Berhman. Čałaviek, jaki spračaŭsia z Boham
Na našych vačach – na ekranie – razhortvałasia drama, jakaja apošni raz apisvałasia ŭ Starym Zapaviecie.
31.07.2007 / 14:34
Inhmar Berhman naradziŭsia 14 lipienia 1918 h. va ŭniversyteckaj Upsale, u siamji pastara. U 1944 hodzie zavieršyŭ fakultet litaratury i mastactva Stakholmskaha ŭniversytetu. Pracavaŭ režyseram u pravincyjnych teatrach.
Z kanca 60‑ch hadoŭ stavić spektakli na scenie Karaleŭskaha teatru, byŭ jahonym dyrektaram. Pracu ŭ kino raspačaŭ scenarystam. U 1946 hodzie — režyserski debiut («Kryzis»).
Apošnija hady pražyŭ samotnikam na vyśpie Faro. Pamior 30 lipienia 2007 hodu.
Skazać, što Inhmar Berhman - Vialiki režyser, jaki źmianiŭ suśvietny kinematohraf – značyć nie skazać ničoha. Šved, jaki staŭsia symbalem svajoj krainy, majstra j pradaŭžalnik Strynberha, Čechava, Kirkiehara, Šekśpira, teatralny tvorca i kinahienij.
U filmach švedzkaha režysera ludzi z roznych kutkoŭ śvietu paznavali siabie j adkryvali samyja schavanyja tajny svajoj dušy. Viera i biaźvierje, pakutlivaja samota, trahičny razład dušy, bol…
Adkul takoje viedańnie čałavieka? Čamu tvory Berhmana znachodzili vodhuk u samych roznych sercach?
Na našych vačach – na ekranie – razhortvałasia drama, jakaja apošni raz apisvałasia ŭ Starym Zapaviecie.
Syn pastara Inhmar zapytvaŭsia, jak starazapavietny Joŭ: “Čamu vakoł stolki zła? Dzie Božaja miłasernaść? Dzie – adkaz Hospada?” I hety pakutlivy dyjaloh – išoŭ siońnia – srodkami kinamovy.
Rycar spaviadajecca Śmierci ŭ svaim biaźvierji (“Siomaja piačatka”), stary adčuvaje ciažar ułasnych hrachoŭ i śnić ułasnaje pachavańnie (“Suničnaja palana”), a dźviuch siaścior łučyć nianaviść i maŭčańnie Boha ŭ ichnym sercy (“Maŭčańnie”). U karcinach Berhmana ateisty molacca za viernikaŭ ("Pryčaście"), luboŭ i nianaviść śplatajucca (“Šepty i kryki”, i dźvie dušy znachodziać kantakt praz emblemu-tvar (“Persona”).
Kino jość tajamnicaj Uvasableńnia, jakoje adbyłosia 2000 hadoŭ tamu – i kino jość staražytnaja mahija, jakaja isnavała ŭ dachryścijanskija časy. Berhman cudoŭna viedaŭ hetuju praŭdu – i ź lohkaściu pracavaŭ z realnaściu i sa snami. U "Fani i Alaksandru" - najlepšaj svajoj karcinie - režyser spuskajecca ŭ malenstva...
Švedzki tvorca pieražyŭ antyberhmanaŭskaje paŭstańnie maładych režyseraŭ, jakija abvinavačvali aŭtara ŭ metafizyčnaści, mizantrapii i elitarnaści. Ale sam Inhmar Berhman pad pseŭdanimam Ernesta Ryfe ŭžo vyśmiajaŭ svaje ŭjaŭnyja i realnyja zahany. Na pasadzie dyrektara “Dramatena” – Karaleŭskaha dramatyčnaha teatra – Berhman kardynalna źniziŭ košty na kvitki i skaraciŭ praciahłaść spektaklaŭ da 1,5 hadzin – kab zrabić mastactva ahulnadastupnym.
Adnojčy Berhman i Tarkoŭski sutyknulisia na adnym z festaŭ. Jany zbajalisia padyści adzin da adnaho, niahledziačy na hłybokaje ŭzajemnaje šanavańnie. Na mahile Tarkoŭskaha napisana: “Čałaviek, jaki bačyŭ anioła”. Pozirk Berhmana kudy zmračniejšy...
