«Лукашэнка да апошняга спадзяваўся, што да сапраўднай вайны не дойдзе». Як напад Расіі на Украіну адаб’ецца на Беларусі? Чаго чакаць?
Раніцай 24 лютага Расія атакавала Украіну. Частка расійскіх войскаў зайшла праз пункт пропуску «Вільча» з тэрыторыі Беларусі, паведамілі украінскія памежнікі. Атрымліваецца, што Беларусь таксама ўцягнутая ў вайну? Што будзе далей? Чаго чакаць? Разважае аналітык Аляксандр Класкоўскі.
«Не факт, што Пуцін загадзя падрабязна інфармаваў Лукашэнку пра свае планы, — кажа Класкоўскі. — Выглядае, што Лукашэнка не кантралюе дзеянні расійскіх войскаў на тэрыторыі Беларусі.
У гэтай сітуацыі ён ад пачатку ўвязаўся ў авантурную і вельмі рызыкоўную гульню, стаў падгульваць Пуціну ў ягоным ціску на Захад.
Але, здаецца, Лукашэнка да апошняга спадзяваўся, што да сапраўднай вайны не дойдзе, і ён зможа на сітуацыі атрымаць дывідэнды, нейкую ўзнагароду ад Расіі.
Ён і сёння падкрэслівае, што беларускія войскі ў гэтай аперацыі не ўдзельнічаюць, што ніякай небяспекі для Беларусі няма… Але гэта спроба зрабіць добрую міну пры кепскай ігры, бо зразумела, што ад Лукашэнкі ў гэтай сітуацыі нічога не залежала і не залежыць. Пуцін разглядае яго проста як свой інструмент.
Цяпер ужо ў Лукашэнкі няма выйсця з гэтай сітуацыі. Хоць ён выдатна разумее, якія страшэнныя выдаткі ўсё гэта прынясе для Беларусі, выскачыць з каляіны ён ужо не можа, хоць робіць адчайныя спробы нават цяпер нацягнуць на сябе тогу міратворца.
Ён жа прапанаваў, каб паміж Украінай і Расіяй адбыліся перамовы ў Беларусі, але відавочна, што гэта пустая рыторыка, бо Кіеў на такое не пойдзе — ад сёння для украінскай нацыі і ўладаў беларускі рэжым — саўдзельнік агрэсіі, як бы Лукашэнка ні спрабаваў выкруціцца».
Як расійская агрэсія ва Украіне адаб’ецца на Беларусі?
«Нічога добрага не будзе. І не толькі для рэжыму, але і для Беларусі ў цэлым, — дае сумны прагноз эксперт. — Па-першае, будуць санкцыі як супраць Расіі, так і супраць Беларусі.
Захад адназначна будзе разглядаць паводзіны беларускага рэжыму як спрыянне агрэсіі, як саўдзел. Таму санкцыі будуць, і, напэўна, моцныя.
Я б яшчэ адзначыў, што чэшскі прэзідэнт Зэман, які заўжды лічыўся прарасійскім палітыкам, заклікаў адключыць Расію ад сістэмы SWIFT. Падобныя захады могуць быць ужытыя і супраць Беларусі, не выключаю.
Таксама будуць спыняцца каналы экспарту беларускіх тавараў у Еўропу.
У беларускім грамадстве, як паказваюць апошнія даследаванні, ідэя ўдзелу Беларусі ў вайне абсалютна непапулярная. Думаю, нават сярод прыхільнікаў Лукашэнкі няма масавага жадання ваяваць. Таму сітуацыя зноў абвастрае раскол у беларускім грамадстве.
Яе можа выкарыстаць беларуская апазіцыя — аднак чакаць вулічных пратэстаў супраць агрэсіі ў Беларусі не варта. Бо пратэсты закаталі ў асфальт і ўзровень страху ў грамадстве вельмі высокі. Таму незадаволенасць людзей будзе пакуль толькі латэнтная, але ж гэта таксама ўзмацняе грамадска-палітычны крызіс унутры Беларусі.
Таксама відавочна, што і крамлёўскі рэжым, і беларускі, ў яшчэ большай ступені супрацьпаставілі сябе цывілізаванаму свету. Цяпер Мінск і Масква апынуліся ў яшчэ мацнейшай звязцы, і абодва рэжымы стануць яшчэ больш жорсткімі.
Бо губляць ім няма чаго, трэба трымаць пад кантролем унутраную сітуацыю, і ўвогуле, філасофія «абложанай крэпасці» вымушае да яшчэ большага закручвання гаек. Так што перспектывы ў гэтым плане для беларускага грамадства кепскія.
