«Пайшла гуляць з сынам у калясцы і тут бачу: выходзіць воўк». Сямʼя зʼехала з Мінска за 300 км і стала адзінымі жыхарамі вёскі
Большасць ведае толькі адну тэндэнцыю беларускай вёскі — уцёкі моладзі з вёскі ў горад. Аднак ёсць смельчакі, якія плывуць супраць плыні. Шматдзетная сямʼя прамяняла сталічную кватэру на дом, што развальваецца, у глушы за 300 км ад Мінска. Яны — адзіныя жыхары вёскі. Без жартаў, у госці да іх заходзяць толькі зайцы ды ваўкі. Realt зʼездзіў у Віцебскую вобласць, каб паглядзець, як жывуць у вёсцы ў сучасных рэаліях.
«За кіламетр ад нас жыла толькі адна бабуля»
Алена і Слава адразу папярэдзілі аб тым, што іх гісторыя асаблівая. Вёску вось-вось схаваюць зараснікі; дахі некаторых дамоў абвальваюцца; у хатах выбіты вокны, а сцены зліваюцца са стваламі дрэў. Такія краявіды на тле восені выглядаюць максімальна дэпрэсіўна. Як жывецца тут пары з дзецьмі ў поўнай адзіноце? «А шыкоўна!» — гавораць героі.
Сямʼя пераехала з Мінска ў вёску Крыжы Расонскага раёна 4 гады таму. Загараднае жыццё — даўняя мара Алены.
— Для мяне вёска заўсёды была родным месцам. Я часта там бывала ў бабулі, — распавядае Алена.
— Я таксама не гарадскі жыхар. Наогул у сталіцы я пражыў усяго два гады. Да 12 гадоў рос вясковым дзецюком, таму хутарам і цяжкай працай мяне не спалохаць, — дадае Слава. Ён маладзейшы за жонку на 10 гадоў.
Муж і жонка пусціліся ў пошукі дома праз пару тыдняў пасля вяселля. Насамрэч яны нават не ведалі, чаго жадаюць, а галоўнае — не маглі сабе дазволіць абзавесціся хатай. Таму, як і для дасягнення любой мэты, яны распрацавалі план.
— Увесну 2019 года мы абодва звальняемся з працы і ўжо праз тыдзень прымаем рашэнне пераязджаць. Да пакупкі мы былі гатовыя праз год пасля першага прагляду. У нас было некалькі дамоў на прыкмеце. Адзін раз сабраліся глядзець дом у брэсцкім напрамку. Там усё ж такі цяплей, восень надыходзіць у снежні, — смяецца шматдзетная мама.
— Мы дамовіліся з уладальнікам гэтага дома, селі з мужам у машыну. Пачынаем уводзіць у навігатары адрас і разумеем, што малюначак не сыходзіцца. Аказалася, што мы стэлефанаваліся з іншым прадаўцом — не з Брэсцкай вобласці, а з Віцебскай. Нічога не зробіш, прыйшлося ехаць на агледзіны за 300 км.
Па словах сямʼі, хата была ў жудасным стане: «яшчэ адна зіма — і ўсё, можна было б пускаць на дровы». Веранда пакасілася, дзвярэй не было, вокны закалочаныя. Большасць падлогі згніла. Печка была разабраная амаль уся.
— Мы прыехалі ў пачатку лета, і промні сонца так прыгожа пранікалі ў дом, пацешыў і від на сад з акна. Адразу ўявіла, якія будуць супакойлівыя чаяванні, — усміхаецца дзяўчына. — Нам зрабілі вялікую зніжку па выніку і прадалі хату за 1200 рублёў — 500 даляраў на той момант.
Рамонт у доме ідзе дагэтуль. Муж і жонка кажуць, што, калі б разбіраліся ў будаўніцтве і разумелі, які фронт работ іх чакае, магчыма, яшчэ сто разоў падумалі б перад пакупкай.
— Што ўжо казаць, калі муж першы малаток свой купляў, калі ўжо сюды пераязджалі. Тады мы глядзелі на сітуацыю так: прыйдзецца падлогу зрабіць — зробім, вокны ўставіць — справімся як-небудзь, — распавядае Алена. — Мы заехалі сюды ўжо праз два тыдні пасля пакупкі. Спачатку прывезла мужа і пакінула яго ў гэтых развалінах, а сама зʼехала пакаваць чамаданы.
Слава за гэты час падрыхтоўваў хату для прыезду сямʼі. Спачатку заняўся падлогай, потым памяняў вокны, якія дасталіся ім бясплатна ад суседа па кватэры. Пашанцавала, што хоць было святло ў хаце і вада ў студні. Больш часу і сіл патрабавала печка. На шчасце, да халадоў было яшчэ далёка.
