Dziakujučy jamu źmianilisia ŭmovy na Akreścina. Valeru Ščukinu — 75

22.03.2017 / 08:23

22 sakavika spoŭniłasia 75 hadoŭ deputatu Viarchoŭnaha Savietu 13-ha sklikańnia, byłomu palitviaźniu, pravaabaroncu Valeru Ščukinu.

Valer Ščukin pilna sočyć za losam zatrymanych u apošnija tydni. Napeŭna, nia ŭsie viaźni turmy na Akreścina viedajuć, što ŭmovy ŭ hetaj viaźnicy źmianilisia ŭ tym liku i dziakujučy ŭpartamu Ščukinu, jakoha šmat razoŭ kidali tudy za kraty.

Raniej na Akreścina viaźniam nie vydavali łyžak z doŭhim čarankom. U kancy 1990-ch hadoŭ z takimi łyžkami, za jakija niemahčyma ŭchapicca, doŭha zmahaŭsia były deputat Viarchoŭnaha Savietu Valer Ščukin. Jamu niešta sapraŭdy ŭdałosia: viaźniam pačali davać bieły chleb i vyvodzić na prahułki, zamianili łyžki-kaleki na narmalnyja.

Pravaabarončaja premija 2015 hodu. Laŭreat premii, hramadzki aktyvist Valery Ščukin (źleva) i praabaronca Aleś Bialacki. Miensk, 7 śniežnia 2015 hodu

Valer Ščukin kaža, što nia viedaje ciapierašnich umovaŭ u turmie na Akreścina, ale maje šaniec paznajomicca, bo źbirajecca iści na akcyju 25 sakavika z nahody Dnia Voli ŭ Miensku. Što da jubileju, to były palitviazień śviatkavać pakul nie źbirajecca.

«Śviaty nie adznačaju, u mianie doma suchi zakon, a adzin ja nie pju».

Žyvie Valer Ščukin u Miensku razam z dačkoj i jaje siamjoj. Apošnim časam amal nikudy nie vychodzić z domu z pryčyny kiepskaha stanu zdaroŭja. Ale na «Marš niedarmajedaŭ» 15 sakavika ŭ Miensku ŭsio ž vyjšaŭ.

«I navat vystupaŭ. Mianie paznajuć na akcyjach, pytajucca, čamu mała vychodžu. Ja kažu, što zdaroŭje mahło być i lepiej. Praŭdapadobna, što adbilisia maje «adsiedki» na zdaroŭi. Pa eŭrapiejskim mierkam 75 hadoŭ daloka nie starečy ŭzrost, ale ja žyvu ŭ Biełarusi, a nie ŭ Eŭropie. Ja ŭsim cikaŭlusia, pa mahčymaści pišu na sajt «Našaha domu». Kali zdaroŭje dazvalaje, vychodžu na mierapryjemstvy, ale aktyŭnaść maja jaŭna nia taja, što raniej, ale nie tamu, što nie chaču, a tamu što ja ŭžo nie zusim mahu».

Apošni raz Valera Ščukina asudzili na piać sutak aryštu ŭ turmie na Akreścina paśla zatrymańnia padčas akcyi maŭklivaha pratestu ŭ lipieni 2011 hodu. Tady na Pryvakzalnaj płoščy Ščukin abaraniaŭ ad nieviadomych u cyvilnym svajho ŭnuka. Niezadoŭha da zakančeńnia terminu pakarańnia aŭtamatčyki ŭ milicejskaj formie vyvieźli jaho ŭ biaźludny rajon horadu i pakinuli tam.

Valery Ščukin upieršyniu trapiŭ za kraty pry kancy 1998 hodu. Na turemnym rachunku kapitana druhoha ranhu ŭ adstaŭcy i deputata Viarchoŭnaha Savietu 13-ha sklikańnia — niekalki dziasiatkaŭ administracyjnych aryštaŭ i try kryminalnyja prysudy. Pa adnym ź ich jon adsiedzieŭ u 2001 hodzie try miesiacy ŭ Žodzinskaj turmie za toje, što sprabavaŭ trapić na presavuju kanferencyju ministra ŭnutranych spravaŭ Uładzimiera Navumava. Ale z usich adsiedak Ščukinu najbolš vostra zhadvajecca adzin dzień u Žodzinskaj turmie. Dzień, kali jamu hvałtam pahalili baradu.

«Staroha Chatabyča pamiataješ? Dyk tam usia siła staroha była ŭ baradzie. Vidać, ułady paličyli, što ŭ miania taksama ŭsia siła ŭ baradzie. I dali kamandu Vaładarcy — pahalić. Vaładarka admoviłasia».

Pahalić Ščukina ŭzialisia ŭ Žodzinskaj turmie.

