Pieravahi biełaruskaj movy vačyma maładoha libierała
Abmiarkoŭvajcie, spračajciesia!
03.01.2015 / 15:55
Kali ad dziacinstva ty viedaješ anhielskuju, to kantaktavać praktyčna z usim śvietam našmat praściej. Viedańnie francuzskaj ci hišpanskaj daje tuju ž pieravahu, choć i ŭ značna mienšym pamiery. Rasiejskaja dazvalaje čytać Tałstoha bieź pierakładu i nie śmiajacca z žartaŭ Pucina. A što daje biełaruskaja mova? Minus navidavoku: biełaruskaja navat nie daminujučaja ŭ Biełarusi. A plusy?
Bilinhvizm
Ludzi, jakija viedali biełaruskuju movu i nie razumieli rasiejskuju, sustrakalisia jašče paru hadoŭ tamu paśla masavych akcyj u milicejskich pastarunkach: tak biełaruskaja moładź adstojvała honar i spadčynu prodkaŭ pierad ludźmi ŭ pahonach. Nasamreč ža, takich ludziej, vidać, u Biełarusi amal niama. Dy i tych, dla kaho biełaruskaja mova pieršaja, niašmat. Tamu praktyčna luby biełaruskamoŭny biełarus — bilinhvist, jaki ŭ štodzionnym žyćci vymušany spałučać rasiejskuju i biełaruskuju.
Sučasnyja mietady vychavańnia dziaciej časta nastojvajuć na pazityŭnaści hetaj źjavy i rekamiendujuć addavać dziaciej na kursy zamiežnaj movy va ŭzroście 3—4 hadoŭ. Heta dazvalaje bolš aktyŭna vykarystoŭvać patencyjał mozha, raźvivaje adaptacyjnyja zdolnaści. Biełarusam možna ekanomić na kursach movy — dastatkova prosta vučyć rodnuju, rasiejskaja vyvučycca sama. A zamiežnaja mova ci dźvie zrobiać z vas palihłota.
Karatkievič, Bykaŭ, Baradulin
Heta davoli typovy punkt u pošuku pieravah toj ci inšaj movy. «Vyvučycie anhlijskuju i čytajcie bieź pierakładu Dykiensa, francuzskuju, kab čytać Balzaka i rasiejskuju, kab čytać Tałstoha». Viedańnie biełaruskaj dazvalaje nam čytać Karatkieviča, Bykava i Baradulina. I jašče mnoha čaho. Słuchać N.R.M i mieładyčnyja narodnyja śpievy, łupić trasiankaj i vysoka canić RSP.
Žyćcio ŭ mienšaści
Ciažka kazać, jaki dośvied sapraŭdy karysny, ale luby dośvied pašyraje dalahlady i dazvalaje myślić bolš šyroka. Być biełaruskamoŭnym aznačaje žyć u mienšaści, a značyć, razumieć pryrodu praktyčna lubych etničnych, kulturnych, palityčnych ci sieksualnych mienšaściaŭ. Aproč hetaha, samo pa sabie byćcio mienšaściu časta robić jaje členaŭ bolš aktyŭnymi i mabilnymi.
Razumieńnie susiednich moŭ
Lubyja movy adkryvajuć šlach da inšych moŭ. Biełaruskaja nie vyklučeńnie. Viedajučy biełaruskuju, budzie praściej razumieć i vučyć ukrainskuju, polskuju ci češskuju.
Bolš čym mova
Možna kolki zaŭhodna kazać pra toje, što mova — heta tolki srodak kamunikacyi, ale luby biełaruskamoŭny ŭ Biełarusi paćvierdzić: havoračy pa-biełarusku, vy navat nieśviadoma abaznačajecie svoj «inšy status». Z vami mohuć havaryć pra Łukašenku, ukrainska-rasijskuju vajnu i stan movy mienavita dziakujučy słovam «kali łaska». Adkazvajučy «požałujsta», čakać raptoŭnaha pierachodu na razmovu pra «palityku» ci «kulturu» nie vypadaje.
Tamu mova — heta ŭžo pazicyja. Pryniata śćviardžać, što ŭ sučasnym śviecie lepš mieć ułasnaje mierkavańnie, čym nie mieć. Biełaruskaja mova časta zmušaje być lepšymi. Mieć adkazy na pytańni ci śmiełaść być u mienšaści.