— Мы пачысцілі комін і ўставілі новыя чыгунныя дзверы, бо да нас хату трохі памарадзёрылі. Печ таксама мела патрэбу ў рамонце. Там ужо цэгла вывальвалася, — распавядае галоўны ў сямʼі. — Аднаўлялі і туалет на вуліцы. Праўда, зараз у нас ёсць сумешчаны санвузел з бойлерам у доме.
Груба кажучы, у сямʼі ёсць усе выгоды цывілізацыі. На рамонт яны ўжо патрацілі 8-10 тысяч рублёў. У планах яшчэ прасекчы свідравіну, бо ўлетку студня перасыхае і сужэнцам даводзіцца вазіць ваду з іншага канца вёскі.
Інтэрʼер дома выкананы без празмернасцяў — натуралізм ва ўсіх яго праявах: шпалеры садралі, сцены вычысцілі ад цвікоў і пакрылі фарбай. А вось мох, які служыў у тыя часы падкладкай паміж бярвеннем і псаваў усю эстэтыку, вырашылі закрыць аборкай — атрымалася стыльна.
— Усе дызайнерскія рашэнні дыктаваліся напалову Алінай, напалову бюджэтам, — абагульняе Слава.
Алена адзначае, што выдатна зэканомілі яны на рамонце дзякуючы таму, што рабілі ўсё сваімі рукамі, у тым ліку і мэблю. Пасля таго, як пара сышла з ЖКГ, дзе, дарэчы, і пазнаёміліся, Слава вырашыў займацца рамесніцтвам: абсталяваў майстэрню, купіў дрэваапрацоўчы станок. Сямʼя паступова замяняе ўсю мэблю, якую яны прывезлі, на драўляную. Ужо гатовы стэлажы і ложкі. Сваімі працамі Слава, мякка кажучы, незадаволены, але галоўнае, каб жонцы падабалася, а яна — у захапленні.
— Стэлаж — гэта тое, што я хацела, — дзякуе мужу Алена. — Ён выконвае галоўныя функцыі: ён не толькі захоўвае цацкі, але і заніруе пакой дачкі, не абмяжоўвае паступленне цёплага паветра ад печкі.
Каб зацікавіць вёскай іншых беларусаў, Алена пачала вывучаць гісторыю паселішча і тутэйшых дамоў. Распавяла і пра свой палац на 60 «квадратаў». Дом быў пабудаваны ў 1954 годзе карэннымі жыхарамі для сваёй сямʼі. Гаспадары трымалі тут яшчэ і харчовую краму.
— Калі мы прыехалі, у Крыжах пражывала ўвесь час толькі адна бабуля за кіламетр ад нас. Яшчэ далей ёсць дзве дачніцы. Гэта сумна, вядома, бо вёска раней квітнела. Былі і ферма, і школа.
Па словах карэнных крыжоўцаў, гэта была найлепшая вёска ва ўсёй аколіцы. Нават кіно прыязджалі паказваць у мясцовай школе. А пачалі распадацца Крыжы пасля таго, як некалькі калгасаў сумясцілі ў адзін. Рабочых месцаў не хапала, і моладзь стала зʼяжджаць. Апусцела вёска за 20 гадоў.
«Гуляла з дзіцём і сустрэла ваўка»
Дом нашых герояў стаіць у самым пачатку вуліцы, хоць і пад другім нумарам. Іх участак у 25 сотак вылучаецца сярод тутэйшых двароў усё яшчэ зялёнай травой. Захаваўся і стары сад, туды падсялілі больш маладыя саджанцы вішні і сліў. Сезон агародаў падышоў да канца, а вось хатняя жывёла патрабуе догляду круглы год. Затое дзеці кожны дзень пʼюць казінае малако, але больш за ўсё любяць бацькавы блінцы з вясковых яйкаў, прыгатаваныя ў печы.
— За 10 дзён да Новага года мы з бацькам збудавалі лазню на тым жа месцы, дзе яна была ў папярэдніх уладальнікаў. Стан у яе быў сумны. Печку ўвогуле цалкам разабралі яшчэ да нашага прыезду, — паказвае ўладанні Слава. — Далей са старых пабудоў у нас застаўся хлеў, які складаецца з дзвюх частак. У адной з іх я ўладкаваў майстэрню.
У другой у нас — тры казы, казёл і куры з пеўнямі.
Слава просіць быць уважлівымі на ўчастку, бо тут часцяком адпачываюць змеі, ды і ўвогуле дзікіх звяроў у вёсцы хапае. Гэта якраз і нядзіўна, бо на дрэвах дзе-нідзе яшчэ вісяць слівы, храбусцяць яблыкі пад нагамі — для кабаноў і ласёў проста шведскі стол. Алена адзін раз увогуле на ваўка натрапіла.
