Vyrableny samy tryvały materyjał u śviecie
14.04.2016 / 19:35
Aŭstryjskija daśledčyki naładzili vytvorčaść ekzatyčnaj formy vuhlarodu — karbinu, jaki ŭ 40 razoŭ pieravyšaje pa tryvałaści ałmaz.
Vyjava: Lei Shi / University of Viena
Ułaścivaści karbinu navukoŭcy raźličyli jašče niekalki hadoŭ tamu i vyśvietlili, što pa tryvałaści jon pieraŭzychodzić usie viadomyja ludziam materyjały. Adnak vytvorčaść jaho była źviazanaja z surjoznymi ciažkaściami: karbin ujaŭlaje saboj doŭhi łancužok atamaŭ vuhlarodu. Faktyčna jon razburajecca adrazu pa miery vyrabu.
Kab abyści hetuju prablemu, fiziki z Vienskaha ŭniviersiteta pakłali adzin płast hrafienu na inšy i skrucili ich u svajho rodu «termas». Užo ŭnutry hetaha achoŭnaha pakryćcia navukoŭcy sintezavali karbin — łancužok z 6400 atamaŭ (papiaredni rekord —100 atamaŭ). Fiziki nie tolki damahlisia stabilnaj formy, ale i vyśvietlili, što elektryčnyja ŭłaścivaści karbinu zaležać ad praciahłaści łancužka.
Adnak zastajecca niezrazumiełym, jak atrymać karbin z hrafienavaha «termasa», nie paškodziŭšy jaho. Pakul daśledčykam zastajecca praciahvać vyvučać novy materyjał, karystajučysia adnosnaj stabilnaściu jaho łancužkoŭ.
Karbin zjaŭlajecca adnoj z najmienš vyvučanych ałatropnych madyfikacyj vuhlarodu. Upieršyniu pra mahčymaść jaho isnavańnia stała viadoma z prac savieckich chimikaŭ Koršaka, Sładkova, Kasatačkina i Kudraŭcava.
Daśledavańnie z apisańniem mietadu atrymańnia rečyva było apublikavanaje ŭ 1967 hodzie ŭ časopisie «Dakłady akademii navuk SSSR» i atrymała šyrokuju viadomaść na radzimie. U 1982 hodzie ŭ Science vyniki savieckich chimikaŭ byli pastaŭlenyja pad sumnieŭ: akazałasia, što sihnał, jaki prypisvajecca karbinu, moh być atrymany z-za prymiešak silikataŭ. U dalejšym sihnały, jakija adpaviadajuć karbinu, byli vyjaŭlenyja ŭ mižzorkavaj prastory i ŭ niekatorych ziamnych vuhlarodnych materyjałach.
Isnavańnie doŭhich malekuł karbinu da hetaha času zjaŭlajecca sprečnym, adnak karotkija łancuhi (-C≡C-) n (ich nazyvajuć poliinami) dobra viadomyja. U 2010 hodzie z vykarystańniem śpiecyjalnych achoŭnych hrup było sintezavanaje złučeńnie z 44 atamami vuhlarodu ŭ takim łancuhu.