«Паглядзіце, як сціпла мы жывём». Жонка экс-дырэктара «Барысаўдрэва» распавяла аб яго затрыманні і візіце «важных дзядзькаў»
Жонка экс-дырэктара сумна вядомага завода «Барысаўдрэў» Алена Мальцава ў апошні час часта ўзгадвае словы свайго мужа гадавой даўніны: «Пацярпі, родная, скончыцца мадэрнізацыя — і стане лягчэй». Мадэрнізацыю завяршаюць без яго, а лягчэй не становіцца. Уладзімір Мальцаў знаходзіцца ў СІЗА на Валадарскага, дзеці глыбока ўзрушаныя, а сама Алена занятая пошукам грошай для аплаты паслуг адваката. TUT.BY пабываў дома ў сям'і Мальцава і даведаўся пра новыя падрабязнасці аб затрыманні маладога дырэктара, аб арышце маёмасці і настроях ў зале суда.
Год таму паездка Лукашэнкі на дрэваапрацоўчае прадпрыемства «Барысаўдрэў» завяршылася гучнымі адстаўкамі. Прэзідэнт быў вельмі незадаволены тым, як на заводзе прасоўваецца мадэрнізацыя, і запатрабаваў завесці крымінальную справу па фактах безгаспадарчасці. Журналісты TUT.BY адразу ж выехалі ў Барысаў, прайшлі па слядах Лукашэнкі і былі вельмі здзіўленыя тым, як за дырэктара завода Уладзіміра Мальцава заступаліся не толькі набліжаныя, але і простыя работнікі. «Мне падабаецца, як ён працуе. Ён тут днямі і начамі», — казалі тады пра маладога дырэктара.
Аднак прыхільнасць супрацоўнікаў прадпрыемства не выратавала Уладзіміра Мальцава ад крымінальнага пераследу. 11 сакавіка ён быў узяты пад варту. У дачыненні да гендырэктара ААТ «Барысаўдрэў» была заведзеная крымінальная справа па ч. 3 арт. 424 КК Беларусі (Злоўжыванне ўладай або службовымі паўнамоцтвамі) у сувязі з прычыненнем цяжкіх наступстваў дзяржаўным інтарэсам у ходзе выканання мерапрыемстваў па мадэрнізацыі, якая праводзіцца на прадпрыемстве.
Паводле слоў дзяржабвінаваўцы, дзеянні Мальцава нанеслі прадпрыемству шкоду ў суме 18 млрд рублёў. Акрамя таго, была нанесеная шкода дзяржаўным інтарэсам у выглядзе невыкананне тэрміну дзяржпраграмы мадэрнізацыі «Барысаўдрэў» і, як следства, зрыву выпуску новай прадукцыі, стварэння новых працоўных месцаў, павелічэння ўзроўню рэнтабельнасці і тэмпаў росту аб'ёму вытворчасці, павелічэння заробкаў работнікаў «Барысаўдрэў». Уладзіміру Мальцаву пагражае ад 3 да 10 гадоў пазбаўлення волі.
Пабудаваў дом і ўсё яшчэ не выгадаваў сына
Алена Мальцава пагадзілася на інтэрв'ю без лішніх пытанняў: «Прыязджайце, паглядзіце, як сціпла мы жывём». Ужо ў Барысаве па патрэбным адрасе мы ўбачылі 2-павярховы катэдж, абабіты сайдынгам. Як пазней нам патлумачыла гаспадыня, гэты дом яе муж спраектаваў і пабудаваў практычна сваімі рукамі. Сам зрабіў зруб, сам яго сюды прывёз, сам склаў зводна-каштарысны разлік — памочнікаў запрашалі толькі ў выключных выпадках. Заехала ў гэты дом сям'я задоўга да гісторыі з «Барысаўдрэвам», а да гэтага 7 гадоў жылі ў інтэрнаце.
На ўчастку каля дома няма акуратна падстрыжанага газона і жывых агароджаў з туй. Будка для сабакі, лазня, альтанка, градкі з клубніцамі і касабокі плот — ландшафтных дызайнераў сюды не запрашалі. «Вунь хлеўчык для курачак пачынаў рабіць, але не паспеў».
Каля дома прыпаркаваная старая Volvo. Гаспадыня ўдакладняе, што ў сям'і 2 машыны, апошняя Opel Zafira набытая часткова ў крэдыт. Уся маёмасць арыштавана і перададзена Алене Мальцавай на захаванне.