Для Мінска зачыняюцца таксама апошнія перспектывы для дыялогу з Захадам».
«Пуціна задавальняе гэтая «паўзучая экспансія»
Пуцін у чарговы раз паказаў, што ён здольны дзейнічаць абсалютна ірацыянальна і авантурна, кажа Класкоўскі, і гэта павышае пагрозы для беларускай незалежнасці.
«Калі раней здавалася, што магчымая акупацыя Беларусі гэта абсалютна нерацыянальны крок для Масквы, то цяпер можна казаць, што ўсё можа быць. І рызыкі страты незалежнасці павялічваюцца, — тлумачыць аналітык. — Я і раней адзначаў, што для прыхільнікаў пераменаў у Беларусі існуе дзве праблемы: як скінуць рэжым і як пазбегнуць уварвання Расіі пасля гэтага.
Бо нават у жніўні 2020 Пуцін трымаў сваіх сілавікоў на мяжы з Беларуссю. А калі ўявіць, што будзе нейкая беларуская рэвалюцыя і да ўлады прыйдуць дэмакратычныя сілы, то тут усё большай становіцца рызыка, што Расія ўварвецца і сілай задушыць гэты парыў беларусаў да свабоды. І трэба ўжо сёння трымаць гэта ў галаве.
Сітуацыя атрымліваецца парадксальная. Сёння Пуціну не патрэбны сапраўдны захоп Беларусі, бо адбываецца «паўзучы» захоп яе. Гібрыдны, так бы мовіць. Бачым, што Лукашэнка пусціў расійскія войскі і не можа ўплываць на іх паводзіны. Увогуле, расійская вайсковая прысутнасць апошнім часам вельмі ўзмацніліася, згадаем усе супольныя вучэнні.
Таму пакуль Пуціна задавальняе гэтая «паўзучая экспансія». І ў эканамічнай галіне падпісалі ж 28 эканамічных праграм — гэта не пазбаўленне суверэнітэту Беларусі адразу, але зноў жа, павольная экспансія, форма ўсё мацнейшай прывязкі да Расіі.
Расія паціху запускае шчупальцы ўсё глыбей, а Лукашэнка — ну хай пакуль застаецца, да пары да часу. Але ж праз год, два, тры Расія можа адчуць магчымасць адсунуць і яго, капрызнага і таксічнага кіраўніка, і паставіць больш сервільную фігуру».
Але ці не пойдзе Расія далей? На агрэсію супраць Грузіі, краін Балтыі?
«Шмат будзе залежаць і ад таго, які супраціў зараз акажа Украіна, якой крывёю скончыцца гэтая авантура для Пуціна. І ад таго, як жорстка адрэагуе Захад, мяркуе Класкоўскі. — Бо гэта выклік не толькі для Украіны, але і для НАТА і ўсяго заходняга свету.
Агрэсар становіцца ўсё больш нахабным, калі не адчувае супраціву. І калі Пуцін адчуе, што жорсткасці і цвёрдасці ў Захада няма, то ён праз нейкі час можа захацець працягнуць тое ж самае і на іншых кірунках. Грузія, краіны Балтыі — сёння ані ад чаго нельга заракацца.
Нядаўна ж здавалася, што Пуцін рацыянальна ўзважвае «за» і «супраць», што санкцыі і перспектывы ізаляцыі не вартыя таго. Але прамова яго падчас прызнання ЛНР і ДНР многіх увяла ў жах, бо мы ўбачылі чалавека на чале ядзернай краіны, які ўспрымае рэальнасць абсалютна неадэкватна, па-імперску, у катэгорыях нейкіх гістарычных крыўдаў.
Гэта страшна, калі чалавек апанаваны такімі комплексамі, фобіямі, узначальвае ядзерную дзяржаву, і гэта ўсё выліваецца ў агрэсіўную палітыку. Прамова Пуціна многім расплюшчыла вочы, бо ён фактычна паставіў пад сумнеў недатычнасць постсавецкіх межаў і незалежнасць постсавецкіх дзяржаў.
Збольшага яго пафас быў накіраваны супраць Украіны, але лёгка тое ж можна спраецыраваць і на Беларусь. Бо ва ўяўленнях Пуціна не толькі Украіну стварылі бальшавікі, але і БССР. І ў нейкі момант можа прагучаць у адрас Беларусі тое ж, што прагучала ў адрас Украіны. Імперская матрыца для апраўдання агрэсіі ж ужо ёсць.
Таму перспектывы вельмі змрочная не толькі для Украіны і Беларусі, але і для ўсяго дэмакратычнага свету».
Каментары