Найлепшыя — светлыя і смаляністыя. Як і навошта збіраюць ураджай з яловых плантацый
Усю зіму кожную раніцу ў гадавальніку Смаргонскага доследнага лясгаса на плантацыі элітных ялін нарыхтоўваюць шышкі. Праца карпатлівая: кожную здымаюць з дрэва ўручную, расказвае тэлеканал АНТ. Такім чынам нарыхтоўваецца сыравіна для наступных пасадак новага лесу. Але яе яшчэ трэба добра апрацаваць.
«Калючыя» плантацыі ў Смаргоні адны з найбуйнейшых у краіне — больш за 40 га. Тут гадуюць толькі элітную елку, яе насенне — аснова будучых лясоў. Праўда, гэтым разам ураджай атрымаўся невялікі — усяго 5 тон.
Елка — дрэва капрызнае, шмат пладаносіць толькі раз на тры гады, а то і радзей. А вось надвор'е для такой уборачнай цяпер самае прыдатнае — чым ніжэйшая тэмпература, тым прасцей.
Аляксей Грышкевіч, начальнік базіснага лесагадавальніка Смаргонскага доследнага лясгаса, гаворыць: «Збіраць трэба абавязкова з лістапада па люты, чым раней, тым лепш. Бо калі пазней мы будзем іх збіраць, то шышкі могуць раскрыцца, насенне высыпацца, і ў выніку мы атрымаем меншы выхад насення з гэтых шышак».
Сабраныя шышкі адразу ж адпраўляюць на сартаванне. І тут таксама робіцца ўсё выключна рукамі. Каманда супрацоўніц спрытна адкідае пашкоджаныя, у мяхі на перапрацоўку трапляюць толькі найлепшыя экзэмпляры.
Найлепшыя — тыя, якія роўныя, светлыя, карычневыя, смаляністыя.
Шышкі з усёй Гродзенскай вобласці звозяць у Шчучынскі лясгас. Тут іх перапрацоўваюць і захоўваюць — за сезон да 70 тон. На прадпрыемстве пастаўлена сучаснае абсталяванне, усе працэсы аўтаматызаваныя.
Ператварэнне шышак у насенне — працэс няхуткі, займае да 3-х сутак. За гэты час — пяць стадый апрацоўкі.
Найважнейшая — сушка. Спецыяльная шафа — сэрца цэха. Яна змяшчае да 600 кг шышак. Сушацца шышкі 48 гадзін пры тэмпературы + 50° C, вільготнасць не павінна перавышаць больш за 15%.
Сушка — самы адказны этап, таму што калі шышка не раскрыецца, то будзе менш насення.
Ужо з сухой сыравіны вытрасаюць насенне. Яго адпраўляюць у велізарную цэнтрыфугу, дзе пад ціскам паветра і вады аддзяляюць непатрэбныя прыдаткі. З тоны атрымліваецца ўсяго 10 — максімум 14 кг насення.
Але не кожнае насенне здольнае ўзысці. Выбракаваныя пустышкі застаюцца ў апараце, а цяжкае налітае насенне трапляе ў кантэйнер. Затым яго правяраюць у лабараторыі. За насеннем назіраюць 14 дзён, потым лічаць, выводзяць працэнт усходжасці. А адтуль яно ідзе ў вялікі халадзільнік — на доўгае захоўванне.
Пры тэмпературы каля -2°C насенне ляжыць пяць гадоў, крыху ніжэйшай — і дзесяць. У любы момант скрынкі можна дастаць і адправіць, каб сеяць лес.
Кажуць, што насенне не залежваецца, дрэў садзяць багата і ў нас, а ўвогуле нашы елкі і сосны растуць ужо і ў Расіі, і нават у Швецыі.
Якім будзе беларускі лес у найбліжэйшыя дзесяцігоддзі, прагназаваць тут усё ж не бяруцца: клімат мяняецца. Частыя засухі выцясняюць елку, якая любіць вільгаць і прахалоду, у паўночныя рэгіёны. Таму больш у нашых лясах будуць расці сосны.
Сястра Калеснікавай прапанавала ў Брусэлі тры крокі, якія трэба зрабіць для вызвалення палітвязняў23
Каментары