Pakutlivyja pošuki “Pryčaścia” i “Tvaru”, balučyja “Sceny šlubnaha žyćcia” i “Vosieńskaj sanaty”...
Ci adkazaŭ Haspodź Berhmanu? Leviafany dušy, huł i hrymoty, strach i trymcieńnie – hladzicie karciny Berhmana i vy ŭbačycie, jakim byŭ Adkaz.
1944 – Ckavańnie / HETS scenaryst, asystent režysera
1946 - Doždž nad našym kachańniem / Det regnar pa var karlek
1946 - Kryzis / Kris
1947 - Karabiel u Indyju / Skepp till India land
1948 - U partovym horadzie / Hamnstad
1948 - Muzyka ŭ ciemry / Musik i morker
1949 - Smaha / Torst
1949 - Turma / Fangelse
1950 - Vysokaja napruha / Sant hander inte har
1950 - Oda radaści / Till gladje
1951 - Letniaja hulnia / Sommarlek
1952 - Sakrety žančyn / Kvinnors vantan
1953 - Viečar błaznaŭ / Gycklarnas afton
1953 - Leta z Monikaj / Sommaren med Monika
1954 - Urok kachańnia / En Lektion i karlek
1955 - Žanočyja mary / Kvinnodrom
1955 - Uśmieški letniaj nočy / Sommarnattens leende
1957 - A voś i spadar Śliman / Herr Sleeman kommer
1957 - Suničnaja palana / Smultronstallet
1957 - Jak zdymałasia "Suničnaja palana" / Bakomfilm smultronstallet
1957 – Siomaja piačatka / Det Sjunde inseglet
1958 - Šalenstva / Rabies
1958 - Vieniecyjaniec / Venetianskan
1958 - Tvar / Ansiktet
1958 - Na parozie žyćcia / Nara livet
1960 - Dziavockaja krynica / Jungfrukallan
1960 - Djabalskaje voka / Djavulens oga
1960 - Štorm / Ovader
1961 - Skroź ćmianaje škło / Sasom i en spegel
1962 - Pryčaście / Nattvardsgasterna
1963 - Hulajučy ŭ śnie / Ett Dromspel
1963 - Maŭčańnie / Tystnaden
1965 - Usio ab hetych žančynach / For att inte tala om alla dessa kvinnor
1965 - Don Žuan / Don Juan
1966 - Persona / Persona
1967 - Simulatary / Stimulantia
1968 - Soram / Skammen
1968 - Hadzina vaŭka / Vargtimmen
1969 - Rytuał / Riten
1969 - Žarść / En Passion
1970 - Ab vyśpie Faro ŭ 1969 / Farodokument 1969
1971 - Dotyk / Beroringen
1972 - Šepty i kryki / Viskningar och rop
1973 - Sceny šlubnaha žyćcia / Scener ur ett aktenskap
1974 - Mizantrop / Misantropen
1975 - Čaroŭnaja flejta / Trollflojten
1976 - Tvaram da tvaru / Ansikte mot ansikte
1977 - Źmiainaje jajka / The Serpent's Egg
1978 - Vosieńskaja sanata / Hostsonaten
1979 - Ab vyśpie Faro / Faro-dokument
1980 - Z žyćcia maryjanetak / Aus dem Leben der Marionetten
1982 - Fani i Alaksandar / Fanny och Alexander
1983 - Škoła žonak / Hustruskolan
1984 - Tvar Karyny / Karins ansikte
1986 - Błasłavionyja / De Tva saliga
1986 - Paśla repietycyi / Efter repetitionen
1986 - Fani i Alaksandr. Chroniki stvareńnia filmu / Dokument Fanny och Alexander
1992 - Markiz de Sad / Markisinnan de Sade
1993 - Vakchanki / Backanterna
1995 - Apošni vykryk / Sista skriket
1997 - U prysutnaści błazna / Larmar och gor sig till
2000 - Razryŭ vyjavy / Bildmakarna
2003 - Sarabanda / Saraband