Марыяна Шчоткіна абараніла кандыдацкую дысертацыю з сусветным рэкордам — рэпартаж
Міністр працы прапануе выдаваць недзяржаўным арганізацыям гранты на сацыяльнае абслугоўванне грамадзян.
Беларускія чыноўнікі рэдка абараняюць дысертацыі. Некалі Аляксандр Лукашэнка раскрытыкаваў практыку, калі міністры падчас працы нібыта адначасова займаюцца навуковымі даследаваннямі. І з таго часу як адрэзала. Чыноўнікі праходзяць перападрыхтоўку ў Акадэміі кіравання, але аспірантура не карыстаецца ў іх папулярнасцю.
Традыцыю вырашыла перапыніць міністр працы і сацыяльнай абароны Марыяна Шчоткіна.
У савецкія часы яна скончыла Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт па спецыяльнасці «фізіка», а 9 гадоў таму атрымала другую вышэйшую адукацыю ў Акадэміі кіравання. Выкладчыкі наракалі, што яна ўсё ніяк не дапіша сваю дысертацыю.
І вось нарэшце справа дайшла да лагічнага завяршэння. Дысертацыя называецца «Дзяржаўная сацыяльная замова ў арганізацыі сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва Беларусі: сацыялагічны падыход» (аўтарэферат).
Навуковы кіраўнік Шчоткінай – Святлана Лапіна, загадчыца кафедры дзяржаўнага кіравання сацыяльнай сферай і беларусазнаўства Інстытута дзяржаўнай службы Акадэміі кіравання.
Сярод апанентаў Святлана Ліхачова з Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта і Георгій Явелькін з Інстутыта нацыянальнай бяспекі. Праўда, па стане здароўя Явелькін прыйсці не змог.
У чым сутнасць дысертацыі?
Шчоткіна прызнае, што дзяржава не дае рады сацыяльнаму абслугоўванню пры цяперашняй дэмаграфічнай сітуацыі (павелічэнне колькасці інвалідаў, пенсіянераў і адзінокіх людзей), а таксама ростам патрабаванняў насельніцтва да якасці паслуг.
Таму міністр прапануе развіваць сістэму сацыяльнага абслугоўвання з дапамогай недзяржаўных арганізацый (НДА). Іншымі словамі, дзяржава будзе рабіць сацыяльную замову і аплачваць яе на аснове грантаў ці выдачы ваўчараў.
Паводле першага варыянта, праводзіцца конкурс сярод НДА па даглядзе адзінокіх пенсіянераў. Дзяржава выплачвае арганізацыі-пераможцу выдаткі па даглядзе (у поўнай ці частковай ступені).
Пры выкарыстанні другой схемы пенсіянер сам абірае НДА, якая будзе яго даглядаць. А дзяржава пасля кампенсуе арганізацыі выдаткі.
Падобныя сістэмы працуюць у многіх еўрапейскіх краінах. У чым тады ўнёсак Шчоткінай?
«Навуковае даследаванне, якое ўключае аналіз літаратуры, распрацоўку канцэпцыі і праграмы даследавання, інструментара для сацыялагічных даследаванняў, а таксама навуковы аналіз іх вынікаў, выкананыя непасрэдна аўтарам. Дысертацыя … выканана аўтарам самастойна на аснове вывучэння прац айчынных і замежных навукоўцаў, а таксама міжнароднай практыкі па даследаваных праблемах. Палажэнні, якія выносяцца на абарону, распрацаваны суіскальнікам асабіста», — адзначаецца ў аўтарэфераце.
Незалежна ад таго, ці будзе зацверджаная дысертацыя Шчоткінай, некаторыя яе палажэнні ўжо пачалі працаваць. Летась уступіў у сілу пралабіраваны міністрам закон аб «сацыяльнай замове». За 2015 год было заключана 44 дамовы на аказанне сацыяльных паслуг: з Беларускім таварыствам Чырвонага крыжа, таварыствам інвалідаў па зроку, каталіцкімі і праваслаўнымі грамадамі.
Чыноўнікі былі гатовыя працаваць па дзвюх схемах – па праектах ці грантах. Атрыманыя гранты можна было траціць толькі на заробак супрацоўнікаў НДА. Калі ж рэалізоўваць праект, то дзяржава прапаноўвала выплачваць 50% ад ягонага кошту. Астатнія сродкі трэба было шукаць самім.
