Uciakač padpaliŭ chatu ŭciekaču: historyja kanfliktu Panamarova i Surby
25.11.2013 / 01:06
Siarhieja Panamarova (źleva) i Źmitra Surbu źviazaŭ trahičny los u Połščy.
13 vieraśnia ŭ polskaj vioscy Brajniki całkam zhareŭ adzin katedž, a druhi byŭ paškodžany. Pra hetaje łakalnaje zdareńnie biełarusy naŭrad ci b daviedalisia, kali b nie adna akaličnaść: katedžy padpaliŭ hramadski aktyvist z Klecka i palituciakač Siarhiej Panamaroŭ.
Ad Klecka da Brajnikaŭ
U Biełarusi Panamaroŭ byŭ viadomy jak vydaviec biuletenia «Bojki Kleck». Jon byŭ aktyvistam Ruchu «Za svabodu», BNF, AHP. Panamaroŭ źjechaŭ u Polšču ŭ žniŭni 2008 hoda. Sam jon śćviardžaŭ, što ŭciok praz pahrozu žyćciu: nibyta znajomy milicyjant papiaredziŭ, što z «Panamarovym zahadana kančać».
«Spačatku Siarhiej zdymaŭ pakoj u nievialikim horadzie Kamaroŭ pad Varšavaj, pracavaŭ na adnaho haspadara. Toj vielmi dobra staviŭsia da jaho, zabiaśpiečvaŭ pracaj navat uzimku, kali žyćcio ŭ polskaj pravincyi zamiraje, bo viedaŭ, što Siarhieju treba płacić 220 dalaraŭ štomiesiac za žyllo», — raskazvaje žonka Siarhieja Panamarova Śviatłana, jakaja zastałasia ŭ Klecku.
Adnak hetym letam Panamarovu pastupiła inšaja prapanova ad staršyni praŭleńnia fondu «Adkrytaja Biełaruś» Źmitra Surby.
«Da Siarhieja niekalki razoŭ pryjazdžaŭ Źmicier, prapanoŭvaŭ jamu jechać razam ź im na Mazurskija aziory. Hetaja vobłaść ličycca kurortnaj zonaj, i Surba kazaŭ, što atrymaŭ vialiki kredyt i choča budavać tam domiki dla adpačynku. Siarhiej raiŭsia sa mnoj, pytaŭsia, ci treba jechać. Ja adhavorvała jaho, bo znajomyja ludzi papiaredžvali pra sumnieŭnuju reputacyju Surby. Adnak Surba byŭ vielmi nastojlivy», — praciahvaje Śviatłana.
Apošniaja kropla
Panamaroŭ vyrašyŭ pracavać na Surbu, adnak umovy ŭ vioscy Brajniki akazalisia dalokimi ad ahavoranych.
«30 lipienia Siarhiej razmaŭlaŭ sa mnoju praz skajp i skazaŭ, što pierajazdžaje, tamu, mahčyma, doŭhi čas suviazi ź im nie budzie. 17 žniŭnia jon patelefanavaŭ, skazaŭ, što ŭ jaho ŭsio dobra, uładkavaŭsia na novym miescy, adnak hučaŭ Siarhiej nie vielmi ŭpeŭniena i aptymistyčna, tamu ja vyrašyła jaho naviedać.
Kali ja pryjechała, u mianie byŭ šok. Siarhieja pasialili ŭ dziravym vahončyku. Da bližejšaj krynicy z vadoju było 300 mietraŭ, ježu davodziłasia hatavać na vohniščy. Z hrašyma taksama była biada. Surba to zaciahvaŭ vypłatu zarobka, to pryvoziŭ mieniej za abiacanaje. Tamu Siarhiej navat ježu ŭ kramie braŭ na pavier».
Śviatłana kaža, što bačyła Surbu padčas vizitu da muža. «Jon navat nie padyšoŭ, nie pavitaŭsia!» — aburajecca žančyna.
12 vieraśnia Panamaroŭ źviazaŭsia sa Śviatłanaj praz skajp. Jon raskazaŭ, što Surba pryvioz jašče adnaho rabočaha i madem, tamu ciapier u jaho budzie dostup u internet.