«Інтарэсы кампаніі ставіў вышэй за інтарэсы сям'і»
У гасцінай сустракаем старэйшую дачку Мальцава 13-гадовую Таццяну — яна вучыцца ў 8-м класе і выглядае копіяй бацькі. 5-гадовы Міраслаў на момант нашага візіту быў у дзіцячым садку. Па словах Алены, калі малодшаму сыну яшчэ можна растлумачыць адсутнасць таты «працай», то дачка ўжо ўсё разумее. У школе яе нярэдка пытаюцца пра тое, ці праўда, што бацька знаходзіцца ў турме. Таццяна стараецца ў гэты момант адразу ж перавесці тэму — гэта асабістае.
На апошнім спатканні з дачкой Мальцаў нечакана пахваліў яе за адзнакі, а раней заўсёды крытыкаваў. Алена тлумачыць гэта пераацэнкай каштоўнасцяў: «Зразумеў, што ў яго жыцці галоўнае — гэта сям'я». Наогул спатканні з сваякамі падчас расследавання справы дапускаюцца рэдка, але Мальцавым пайшлі насустрач.
— Муж зараз адчувае сябе добра і настроены рашуча. У канцы верасня ён перанёс аперацыю па выдаленні пухліны (дабраякаснай. — TUT.BY). Наогул грыжа хрыбетніка турбавала яго даўно, але праз працу ён не звяртаў на яе ўвагі. Яму калолі лекі, і толькі пасля гэтага ён мог устаць. Уставаў — і ішоў на працу. Ён у нас працаголік у прамым сэнсе слова. Інтарэсы кампаніі ставіў вышэй за свае ўласныя і нават вышэй за інтарэсы сям'і.
Уладзімір Мальцаў з простай сям'і: бацька — трактарыст, маці — фельчар у паліклініцы. Пазнаёміліся Мальцавы ў Барысаўскім каледжы: ён працаваў загадчыкам лабараторыі і выкладаў, а яна прыйшла на практыку. «Я калі яго ўбачыла, адразу зразумела, што ён будзе маім мужам, нават прыйшла дадому і маме пра гэта сказала». Адразу пасля вяселля Уладзімір пайшоў з каледжа ў вытворчасць. Працаваў канструктарам на заводзе «Аўтагідраўзмацняльнік», потым яго запрасілі на пасаду галоўнага інжынера на «Гуматэхніка».
— Я як цяпер памятаю, ён на кухні стаіць і мы з ім вырашаем гэтае пытанне. Думаю, тады і трэба было яго спыніць. Потым ужо нерэальна гэта было зрабіць… Проста калі мы толькі пераехалі ў гэты дом, тут практычна нічога не было, голыя сцены. Ён туды пайшоў проста таму, што заробак прапанавалі большы. Кар'ерызм яму не ўласцівы быў ніколі.
Алена паказвае фатаграфіі з шчаслівага мінулага, калі ва Уладзіміра было больш часу на сям'ю. «Вось на гэтым участку лес быў і стары дом, ён яго ламаў. Дом будавалі 4 гады. Як бачыце, усё даволі сціпла зрабілі, але якасна». Жылая плошча дома — 40 кв. м. Усяго тут 4 жылыя пакоі — абстаўлены яны без вынаходстваў.
Ісці ў дырэктары не хацеў
На «Барысаўдрэў» Уладзімір Мальцаў прыйшоў на адну з кіруючых пасад, потым стаў галоўным інжынерам, а крыху пазней яго «паставілі» — менавіта гэтае слова ўжывае Алена — генеральным дырэктарам. Паводле яе слоў, у іх проста не было выбару.
— Ён яшчэ не хацеў гэтага, і я не хацела. Мне цяпер складана гэта растлумачыць. Чалавека пастаянна няма дома, а калі прыходзіць, ён настолькі стомлены, што на сям'ю ў яго ўжо не застаецца ні часу, ні сіл. Каб пайсці кудысьці ў госці ўдвух, выходныя неяк разам правесці, кудысьці на прыроду выйсці, такога не было. Прыязджаў вечарам гадзін у 10-11, не раней. Ён казаў: «Пацярпі, родная, скончыцца мадэрнізацыя, і ўсё будзе па-іншаму, стане лягчэй». У нас быў вельмі складаны этап, уся сям'я жыла гэтым.
