryć kłas ź biełaruskaj movaj navučańnia ŭ siaredniaj škole № 5. Ale pastavili ŭmovu, što heta adbudziecca tady, kali tam sfarmujecca «paŭnavartasny» kłas achvočych vučycca pa-biełarusku.
Varta skazać, što takoha paniaćcia, jak «paŭnavartasny kłas» u biełaruskim zakanadaŭstvie ŭvohule niama. Punkt 15 artykuła 158 Kodeksa ab adukacyi praduhledžvaje, što kłas va ŭstanovach ahulnaj siaredniaj adukacyi moža być adkryty pry najaŭnaści adnaho vučnia. Čynoŭniki ž ličać, što dla «paŭnavartaści» ŭ kłasie musić być nie mienš za 15 dzietak.
21 žniŭnia Siarhiej razam z žurnalistam «Našaj Nivy» ŭ čarhovy raz trapiŭ na pryjom da načalnicy ŭpraŭleńnia adukacyi Homielskaha harvykankama Ludmiły Kryliścienka. Jana paviedamiła, što za tydzień da skančeńnia terminu pryjomu zajavaŭ u škołu №5 na biełaruskamoŭnaje navučańnie padadziena tolki adna zajava.
Ludmiła Kryliścienka. Fota: newsgomel.by
To bok kali situacyja nie źmienicca da 28 žniŭnia, Siarhieju prapanujuć vypravić svaju dačku ŭ himnaziju №36, dzie try hady zapar nabirajuć biełaruskamoŭnyja kłasy. Chacia čynoŭnica heta i nie skazała, spasłaŭšysia na toje, što jašče jość čas da 28 žniŭnia, ale faktyčna Sašy Makrenka budzie admoŭlena ŭ mahčymaści vučycca na biełaruskaj movie ŭ zamacavanaj za miescam jaje žycharstva škole.
«Himnazija № 36 znachodzicca za 7 kiłamietraŭ ad majho doma. Dabiracca tudy niazručna. Heta dadatkovyja vydatki i času, i hrošaj. Kab trapić na pieršy ŭrok šaścihadovamu dziciaci treba budzie vychodzić z domu a 7-j hadzinie. U toj čas jak Sašyny adnahodki, jakija buduć vučycca pa-rasijsku, zmohuć lišniuju hadzinu spać, i ichniaja daroha da ŭstanovy adukacyi zojmie niekalki chvilin. Što heta, kali nie dyskryminacyja pavodle moŭnaje prykmiety?!» — aburajecca Siarhiej Makrenka.
Načalnica ŭpraŭleńnia adukacyi harvykankama anijakaj dyskryminacyi nie bačyć:
«U nas dźvie movy: ruskaja i biełaruskaja. I siońnia prava baćkoŭ abirać movu navučańnia. Mova navučańnia bolšaści baćkoŭ — heta ruskaja. Siońnia žadańnie baćkoŭ uličvajecca, i tamu my stvaryli biełaruskamoŭny kłas u himnazii №36 z ulikam pažadańniaŭ baćkoŭ, — kaža Ludmiła Kryliścienka. — Siońnia ŭ nas niama mahčymaściaŭ dla adnaho dziciaci adkryć kłas u piataj škole, bo ŭ nas siońnia stvorana sietka, i biełaruskamoŭny kłas budzie ŭ himnazii. Na ŭzroŭni horada Homiela ŭmovy stvoranyja».
Siarhiej ščyra ździŭlajecca tamu, što «sietkaj» biełaruskamoŭnych kłasaŭ nazyvajuć adziny kłas na paŭmiljonny biełaruski horad. Jon pierakanany, što prava vybaru movy, jakoje harantavana kožnamu hramadzianinu Biełarusi, nie praduhledžvaje padładžvańnie pad vybar inšych, jakaja b bolšaść ich nie była.
«Mnie treba budzie siońnia znajści asobny kabiniet, asobnaha nastaŭnika, jaki budzie atrymlivać zarabotnuju płatu dziela adnaho dziciaci?!» — ščyra nie razumieje «nachabstva» prychilnaha da biełaruskaj movy baćki kiraŭnica homielskaj adukacyi.
Na pryviedzieny Siarhiejem Makrenkam prykład Mahilova, dzie adnu biełaruskamoŭnuju dziaŭčynku vučać u asobnym kłasie, čynoŭnica skazała, što tam heta adziny kłas na ŭvieś horad i bolej tam achvotnych vučycca pa-biełarusku niama, a ŭ Homieli takim kłasam źjaŭlajecca kłas u 36-j himnazii, kudy zaraz padadziena 24 zajavy.
Siarhiej Makrenka kaža, što budzie vymušany 1 vieraśnia adpravić dačku ŭ toj adziny biełaruskamoŭny kłas, jaki jamu prapanujuć čynoŭniki ad adukacyi. Ale jon uparta nie zhodny z tym, što realizacyja prava na vybar movy atrymańnia adukacyi musić ažyćciaŭlacca praź sistemu kancentracyi tych, chto abraŭ biełaruskuju, u niejkich asobnych ustanovach ci kłasach, i maje namier zmahacca za roŭnaść u hetym płanie z tymi, chto vučycca pa-rasijsku: pavodle terytaryjalnaha pryncypu raźmiaščeńnia ŭstanovaŭ adukacyi.
«Nastupnym krokam, jaki ja budu vymušany zrabić u vieraśni, stanie zvarot u sud», — padsumoŭvaje ciapierašni etap svajho zmahańnia Siarhiej.