Pravasłaŭnych u Biełarusi bolš, čym tych, chto vieryć u Boha?

16.05.2017 / 12:47

Čyrvonym koleram paznačany pravasłaŭnyja krainy.

Zhodna z relihijnym daśledavańniem centra Pewresearch, 73% apytanych biełarusaŭ ličać siabie pravasłaŭnymi chryścijanami, 12% — katolikami, i heta pry tym, što vieryć u Boha mienšaja kolkaść ludziej, molicca štodzień uvohule tolki kožny čaćviorty. Nakolki možna daviarać hetym ličbam, abmiarkoŭvajem z Natallaj Vasilevič, ekśpiertam pa kanfiesijnych pytańniach, daktarantam Bonskaha ŭniviersiteta.

— Ci sapraŭdy možna kazać, što 73% biełarusaŭ ličać siabie pravasłaŭnymi?

— Usio tak. U daśledavańni čatyry katehoryi: pravasłaŭnyja, katoliki, inšyja i tyja, chto nie adnosić siabie ni da jakich kanfiesij. Sapraŭdy, suśvietnyja daśledavańni i biełaruskija sacyjałahičnyja apytańni pakazvajuć takija ličby: 70—75% pravasłaŭnych, 12—15% katolikaŭ i inšyja. Z kanca 90-ch kolkaść tych, chto siabie nie adnosić da relihii, skaračajecca, takaja tendencyja jość, apytańni heta pakazvajuć. Tut pytańnie ŭ tym, nakolki ŭ žyćci ludziej, jakija siabie vyznačajuć pravasłaŭnymi, relihija maje značeńnie i nakolki heta ŭpłyvaje na ich pobyt, kaštoŭnaści i palityčnyja pohlady.

— Ale pry hetym u Boha vierać mieniej za 60 pracentaŭ!

— Heta typovaja prablema ŭsich vynikaŭ takich apytańniaŭ. Hałoŭnym kryteryjem, što čałaviek adnosicca da kanfiesii, ź‘iaŭlajecca jaho zajava pra heta. Kali čałaviek kaža, što jon pravasłaŭny, jaho zapisvajuć pravasłaŭnym. Jon moža być antypravasłaŭnym u svaich pierakanańniach — nie vieryć u asnoŭnyja dahmaty pravasłaŭnaj carkvy, navat nie być chryščonym, być z pohladami, jakija supiarečać pravasłaŭnamu vučeńniu. Ale heta daśledčykaŭ nie cikavić. Ich cikavić, jak čałaviek da čahości stavicca. Tamu spyniajucca na tym, što čałaviek sam siabie nazyvaje.

— Źmienšyłasia kolkaść ateistaŭ i pavialičyłasia kolkaść pravasłaŭnych u krainach ź pieravažnym pravasłaŭjem, a kolkaść katolikaŭ u krainach pieravažna katalickich, naadvarot, źniziłasia. Čamu?

— Heta znoŭ pytańnie kryteryjaŭ. Katalickaja carkva vystaŭlaje bolš žorstkija kryteryi da svaich viernikaŭ i pastajanna nahadvaje, što značyć być katolikam. Naprykład, u Hiermanii, kali ty nie płaciš padatak na katalickuju carkvu i nie rehistruješ siabie katolikam, ty nie maješ prava ŭdzielničać u tajemstvach i nie ličyšsia členam katalickaj carkvy. Ty možaš vieryć u Boha, być chryščonym, ale voś tabie kryteryj. I ludzi kažuć, nu ładna, nam takoje nie padabajecca, my nie budziem płacić padatak, i chaj ličać nas kim chočuć. Katalickaja carkva pastajanna vystaŭlaje niejkija patrabavańni. Bolš abaviazkovym ź‘iaŭlajecca ŭdzieł u tajemstvach dla katalikoŭ, u katalickich siem‘iach na hetym robicca bolšy akcent. Tut pytańnie ŭ tym, što katoliki ŭ Biełarusi — mienšaść, i im treba bolš padmacoŭvać svaju identyčnaść, ci tamu što katalickaja carkva bolš aryjentavanaja na dyscyplinu, čym pravasłaŭnaja.

Ale sapraŭdy, pravasłaŭnym być lohka. Dastatkova nazvać siabie pravasłaŭnym. Pravasłaŭnaja carkva nie sprabuje abmiežavać svaju kolkaść i skazać: «Nie, kali vy tak robicie albo nie robicie taho i taho — vy nie pravasłaŭny». Navat kolkaść ludziej, jakija pryjšli na Vialikdzień aśviačać pradukty, naadvarot, carkva sprabuje hetuju masu sabie prypisać. I nie važna, jak časta ty chodziš. Moža, i lepiej, što ty takaja ananimnaja masa i nie znachodzišsia ŭ vielmi blizkaj suviazi z pravasłaŭnaj carkvoj. My bačym: siarod tych, chto vyznačaje siabie pravasłaŭnymi, tolki 54% pryznajuć Maskoŭskaha patryjarcha ŭ jakaści vyšejšaha aŭtaryteta ŭ svajoj carkvie. To bok tolki 54% z usich pravasłaŭnych.