Мадэрнізацыя на «Барысаўдрэў» ідзе ўжо 8 гадоў, а Уладзімір Мальцаў правёў у статусе генеральнага дырэктара паўтара года. Папярэднія кіраўнікі, у адрозненне ад мужа Алены, цяпер на волі. Па словах Алены, за час, калі Мальцаў быў генеральным дырэктарам, на заводзе прайшло больш за 40 розных праверак — ніякіх парушэнняў выяўлена не было.
— Яму далі заданне, ён яго выконваў, муж быў далёкі ад тонкасцяў гэтай справы. І наогул я б сказала, што ён паталагічна сумленны чалавек. Ну вы ж бачыце, як мы жывём. У мяне два агарода, на якіх я саджаю бульбу, буракі — усё як у звычайнай сям'і. Ён ведаў, што хабару не бярэ, людзей агарод мне капаць не запрашае, таму ніякіх страхаў у яго не было. Усё, што мы куплялі на заводзе, напрыклад, дошку для альтанкі, праводзілі праз краму, я захоўваю ўсе квітанцыі.
Такой рэакцыі ніхто не чакаў
Перад прыездам Лукашэнкі, сведчыць жонка, экс-дырэктар «Барысаўдрэва» быў усхваляваны, але не больш чым звычайна. Ён яшчэ не чакаў такой рэакцыі ад прэзідэнта, бо, па разліках Мальцава, усё было выканана ў тэрмін. Алена даведалася аб вялікім «разборы палётаў» з інтэрнэту — муж не падымаў слухаўку. Паводле яе меркаванне, віна за сапсаванае ўражанне ад прадпрыемства ляжыць цалкам на будаўніках, праз якіх на пляцоўцы быў бруд.
Паводле яе слоў, у судзе практычна ўсе сведчаць супраць абвінавачання і падтрымліваюць версію мужа пра тое, што адбываецца, акрамя аднаго чалавека — Мікалая Бусалава. Ён удзельнічаў у мадэрнізацыі аб'екта ў якасці генеральнага дырэктара ААТ «Будаўнічы трэст № 21» Барысава. У лістападзе мінулага года Лукашэнка загадаў зняць яго з займанай пасады і распачаць у дачыненні да яго крымінальную справу, але ў выніку абвінавачванне было знятае. Зараз Бусалаў займае пасаду намесніка дырэктара таго ж трэсту.
— Я магу выказаць здагадку, што прычына вострай непрыязнасці гэтага чалавека да майго мужа крыецца ў адным эпізодзе. У працэсе мадэрнізацыі, калі быў аўрал, будаўнікі павінны былі працаваць на аб'екце круглыя суткі. Уначы адзін з дзяжурных завода заўважыў, што на тэрыторыі будоўлі п'янствуюць, прычым п'янстваваў хтосьці з начальнікаў будаўнічага трэсту, не простыя рабочыя. Быў выкліканы нарад міліцыі, гэта зафіксавана ў пратаколе, юрыст на заводзе аб гэтым распавядаў у судзе. Зразумелая справа, калі гэта ўсплыло наверх, самога Бусалава па галоўцы не пагладзілі. На судзе ён усяляк спрабаваў ачарніць мужа, прычым паказанні яго былі вельмі непаслядоўнымі. А яго намеснік аспрэчвае паказанні Бусалава.
«Пад белы ручанькі ўзялі, у чорную машыну пасадзілі»
Пасля крытыкі Лукашэнкі мадэрнізаваць «Барысаўдрэў» кінуліся усім светам. Алена распавядае, што яе муж нават радаваўся, што нарэшце ўсё заварушылася, чыноўнікі адразу паспяшаліся на дапамогу. Да апошняга моманту ў сям'і не меркавалі, што ўсё можа скончыцца судом.
— 11 сакавіка я выйшла з працы, мяне пад белы ручанькі ўзялі, у чорную машыну пасадзілі і павезлі на ператрус. Мы прыехалі да нас у дом з важнымі дзядзечкамі, яны мне паказалі пастанову аб затрыманні майго мужа і пачалі праводзіць арышт маёмасці, аж да старога воданагравальніка, які стаяў у нас у калідоры і які ў сувязі з занятасцю муж усё ніяк не паспявалі вывезці на сметнік. Налічылі 400 млн, з іх каля 300 млн — гэта машына, якую ўзялі ў крэдыт, таму такая сума і атрымалася.
У той жа дзень, калі да жонкі прыехалі апісваць маёмасць, Уладзіміра Мальцава выклікалі ў Мінск. Там жа і затрымалі. Алена ўспамінае, што якраз напярэдадні ён запусціў кацельню, гэта значыць яму далі завершыць пачатае.