— Была сярэдзіна восені. Пайшла з сынам гуляць, ён спаў у калясцы. Я атрымлівала асалоду ад навакольных краявідаў, ні пра што не думала, і тут бачу: за метраў 150-200 выходзіць воўк. Мы паглядзелі адно на аднаго — я спалохалася, а яму хутчэй было цікава. Пачала адыходзіць задам да першага павароту, бо нельга паварочвацца спіной да дзікай жывёлы. Як толькі схавалася з яго поля зроку, кінулася з каляскай да дома. Пасля такога да вясковага жыцця ўсё роўна не астыла. У горадзе нашмат больш небяспекі, чым у сельскай мясцовасці. Дзікія жывёлы самі баяцца людзей, а вось машыны, пʼяныя людзі — ад іх абароны няма.
«Раз на месяц возім дзяцей у забаўляльны цэнтр»
За 4 гады дом напоўніўся смехам яшчэ двух дзетак: Дзімы і Весты. Старэйшы сын Алены ўжо вучыцца ва ўніверсітэце ў Мінску, пры любой магчымасці прыязджае атрымаць асалоду ад цішыні. Такі стыль жыцця яму падабаецца, а вось школьніца Віка ўсё ж марыць пра горад.
Задуму з пераездам у вёску падтрымалі далёка не ўсё ў асяроддзі мужа і жонкі. Ні сябры, ні сваякі не разумеюць, што яны забыліся ў гэтай глушы. Гавораць, што адбіраюць у дзяцей нармальнае дзяцінства.
— Так, мы разумеем, што тут шмат чаго няма. Нават па прадукты ездзім у мясцовы раённы цэнтр, хоць і дастаўка без праблем сюды даязджае. Раз на месяц абавязкова ладзім для дзяцей вылазкі, так бы мовіць, у цывілізацыю, адвозім іх у забаўляльны цэнтр у Полацку. Мы не хочам, каб яны пачуваліся ў чымсьці ўшчэмленымі. Улетку хадзілі ў рэстаран спецыяльна, каб паказаць дзецям, што гэта такое, як сябе трэба паводзіць у грамадскай установе. Віка вырасла ў гарадскім асяроддзі, і ёй часам не хапае простай дзіцячай пляцоўкі, але мы абавязкова яе купім сюды. Наступным летам ужо будзе стаяць батут. Мы стараемся арганізаваць наша вясковае жыццё, каб дзеці не адчувалі сябе дзікімі. Хочам сумясціць прыемнае, прыгожае жыццё на чыстым паветры з добрымі хатнімі прадуктамі і не саступаць сучаснасці, — дзеліцца Алена.
Віка ходзіць у школу, што знаходзіцца за 17 км ад дома. Да дарогі яе падвозіць Слава, а там забірае школьны аўтобус. Алена прызнаецца, што сельская адукацыя ў разы саступае сталічнай, але шчыра радуецца, што дачка трапіла ў моцны клас.
— У класе 12 чалавек, і чацвёра вісяць на дошцы гонару. Шчыра, нам вельмі пашанцавала з настаўніцай, яна ў нас старой загартоўкі. Быў перыяд, калі яе адправілі на пенсію, бо трэба было тэрмінова ўладкаваць настаўніка, які адпрацоўваў размеркаванне, і пачаліся цяжкасці з навучаннем. Потым паклікалі назад нашу першую настаўніцу, і яна вельмі хутка падцягнула дзяцей, — распавядае Алена. — Хачу сказаць, калі бацькі будуць зацікаўленыя ў адукацыі, вясковае дзіця не будзе саступаць па ведах гарадскім. Ёсць шмат анлайн-курсаў, па якіх дадаткова займаюцца многія дзеці.
Па словах мужа і жонкі, інфраструктура з кожным годам становіцца ўсё горшай і горшай. Цяпер стаіць пытанне, што закрыюць дзіцячы садок. Ужо няма крамы ў суседняй вёсцы.
Што да працы, то ў сёлах, якія паміраюць, з ёй таксама цяжка, але Слава без яе не застаецца. То ў грыбы ды ягады сыходзіць, то паможа каму-небудзь на ўчастку, то ў калгасе падпрацоўку знойдзе. Капейка, але, як кажуць, рубель беражэ. Алена пасля дэкрэту ў хатніх гаспадынях заседжвацца не збіраецца, ужо думае, якую выдаленую прафесію ёй асвоіць.
Слава і Алена разумеюць, што дзеці вырастуць і зʼедуць развівацца ў гарады. Яны ж застануцца жыць у вёсцы.
— У нас вельмі вялікія планы на будучыню з мужам. Як толькі малодшыя падрастуць, пакінем іх на пару дзён з дзядулем і рванём у трып на матацыкле па Беларусі.
— Гадоў так праз сем-восем, — падхоплівае Слава.
Каментары