«I voś mianie pasadzili. Z adnaho boku mardavarot, z druhoha taksama, ale ŭžo z tupym lazom «Niava». Skazali, što, kali budu varušycca, buduć bić dubinkami. A pakolki bić dubinkami — mianie nie spužaješ, to skazali, što buduć halić na suchuju. I ŭ mianie adrazu ślozy na vačach. U mianie vielmi žorstkaja ščacina. Ułasna, heta adna z pryčynaŭ, čamu ja našu baradu — u mianie z hetym usio žyćcio byli prablemy. I kali ja ŭjaviŭ, što jany buduć nasucha mianie halić, to skazaŭ hetamu zeku: «Dobra, vykonvajcie kamandu, ja na vas kryŭdy nia budu trymać».

Dziesiać hadoŭ tamu ŭ Ščukina pamierła žonka Luboŭ Adamaŭna. Tak jaje zvali ŭ Biełarusi, ale nasamreč jaje imia Lempi. Jak jana staviłasia da palityčnaj aktyŭnaści muža?

«Pieražyvała, kaniečnie. Ja liču, što heta adna z pryčynaŭ, čamu jana i pajšła ŭ mahiłu. Inhiermanłandcy — tak pravilna jaje nacyjanalnaść nazyvajecca. Heta abrusiełyja finy, jakija žyvuć u Leninhradzkaj vobłaści. U ich i mova krychu adroźnivajecca. Kali znajomilisia, ja havaru: «Ja — Valery Ščukin», a jana: «Ja — Lempi Adamaŭna». U mianie vočy paleźli. Jana ž razumieje, što ja nie ŭrubajusia. «Nazyvaj Luba», — kaža. Ale ja potym razabraŭsia. Napeŭna, ja byŭ potym adziny, chto tut jaje tak nazyvaŭ — Lempi».

U 2001 hodzie Valery Ščukin adsiedzieŭ try miesiacy aryštu za niepadparadkavańnie achoŭnikam i pabitaje škło ŭ budynku Ministerstva ŭnutranych spravaŭ — Ščukin sprabavaŭ trapić na presavuju kanferencyju ministra ŭnutranych spravaŭ Uładzimiera Navumava.

«Mianie pasadzili za raźbitaje škło, kali mianie nie puskali. Damohsia svajho. Bolš ministar nia robić hetaha. Bolš presavych kanferencyjaŭ nie pravodzić… Tak, ja adsiedzieŭ nie darma».

«Z punktu hledžańnia zakonu ja sapraŭdny kryminalnik», — kaža Ščukin. Pieršy raz na jaho zaviali kryminalnuju spravu ŭ 1999 hodzie za «Marš Svabody-1».

Dalej było pabitaje škło ŭ budynku MUS, i ŭ 2007 hodzie była treciaja kryminalnaja sprava za piśmovuju abrazu honaru j hodnaści siabroŭ akruhovaj i abłasnoj vybarčych kamisijaŭ (sprava skončyłasia vialikim štrafam).

Ščukin siadzieŭ u roznych turmach i roznyja terminy — na Akreścina, Vaładarcy, u Žodzinskaj, Viciebskaj, Bierastavickaj turmach.

Na apazycyjnyja akcyi Valer Ščukin praciahvaje vychodzić, ale nia ŭ pieršych šerahach. Paśla Dnia Voli 2005 hodu.

«Mnie tady niejki starlej pa nahach, jak futbalisty bjuć, udaryŭ. I ja adrazu ŭpaŭ. Ja sprabuju padniacca i razumieju, što ŭ mianie niama siły ŭstać. Ludzi kinulisia, raśpichali, vyciahnuli mianie. Raniej ja na luboj akcyi ŭstavaŭ i išoŭ dalej. Było, što jašče i ŭnukaŭ pierad saboj vioŭ, kab nie zadušyli. Ciapier ja ŭžo ŭ pieršaj šarenzie iści nie mahu…»

2013 hod. Na schodzie deputataŭ VS 13-ha sklikańnia.

Jakuju paradu «daśviedčany viazień» moh by dać ciapierašnim zatrymanym napiaredadni Dnia Voli, pytajusia ŭ Valeryja Ščukina. Były palitviazień adkazvaje nie zadumvajučysia.

«Zmahacca i tam. Ja taksama siadzieŭ niamała ŭ svoj čas, ale ja i za kratami byŭ svabodnym čałaviekam. Ja prynižeńniam nie padparadkoŭvaŭsia».

Ščukin spačatku śmiajecca, kali pytajusia pra najbolš žadany padarunak na dzień naradžeńnia, a potym adkazvaje:

«Poŭnaja kapitulacyja kiraŭnika ciapierašniaha režymu».

***

Valery Ščukin naradziŭsia 22 sakavika 1942 hodu va Ŭładzivastoku. Skončyŭ Leninhradzkuju vyšejšuju vajskova-marskuju inžynernuju vučelniu. 27 hadoŭ słužyŭ u flocie. Kapitan druhoha ranhu. Skončyŭ škołu ŭ Miensku, adsiul i pryzvali ŭ vojska, tamu pa zaviaršeńni słužby viarnuŭsia ŭ Miensk.