«My parazmaŭlali, a na nastupny dzień, a 4:30 ranicy, mnie patelefanavaŭ Siarhiej. Raskazaŭ, što zrabiŭ. Ja navat nie zrazumieła spačatku, kryčała jamu, kab chutka patušyŭ ahoń. Ale jon patłumačyŭ, što ŭsio ŭžo zhareła, i jon siadzić i čakaje palicyju. Jon skazaŭ, što Surba źniaŭ dla druhoha rabočaha pakoj u hateli, a jaho pakinuŭ u vahončyku. Heta stała apošniaj kroplaj», — kaža Śviatłana.
Palicyja škadavała, ale aryštavała
Śviatłana kaža, što ŭ palicyi da Siarhieja pastavilisia z parazumieńniem. «Prakuror pytaŭsia ŭ jaho, čamu nie pajšoŭ da jaho, maŭlaŭ, stanovišča było padobnaje da rabstva. Mnie skazali, vyzvalili b jaho pad padpisku, kali b ja źniała žytło. Ale ja piensijanierka i nie maju takich srodkaŭ. Surba mnie kazaŭ, što asabista suprać Siarhieja ničoha nie maje i navat nie zajaŭlaŭ na jaho ŭ palicyju — zajavu padaŭ jaho polski partnior».
Panamaroŭ zastaniecca pad vartaju da 13 studzienia. Polskija ŚMI paviedamlajuć, što pamier škody składaje 150 tysiačaŭ złotych (48 tysiač dalaraŭ ZŠA). Pavodle polskaha kryminalnaha kodeksa, za heta Panamarova mohuć pakarać źniavoleńniem da piaci hadoŭ. A kali ž abvinavačvańnie pierakvalifikujuć u naŭmysny padpał — da 10.
Tajamničyja hieroi
Pra Źmitra Surbu viadoma niašmat. Jon źjaŭlajecca staršynioju praŭleńnia polskaha fondu «Adkrytaja Biełaruś», stvoranaha ŭ 2010 u jakaści «inicyjatyvy, jakaja zychodzić ź nieabchodnaści sadziejničańnia demakratyčnym pieraŭtvareńniam va Uschodniaj Jeŭropie» i zajmajecca «maralnaj i materyjalnaj padtrymkaj biełarusaŭ u baraćbie za svabodu i viaršenstva prava ŭ svajoj krainie».
Na sajcie fondu, jaki maje tolki polskamoŭnuju viersiju, asnoŭnaj zadačaj paznačany raspaŭsiud infarmacyi ab situacyi ŭ Biełarusi. Tam ža paviedamlajecca, što Surba byŭ členam AHP i za finansavańnie haradzienskaj apazicyi ŭ 2006 byŭ vymušany źjechać u Polšču, dzie ŭ 2010 atrymaŭ palityčny prytułak. Ciapier zajmajecca pryvatnym biznesam. Taksama Surba abjaŭleny biełaruskimi ŭładami ŭ vyšuk pa linii Interpała za «kradziež, kantrabandu i złosnaje chulihanstva».
U bijahrafii Siarhieja Panamarova taksama chapaje ciomnych momantaŭ. Jon naradziŭsia ŭ 1951 hodzie va Uschodniaj Sibiry. Panamaroŭ raskazvaŭ, što jaho dziedam byŭ krymski tataryn, jaki «padarvaŭ siabie», a jaho maci była vymušanaja vyrakčysia baćki i nacyjanalnaści. Taksama viadoma, što jon byŭ asudžany za zabojstva. Sam Panamaroŭ piša, što «ŭ bojcy zabiŭ aficera» i dla jaho prasili vyšejšuju mieru, adnak zamianili pakarańnie na 10-hadovaje źniavoleńnie.
U Biełaruś Panamaroŭ pierajechaŭ u 1989, i ŭžo ŭ Klecku adkryŭ pryvatnuju majsterniu, jakuju ŭłady zabrali, kali žonka Panamarova Śviatłana bałatavałasia ŭ parłamient u 2004.