— Дзяржаўны адвакат патэлефанавала мне, напэўна, гадзін у 8 і сказала, што раней ёй не было калі, хатнія справы, — Алена абрываецца на паўслове, ёй цяжка ўзгадваць той дзень. — Вядома ж, я пачала шукаць іншага адваката. Мы ўжо паўгода працуем з Дзмітрыем Гарачкам, і я вельмі задаволеная. За гэты час ён зразумеў, што з нас тут асабліва няма чаго ўзяць, сумы ён бярэ чыста сімвалічныя, але для мяне і гэта даволі сур'ёзна. Я ўжо ўсіх сваякоў, сяброў тузаю.
Грошы скончыліся, судовыя слуханні — не
Падтрымку Алена адчувае з усіх бакоў. У каледжы ёй ставяць расклад заняткаў такім чынам, каб яна паспявала ездзіць у Мінск на пасяджэнні суда. Бацькі ўвесь час прыходзяць на выручку з дзецьмі. А ў сацыяльнай сетцы «Укантакце» сябры адкрылі групу падтрымкі Алене Мальцавай. Матэрыяльнае пытанне яшчэ ніколі не стаяла ў сям'і так востра. У каледжы Алена зарабляе крыху больш за 4 млн, а толькі на ўтрыманне мужа ў СІЗА (лекі, перадачы) марнуецца каля 3 млн у месяц. Па словах суразмоўцы, яна яшчэ не прыцягвала да сваёй праблемы грамадскасць, але задумваецца пра гэта. У першую чаргу, каб аплаціць адваката.
— Калі яго арыштавалі, «пад шумок», я не ведаю, як гэта па-іншаму назваць, мяне абавязалі аплаціць мноства штрафаў за мужа. Прычым калі я яму распавядаю, за што я плачу, ён тлумачыць мне, што ўсе дакументы ў яго павінны быць у парадку. Ён прадбачліва збіраў усе копіі, але Следчы камітэт іх забраў, таму я не магу праверыць, за што я плачу … Пасля таго, што здарылася, я нават плакаць не магу. Калі плачаш, гэта ўжо ідзе працэс паслаблення. У нашай сітуацыі, апроч мяне, яму дапамагчы няма каму. Калі не я, то адбудзецца нешта страшнае, ён проста апусціць рукі, і ўсё.
Падчас інтэрв'ю не пакідала адчуванне, што Алена не можа расказаць усё, што ведае. Яна яшчэ не хавала гэтага і папрасіла прыехаць да яе яшчэ раз пасля заканчэння суда: «Я вам усё раскажу, як ёсць». Суразмоўніца абмовілася, што на яе спрабавалі выйсці нейкія «важныя людзі», якія хацелі прымусіць жанчыну аказаць ціск на мужа, каб той прызнаў сваю віну.
Па парадзе адваката Алена Мальцава адмовілася ад дачы паказанняў. Яна рэгулярна ездзіць у суд, але не вытрымлівае да канца пасяджэнняў: «У мяне падымаецца ціск, хоць да гэтага ніколі праблем са здароўем не было». Уладзімір Мальцаў, наадварот, займае актыўную пазіцыю на слуханнях: задае пытанні сведкам, дае тлумачэнні. Віну ён не прызнае.
«Эгаістычные паразітаванне службовымі паўнамоцтвамі»
Алена кажа, што яны з мужам вераць у беларускае правасуддзе, і ў іх для гэтага ёсць падставы.
— На судзе адразу відаць, хто кажа праўду, а хто — не. Тыя, хто спрабуе агаварыць майго мужа, блытаюцца ў паказаннях, і ў іх нічога не атрымліваецца. Асабліва нас з мужам здзівіла абвінавачванне ў «эгаістычным паразітаванні службовым паўнамоцтвамі» — гэта поўная бязглуздзіца. Я веру ў тое, што знойдуць сапраўдных вінаватых, калі яны існуюць. Яны спрабавалі знайсці вінаватага, але не улічылі, наколькі сумленны мой муж і наколькі добра да яго ставяцца іншыя людзі. Яшчэ яны думалі, напэўна, што знойдуць тут нейкае золата/брыльянты, але не знайшлі.
Судовае следства пачалося 23 верасня і па-ранейшаму знаходзіцца на этапе допыту сведак.
Каментары