Być katalickim ateistam ciažej, čym być pravasłaŭnym ateistam. Tamu katolikam lepiej skazać, što ja nie adnošu siabie da carkvy i niejak dystancyjavacca. A ŭ pravasłaŭnych takoha niama. Kali ŭziać hetyja dadzienyja, to možna zaŭvažyć, što pravasłaŭnaja identyčnaść nie stolki carkoŭnaja, kolki kulturnaja, a katalickaja identyčnaść bolš źviazanaja niepasredna z carkoŭnaj instytucyjaj kaścioła.

— Z krain u daśledavańni najbolš vydzialajecca Čechija, dzie 72% kažuć, što nie majuć dačynieńnia ni da jakoj relihii. Takich ličbaŭ navat blizka niama ŭ inšych krainach.

— Tam ludzi bolš sur‘iozna staviacca da relihii. Heta nieabchodnaść padzialać vučeńnie i prajaŭlać siabie ŭ relihijnym žyćci. Z daŭnich časoŭ Čechija pakazvała nie vielmi vysoki ŭzrovień tych, chto siabie vyznačaje prynaležnym da niejkaj relihii. Tam vysokaja kolkaść ateistaŭ, ale ŭ Biełarusi takija ateisty nazyvajuć siabie pravasłaŭnymi. Kali čałaviek kaža: ja nie vieru ŭ Boha, ale ja pravasłaŭny, ja nie vieru ŭ Boha, ale ja nie ateist. U jaho niama suviazi pamiž źmiestam viery i tym, jak jon siabie vyznačaje. Ale kali ciabie spytajuć ty chto? Nu, ja pravasłaŭny.

— Na jakija ličby jašče varta źviarnuć uvahu?

Mnie było cikava paraŭnoŭvać Biełaruś z Ukrainaj i Rasijaj. Biełaruś praktyčna pa kožnym punkcie nie pakazała ni samaj vialikaj ličby, ni samaj maleńkaj. Biełaruś zaŭsiody znachodzicca niedzie pasiaredzinie. I takija krainy, jak Biełaruś, jany zaležać ad tendencyj, u tym liku ŭ relihijnym žyćci, jakija adbyvajucca ŭ ich susiedziaŭ.

Vielmi cikavyja ličby pa Ukrainie, dzie da 2014 hoda ŭkrainskaja pravasłaŭnaja carkva Maskoŭskaha patryjarchata była asnoŭnaj kanfiesijaj i najbolšaja kolkaść ludziej vyznačała siabie prynaležnymi da hetaj carkvy. Ciapier va Ukrainie adbyŭsia kałaps Maskoŭskaha patryjarchata. Tolki 17% vyznačajuć patryjarcha Kiryła jak duchoŭnaha lidara, a 46% — svajho nacyjanalnaha patryjarcha Kijeŭskaha Fiłareta, jaki ŭznačalvaje kananična niepryznanuju ŭ pravasłaŭnym śviecie carkvu. Faktyčna paśla padziejaŭ 2014 hoda (Majdan, Krym, vajna) Maskoŭski patryjarchat straciŭ svaje pazicyi va Ukrainie, i z sur‘ioznaj siły jon pieraŭtvaryŭsia ŭ nievialičkuju hrupu paśladoŭnikaŭ. Straciŭ usie svaje pazicyi. My bačym što za 2—3 hady heta stała mahčymym. Ludzi mianiajucca, i niejkija źniešnija padziei ci sur‘ioznyja padziei ŭ ich žyćci źmianiajuć staŭleńnie da relihijnych arhanizacyj vielmi značna. Pry tym što Biełaruś pakul zachoŭvaje vysokuju stupień łajalnaści da Maskoŭskaha patryjarchata, heta moža vielmi chutka źmianicca. Chacia i 54% nie tak šmat. Ludzi nie tak zacikaŭlenyja ŭ patryjarchu Kiryle jak u lidaru, i, dumaju, tendencyja budzie ŭzrastać.

U Biełarusi pravasłaŭnyja i katoliki šmat u jakich pytańniach padobnyja. Nielha skazać, što jość niejkaja pravasłaŭnaja palityčnaja identyčnaść ci katalickaja. Pohlady čałavieka nie vielmi zaležać ad relihijnaj prynaležnaści. Chacia jość streatyp, što pravasłaŭnyja suprać demakratyi, a katoliki bolš prazachodnija. Nasamreč, takoj roźnicy niama.