Прадстаўнікі НДА адзначаюць, што схема пакуль непразрыстая: алгарытм правядзення конкурсаў і далейшага супрацоўніцтва з дзяржавай распрацаваны слаба.
«Падтрымана адзінагалосна»
Абарона навуковай працы Шчоткінай праходзіла 24 лютага ў будынку юрыдычнага факультэта БДУ. У залу прыйшлі каля паўсотні слухачоў. Фатаграфаванне і вядзенне аўдыёзапісу было забароненае.
Марыяна Шчоткіна была ў сіняй сукенцы з зялёным каўнерам.
Першыя хвіліны абароны яна заўважна хвалявалася, але пасля пачувалася ўпэўнена. Адрываючыся ад паперы, Шчоткіна прыводзіла шмат прыкладаў, не прыведзеных у аўтарэфераце.
Па словах міністра, з дзяржаўнага сацыяльнага абслугоўвання выпадаюць пацыенты з псіхічнымі захворваннямі, нарказалежныя, а таксама хворыя на анкалогію. Гэтыя групы Шчоткіна прапануе «аддаць» НДА.
Шчоткіна звярнула ўвагу, што ў грамадстве існуе запыт на элітнае сацыяльнае абслугоўванне. Напрыклад, сталая жанчына была гатовая аддаць кватэру дзяржаве ўзамен на жыццё ў пакоі з джакузі. На думку міністра, элітнае абслугоўванне таксама могуць узяць на сябе НДА.
У міністра папрасілі ўдакладніць, досвед якіх краін аналізаваўся? «Швецыя, Данія, Фінляндыя, Нарвегія, Прыбалтыка…, — пачала пералічваць Шчоткіна. — З краін СНД бралі Расію і Казахстан».
Якія заўвагі зрабілі апаненты?
Па-першае, няма канкрэтыкі ў механізмах адбору НДА, з якімі збіраецца супрацоўнічаць дзяржава. Таксама незразумела, як фарміраваць конкурсныя камісіі.
Па-другое, існаванне ваўчараў, якія прапануе выкарыстоўваць Шчоткіна, пакуль не прадугледжваецца заканадаўствам. Міністр патлумачыла, што падчас узгадненняў заканадаўства аб сацыяльным абслугоўванні ваўчары былі выкрасленыя з дакумента. Аднак чыноўніца спадзяецца, што новаўвядзенне ўдасца ўкараніць.
Апроч таго, Шчоткінай як члену ўрада далі параду: наладзіць такое ж супрацоўніцтва з НДА ў астатніх сферах — страхаванні, адукацыі і іншых. З гэтым чыноўніца пагадзілася.
Абарона працягвалася каля дзвюх гадзін. З кожнай хвілінай колькасць кампліментаў у адрас Шчоткінай павялічвалася.
«Наш суіскальнік — унікум», — заявіла адна з экспертаў перад галасаваннем навуковай рады і выказала ўпэўненасць, што Шчоткіна не спыніцца на кандыдацкай дысертацыі.
Дэпутат і рэктар Акадэміі кіравання Марат Жылінскі расказаў, які гонар для прэзідэнцкай акадэміі, што іх ашчаслівіла Шчоткіна. Ён узгадаў, як дэпутаты хацелі знайсці недахопы ў нейкіх выступах Шчоткінай, але яна як навукоўца годна адказала ім.
«Я магу сказаць толькі дзякуй за вашу падтрымку», — падсумавала міністр працы і сацыяльнай абароны.
Дысертацыю Шчоткінай падтрымалі адзінагалосна. Па выніках тайнага галасавання навуковай рады, яе сярэдні бал — 4,8 па пяцібальнай сістэме. «Сусветны рэкорд! У нас такога выніка яшчэ не было! Максімум — 4,2», — заявіў навуковы сакратар.
Паводле працэдуры, канчатковае рашэнне застанецца за Вышэйшай атэстацыйнай камісіяй.
* * *
Як настаўніца з Запаляр’я ганяе беларускіх дармаедаў: гісторыя жыцця Марыяны Шчоткінай
Памятаеце правакатара і даносчыка Яўгена Какойту? Ён цяпер таксама палітвязень13
Каментары